Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 02

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 10

अष्टमाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
४३१
स्नाकेरब्भुत्तः ॥ ८।४।१४ ॥ स्नातेरब्भुत्त इत्यादेशो वा भवति ॥ अब्भुत्तइ । हाइ । [स्नाकेरब्भुत्तः] स्नाकि षष्ठी ङस् । अब्भुत्त प्रथमा सि ।
पक्षे- [ण्हाइ ] 'ष्णांक शौचे' (१०६४) ष्णा । 'आदेष्ष्णोऽष्वक्कष्ट्याष्ठीवस्स्नम्' (शाकटायने ४।२।२६१) ष्णा० → स्ना० । ('षः सोऽष्ट्यै०' (२।३।९८) स्ना) । वर्त० तिव् । 'सूक्ष्म-श्न-ष्ण-स्न-ह्न-ह्ण-क्षणां ण्हः' (२७५) स्ना० → ण्हा० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० ण्हाइ ॥१४॥
समः स्त्यः खाः ॥८।४।१५ ॥ सम्पूर्वस्य स्त्यायतेः खा इत्यादेशो भवति ॥ संखाइ संखायं ॥ [समः स्त्यः खाः ] सम् षष्ठी ङस् । स्त्या षष्ठी ङस् । खा प्रथमा सि ।
[संखाइ] सम्पूर्व० "स्त्य सङ्घाते च' (४०) स्त्यै । वर्त० तिव् । अनेन स्त्यै० → खा० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० संखाइ ।
[संखायं] सम्पूर्व० 'स्त्य सङ्ग्राते च' (४) स्त्यै । क्तप्र० → त० । अनेन स्त्यै० → खा० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अ० → य० संखायं ॥१५॥
स्थष्ठा-थक्क-चिट्ठ-निरप्पाः ॥ ८।४।१६ ॥ तिष्ठतेरेते चत्वार आदेशा भवन्ति ॥ ठाइ । ठाअइ । ठाणं । पट्ठिओ । उट्ठिओ । पट्ठाविओ । उट्ठाविओ । थक्कइ । चिट्ठइ । चिट्ठिऊण । निरप्पइ ॥ बहुलाधिकारात् क्वचिन्न भवति - थिअं । थाणं । पत्थिओ । उत्थिओ । थाऊण ॥ [स्थष्ठा-थक्क-चिट्ठ-निरप्पाः] स्था षष्ठी ङस् । ठा-थक्क-चिट्ठ-निरप्प प्रथमा जस् ।
[ठाइ ठाअइ] 'ष्ठां गतिनिवृत्तौ' (५) ष्ठा । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्था । 'निमित्ताभावे नैमित्तिकस्याप्यभावः' (न्या० वक्ष० (१) - सूत्र (२९) ) स्था । वर्त्तः तिव् । अनेन स्था० → ठा० । द्वितीये 'स्वरादनतो वा' (४।२४०) अत् । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० ठाइ ठाअइ ।
[ठाणं] स्था । अनट्प्र० → अन० । अनेन स्था० → ठा० । 'समानानां०' (१।२।१) दीर्घः । 'नो णः' (१।२२८) न० → ण० ठाणं ।
[पट्ठिओ] प्रपूर्व०, स्था । क्तप्र० । अनेन स्था० → ठा० । 'सर्वत्र ल-व०' (२।७९) लुक् । 'अनादौ०' (२।८९) ठस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः । 'स्वरादनतो वा' (४।२४०) अत् । 'क्ते (३।१५६) अ० → इ० । 'लुक्' (१।१०) आलुक् । 'लोकात्' (१।१।३) पट्ठित । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० पट्ठिओ ।
[उहिओ] उत्पूर्व०, स्था । क्तप्र० । अनेन स्था० → ठा० । 'अनादौ०' (२१८९) ठस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः । 'स्वरादनतो वा' (४।२४०) अत् । 'क्ते (३।१५६) अ० → इ० । 'लुक्' (१।१०) आलुक् । 'क• ग-ट०' (२७७) त्लुक् । 'लोकात्' (१।१।३) उट्ठित । 'क-ग-च-ज०' (१११७७) त्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः सेझैः' (३२) सि० → डो० → ओ० उडिओ ।
आ
।