Book Title: Vir Paramparanu Akhand Pratinidhitva Author(s): Sukhlal Sanghavi Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf View full book textPage 3
________________ વીરપર પરનું અખંડ પ્રતિનિધિત્વ [૩૩e છે. ત્યાં લગી વાદવિવાદ, દાર્શનિક ચર્ચાઓ, દાર્શનિક ખડન-મંડન અને કલ્પનાળને સંબંધ છે ત્યાં લગી તો અનેકાંતની ચર્ચા અને તેની પ્રતિષ્ઠા ત્રણે ફિરકાઓમાં એક જ સરખી છે અને માન્ય છે. દા. ત. જડ કે ચેતન, સ્થૂલ કે સુક્ષ્મ કઈ પણ વસ્તુના સ્વરૂપનો પ્રશ્ન આવે તે ત્રણે ફિરકાના અભિજ્ઞ અનુયાયીઓ બીજા દાર્શનિકે સામે પોતાનું મંતવ્ય નિત્યાનિત્ય, ભેદભેદ, એકાનેક આદિ રૂપે એક જ સરખી રીતે અનેકાંતદષ્ટિએ સ્થાપવાના; અથવા જગકર્તાને પ્રશ્ન આવે કે કર્મ-પુનર્જન્મને પ્રશ્ન આવે તો પણ ત્રણે ફિરકાના અભિન્ન અનુગામીઓ એક જ સરખી રીતે પિતાની અનેકાંતદષ્ટિ કે. આ રીતે જૈનેતર દર્શન સાથેના વિચારપ્રદેશમાં વીરપરંપરાના દરેક અનુગામીનું કાર્ય અનેકાંતષ્ટિની સ્થાપના પૂરતું ભિન્ન નથી, અધૂરું નથી કે ઓછુંવત્ત પણ નથી. તેમ છતાં વીરપરંપરાના એ ત્રણે ફિરકાઓમાં આચાર –ખાસ કરીને મુનિ આચાર અને તેમાંય મુનિ સંબંધી માત્ર વસ્ત્રાચારની બાબતમાં અનેકાંતદષ્ટિને ઉપયોગ કરી તપાસીશું તો આપણને સ્પષ્ટ જણાશે કે કઈ પરંપરામાં વીરપરંપરાનું અખંડ પ્રતિનિધિત્વ સચવાઈ રહ્યું છે. ઉપસના—ખાસ કરી મૂર્તિ-ઉપાસનાને લઈ અનેકાંતદષ્ટિએ તપાસીશું તે પણ આપણને સમજાશે કે કઈ પરંપરામાં અનેકાંતદષ્ટિને વારસે જાણે કે અજાણે વધારે અખંડપણે સચવાઈ રહ્યો છે. છેવટે આપણે શાસ્ત્રોના ત્રણેય ફિરકાવત, વારસાની દૃષ્ટિએ પણ પ્રસ્તુત પ્રશ્ન વિશે વિચારીશું. (૧) આધ્યાત્મિક વિકાસની વિવિધ ભૂમિકાઓને સ્પર્શ કરતા જૈનત્વની સાધનાના સ્વતંત્ર વિચારથી તપાસતાં અગર ત્રણે ફિરકાના ઉપલબ્ધ સમગ્ર સાહિત્યનું એકંદર તેલન કરતાં એ તો સ્પષ્ટ દીવા જેવું દેખાય છે કે મુનિર્વસ્ત્રાચાર સંબંધી સચેલ અને અચેલ બને ધર્મોમાંથી ભગવાન મહાવીર કે તેમના જેવા છતર મુનિઓના સમગ્ર જીવનમાં અગર તો તેમના જીવનના મહત્ત્વના ભાગમાં અલ–ધર્મનું સ્થાન હતું. આ દષ્ટિએ નગ્નત્વ કે અચેલધર્મ, જે દિગંબર પરંપરાને મુખ્ય અંશ છે તે, સાચે જ ભગવાન વીરના જીવનનો અને તેમની પરંપરાને પણ એક ઉપાદેય અંશ છે, પરંતુ પોતાના આધ્યાત્મિક સાધના-ક્ષેત્રમાં દરેક એક્ષુવનું બળ ધરાવતા યથાર્થ સાધકને સમાવેશવાની વીરની ઉદાર દૃષ્ટિ અગર વ્યવહારુ અનેકાંતદષ્ટિનો વિચાર કરીએ. તે આપણને એ સ્પષ્ટ સમજાશે કે એ મહાવીર સર્વ સાધક અધિકારી વાતે એકાતિક નગ્નત્વને આગ્રહ રાખી ધર્મશાસનને લેકગ્રાહ્ય પ્રચાર અટકી કે કરી ન જ શકે. તેમના પિતાનાં આધ્યાત્મિક બળ ને આદર્શ ગમે તેટલી પરાકાષ્ટાએ પહોંચ્યાં હોય, છતાં તેમને જે પિતાનું ધર્મશાસન પ્રચારવું કે ચિરજીવિત રાખવું २८ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
