Tirthmalastava

Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan

Page 3

June-2006
७६मी गाथामां मथुराना सुपार्श्वस्तूप-तीर्थनी वात छे. ७७-८०मां भृगुकच्छ-भरुचना अश्वावबोधतीर्थ तथा समळीविहारनी विगत छे. गाथा ७९ प्रमाणे, कर्ताना वखतमा भरुचना जिनालयमा जितशत्रुराजा, अश्व, समडी, सुदर्शना- आ बधांनां शिल्पो पण होवानो संकेत सांपडे छे. अने मुनिसुव्रतजिननी प्रतिमा 'जीवंतस्वामी' तरीके ओळखाती हशे तेम पण (८०) जाणवा मळे छे. गा. ८१मां स्थंभनपुर (आजनुं थामणा)ना पार्श्वनाथतीर्थनी तेमज पावकगिरि (पावागढ)ना वीर-तीर्थनी नोंध छे. पावागढ वास्तवमां जैन श्वेताम्बर संघर्नु तीर्थ हतुं, तथा वस्तुपाल-तेजपाले पण त्यां देरां करावेलां ते एक ऐतिहासिक तथ्य तो छ ज : आ गाथा तेने पुष्टि आपे छे.
८२ मी गाथामा एक नवं ज तथ्य उजागर थाय छे. शंखेश्वर-नजीकना पाडला गाममां नेमिनाथनी प्राचीन मूर्ति हती ए ऐतिहासिक वात छे. ते प्रतिमा त्यां कनोज-कान्यकुब्जना राजाए स्थापी होवानो निर्देश आ गाथा द्वारा मळे छे. दन्तकथा तथा प्रबन्धकथा एवी छे के आ. बप्पभट्टिसूरिना भक्त, कान्यकुब्जनरेश 'आम' राजा माटे अम्बिकादेवीए नेमिनाथनी मूर्ति आणी हती, ते मूर्ति हाल खम्भातमा होवानी अनुश्रुति छे. परन्तु आ गाथा ते अनुश्रुतिने बदलवानी फरज पाडे छे. जोके हवे तो पाडलागाममां ते मन्दिर तथा प्रतिमा रह्यां नथी. पण ते मूर्तिने 'अइचिरमुत्ति' अर्थात् अतिप्राचीन मूर्ति तरीके कविए ओळखावी छे. निःशंक, कविना वखतमां ते प्रतिमा त्यां विद्यमान हशे.
गा. ८३मां पारकर देशगत गड्डरगिरिना ऋषभदेवनी तथा गा. ८४ मां बाहडमेर अने राडरहनां चैत्योनी वात आवे छे. गा. ८५-८६ मां सत्यपुर (साचौर)नुं वर्णन थयुं छे. त्यां पण कान्यकुब्ज-नरेशे करावेल काष्ठ-प्रतिमानो उल्लेख छे. ८५ मी गाथामां 'पनरसवच्छरसइए' ए पदनो अर्थ स्फुट थवो जोईए; कां तो पाठभूल होय एम पण बने. ८७ मी गाथा, ८६ नी जेमज, त्रुटित छे. तेमां ‘यक्षवसति' गत वीरजिन- वर्णन छे. आ यक्षवसति एटले 'यक्ष' (मल्लवादी-भ्राता) साधुनी वसति ? 'यक्ष' नामना श्रावकनी बनावेल वसति ? के 'यक्ष' देव नामा देवजाति-विशेषनी वसति ? हाले कच्छमां 'जखदेव'नुं थानक एक प्रख्यात तीर्थ छे तो खलं. जो ८७-८८ ए बे गाथाओ ने संयुक्त राखीने तपासीए तो, कोई एक तीर्थक्षेत्रनी ज ए वात लागे छे : यक्षवसतिमां