________________
तत्त्वार्थसार अधिकार ८ वा
अर्थ- संपूर्ण लोकामध्ये असा कोणताही पदार्थ नाही. की ज्याची उपमा या मोक्षसुखाला देता येईल. म्हणून मोक्षसुख निरूपम म्हटले जाते. अनुमानप्रमाण किंवा उपमाप्रमाण हे त्याच्या प्रत्यक्ष प्रसिद्ध लिंग साधनावरून केले जाते. परंतु हे मोक्षसुख इंद्रियद्वारे प्रत्यक्ष दिसत नाही. मोक्षसुखाचे अर्थ कोणते ही बाह्य चिन्ह नाही की ज्या लिंगावरून हे मोक्षमुख अनुमानप्रमाणाने किंवा उपमाप्रमाणाने जाणले जाईल. मोक्षसुख हे प्रत्येक जीवाला आपल्या स्वसवेदन प्रत्यक्ष ज्ञानाच्या द्वारे प्रत्यक्ष अनुभवास येते म्हणून अनुपम आहे.
आगमप्रमाणाने मोक्षसुख सिद्धि प्रत्यक्षं तद् भगवतामहंतां तैः प्रभाषितं । गह्यतेऽस्तीत्यतः प्राज्ञैर्मच छद्मपरीक्षया ।। ५४ ।।
अर्थ- हे मोक्षमुख अरिहंत भगवंतानी स्वसंवेदन प्रत्यक्षाच्याद्वारे प्रत्यक्ष अनुभवले व ते दिव्यध्वनिच्याद्वारे आगमद्वारे सर्व भव्य जीवाना मांगितले. म्हणून छद्मस्थ अल्पज्ञानी आपल्या परोक्ष अल्पमतिज्ञानाच्या द्वारे त्याची परीक्षा करू शकत नाही. छद्मस्थ जीवाला आगमप्रमाणानेच त्याचे परोक्षज्ञान होते.
उपसंहार इत्येतन्मोक्षतत्त्वं यः श्रद्धत्ते वेत्युपेक्षते ।
शेषतत्वैः समं षड्भिः स हि निर्वाणभाग्भवेत् ।। ५५ ॥
अर्थ- याप्रमाणे जो भव्य जीव इतर सहा तत्त्वाबरोबर या मोक्षतत्त्वाचे यथार्थ स्वरूप जाणून त्यावर श्रद्धान ठेवतो, त्याचे स्वरूप जाणून प्रत्यक्ष अनुभवन घेतो व ससारमुखाविषयी उदासीन उपेक्षाभाव ठवून रागद्वेयरहित वीतरागभाव धारण करतो तो निर्वाणपदाची प्राप्ती करून घेतो.
अधिकार ८ वा समाप्त
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
