Book Title: Siddha Hemchandrashabdanu Shasanam Part 2
Author(s): Hemchandracharya, Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious
View full book text
________________
३४८
સત્તાવાન્ । અહીં ‘પ એ ચોથા દિવાદિ ગણનો વિકરણ પ્રત્યય છે, અને તે સહિત ‘વિદ્ય' એવો નિર્દેશ કરેલ છે, તેથી દિવાદિ ગણનો સન્નાર્થક વિક્ ધાતુ જ લીધો
સમાસને અંગે છે, આગળ પણ એમ જ સમજવું.) ઉપર્યુક્ત ત્રણ પ્રકારના વિક્ ધાતુનું વિશેષતઃ ગ્રહણ હોવાથી ‘૧૦૬૧ વિજ્(વિદ્) જ્ઞાને' એ ધાતુનો અહીં નિષેધ થાય છે. विद्ल = १३२२ विद्ती (विद्) અને ‘૧૮૦૧ વિવિદ્ (વિત્ર) રામે અહીં હૈં અનુબંધ સહિત ચેતનાજ્ઞાન-નિવાસેવુ' એ ધાતુ તો નિર્દેશ હોવાથી હ્દ અનુબંધવાળો ચુરાદિ ગણનો હોવાથી અનેક ધાતુ લીધો છે. સ્વરવાળો હોઈ, તેનું સેટ્ પણું તો विन्तयः=१४९७ विदिंपू (विद्) સ્વતઃ સિદ્ધ છે. સાર એ આવ્યો વિવાળું । અહીં વિન્તવઃ એ વિત્તિ કે-પાંચ પ્રકારનો વિલ્ ધાતુ છે, નું બહુવચન છે, અને વિત્તિ એ તેમાંથી વિવાવિ, તનાવિ ને ધાવિ જ્ઞ વિકરણ પ્રત્યયવાળો પાઠ છે, એ ત્રણ ગણના અનિટ્ છે અને અને મ્ન એ સાતમા રુધાવિ ગણનો અવાતિ તથા પુદ્ધિ ગણના સેટ્ વિકરણ પ્રત્યય છે. તેથી રુપાલ છે અર્થાત્ પાંચ પૈકી ત્રણ અનિટ્ ગણીય વિક્ ધાતુનું ગ્રહણ કરવામાં ને બે સેટ્ છે. આવ્યું છે. (બહુવચન તો પૂર્વના—ઉક્ત પાંચે પ્રકારના વિત્ ધાતુના ધાતુઓની સાથે કરેલા દ્વન્દ્વ-સેટ્ન-અનિટ્નને જણાવનાર શ્લોક
H•
वेत्तेर्विदितं वित्तेर्विन्नं वित्तं च विद्यतेर्विनम् । वित्तं धने प्रतीते च विन्दतेर्विन्नमन्यत्र ||१||
