________________
शिक्षोपनिषद् -
पद्य हेमचन्द्रसूरीधरशिष्य
-
पन्यासकल्याणवधिविजयगणिगुणता शिक्षोपनिषद् |
સમતાસાગર પંન્યાસપ્રવર શ્રીપદ્મવિજયજીગણિવર્ય વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ શ્રીહેમાન્દ્રસૂરીશ્વરજી-શિષ્ય પંન્યાસ શ્રીકલ્યાણબોધિવિજયગણિગુણિતા શિક્ષોપનિષદ્
પૂર્વાભ્યાસથી પ્રમાદ સ્ખલના કોની નથી થતી ?
પણ જે તેનું સમ્યક્ નિવારણ કરે છે તેનું ગુરુપણું સફળ છે.
જે પહેલા ઉત્સાહથી પ્રવ્રજ્યા આપે છે, પછી સૂત્રવિધિથી તેમનું અનુપાલન કરતો નથી,
તે પ્રવચન-પ્રત્યેનીક છે.
– આચાર્ય શ્રીહરિભદ્રસૂરિ મહારાજા
૨૨૪
•
પરિશિષ્ટ .
પ્રસ્તુત કૃતિના સંશોધક તાર્કિક શિરોમણિ બહુશ્રુતપ્રવર શાસનપ્રભાવક ૫.પૂ.આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય અભયશેખરસૂરીશ્વરજી મહારાજાસૂચિત વિશિષ્ટ અર્થઘટનો તથા સ્પષ્ટીકરણો –
પૃષ્ઠ-૨, શ્લોક-3 :- પવનથી અગ્નિની જેમ રાગાદિ સર્વ જીવોને સમાન રીતે પ્રકોપ-ઉપશમવાળા હોય છે. કારણ કે બધાને વિષયો મળ્યા છે. બધાને ઈન્દ્રિયો મળી છે. તેથી
અનુશાસન બધા માટે હોય છે. આ ચાલના (પૂર્વપક્ષ) થઈ. ચોથો શ્લોક પ્રત્યવસ્થાન (ઉત્તરપક્ષ) છે.
પૃષ્ઠ-૨૮, પંક્તિ-૬ :- જેમ સમ્યક્ત્વ નિસર્ગથી અને અધિગમથી
એમ બંને પ્રકારે થાય છે. તેમાં વાસ્તવમાં તો બંનેમાં ક્ષયોપશમ
જ કારણ હોય છે, પણ પ્રાધાન્યથી વિવક્ષા કરાય છે. તેમ પ્રસ્તુતમાં પણ સમજવું.
પૃષ્ઠ-૨૯, પંક્તિ-૫ :- ભાવના = અભ્યાસ. સૂત્રાર્થ અવધારણા વગેરેમાં અભ્યાસ દ્વારા કેટલાક કુશળ બને. કેટલાક એ વગર જ પ્રતિપત્તિમાત્રથી.
.
૨૬
·
- परिशिष्ट -
પૃષ્ઠ-૩૧, શ્લોક-૬ :- અવતરણિકા - શૈક્ષોના પ્રકાર કહ્યા. શું આ બધા શૈક્ષોને સમાન આચારનો ઉપદેશ દેવો જોઈએ ? એવી શંકાનું સમાધાન કરવા કહે છે - ગાથાર્થ - વિવિધ શૈક્ષ એ કર્તા છે. દેશાદિ જોઈને ગુરુ જે નિર્ણય કરે છે, કે આને ક્યાં ક્ષેત્રમાં આગળ વધારવો ? અથવા ક્યા દોષથી વારવો, વગેરે... એ પ્રયોજન. આ બંનેને નજરમાં લઈને ગુરુ એને તે તે આચારમાં જોડે છે. ચિકિત્સાની જેમ.
ચિકિત્સા હોતી નથી, પણ કરવાની હોય છે. એમ પ્રસ્તુતમાં આચાર કેવો છે, એની અપેક્ષા નથી. પણ ક્યો આચાર ઉપદેશવાનો છે, એની વાત છે.
