________________ નથી; બધા વડીલજનો પણ બહાર છે. તેમણે સીતા-ત્યાગના સમાચાર સાંભળ્યા, ત્યારે તેમનો પ્રતિભાવ આ પ્રમાણે છે - સીતાવિહોણી અયોધ્યામાં અમે પગ નહીં મૂકીએ. ખરેખર જ્યાં સુધી સીતાજી પાછા અયોધ્યામાં ન આવ્યા, ત્યાં સુધી તેમણે અયોધ્યામાં પગ ન જ મૂકયો. ઉપરોક્ત કથાનક, તમારે માટે સમજવું, ખરેખર અઘરું છે. કારણ - આજે શંકર ઘરમાં પ્રવેશ્યો નથી, કે પાર્વતીએ, માની મોકાણના શ્રીગણેશ કર્યા નથી! માતાનો પક્ષ લે તો રાત બગડે, પત્નીનો પક્ષ લે તો દિવસ! અને હા. બંનેનો પક્ષ લે તો રાત દિવસ બંને બગડે!! જો કોઈનો પણ પક્ષ ન લે તો...., ઉત્તર ધ્રુવ અને દક્ષિન ધ્રુવ બંનેને કેન્દ્રસ્થાને લાવવા કોઈ “શિવાજી' સમર્થ નથી. હકીકતમાં આજના આવા કાળમાં, કવિશ્રીની પંક્તિઓ સમજવી અત્યંત અઘરી છે; સમજાવવી તો વધારે અઘરી! કલિકાળ સર્વજ્ઞ, સમર્થ આચાર્યશ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય દ્વારા રચિત, મહાન ગ્રંથ “શ્રી ત્રિષષ્ટિ શલાકા પુરૂષ ચરિત્ર'માં સતી સીતાજીના વનવાસનો પ્રસંગ આલેખાયેલો છે, જેમાં સીતાજીને વનમાં ત્યજી દેવા, મોકલાયેલા સારથી કૃતાંતવદન, તેમને કહે છે - “આપશ્રી રાવણને ત્યાં અમુક સમય રહ્યા; તે અંગેના લોકાપવાદ (public opinion) થી ભય પામીને, રામચન્દ્રજીએ આ ગાઢ વનમાં, તમને ત્યજી દેવાની મને સૂચના કરી છે.” આ સાંભળીને સીતાજી-મૂછ પામે છે. જ્યારે ભાનમાં આવે છે - ત્યારે રામચન્દ્રજી માટે અંતિમ સંદેશ - મોકલતાં કહેવડાવે છે “લોકાપવાદથી ભય પામ્યા, તો મારી પરીક્ષા કેમ ન કરી? કાંઈ વાંધો નહીં, હું મંદ ભાગ્યવાળી- આ જંગલમાં મારા કર્મોને ભોગવીશ . નીલનાં નોકન હી નં- 22 - મન નો સારાંશ (મૃત્યુ)) -
