________________
(૨૧)
“શું પ્રતિજ્ઞા એ બંધન છે ???” (“પ્રતિજ્ઞા (નિયમ) લઇએ અને તૂટી જાય એના કરતાં
પ્રતિજ્ઞા ન લેવી સારી ઇત્યાદિ બોલનારાઓ આટલું તો જરૂર વિચારે.)
આજે ઘણાં આત્માઓ“પ્રતિજ્ઞા (નિયમ) લેવાની શી જરૂર છે?” “અમે તો પ્રતિજ્ઞા લીધા વિના જ અમુક રીતે વર્તીશું, પરંતુ પ્રતિજ્ઞા તો નહિ લઇએ!”. “ પ્રતિજ્ઞા એ તો બંધન છે”. “પ્રતિજ્ઞા લઈએ અને પછી ભાંગી જાય એના કરતાં પ્રતિજ્ઞાન લેવી સારી”.. ઇત્યાદિમાનતા-બોલતા કેપ્રચારતા જોવા મળે છે.
તેઓએ આટલું જરૂર વિચારવું ઘટે કે – જેમ વ્યવહારમાં પણ રેડિઓ કે ટી.વી. વગેરેમનોરંજનના સાધનો ઘરમાં વસાવ્યા પછી કદાચ ૧૨ મહિના સુધી તેનો ઉપયોગ બિલકુલ ન થાય તો પણ જો લાયસન્સ રદ ન કરાવ્યું હોય તો ૧૨ મહિનાને અંતે તેનો ટેક્સ ભરવો જ પડે છે. મકાન ભાડે લીધા પછી સંજોગવશાત્ તેનો ઉપયોગ ન કરી શકવા છતાં પણ મકાન વિધિપૂર્વક પાછું સુપ્રત ન કર્યું હોય તો તેનું ભાડું ભરવું જ પડે છે. તેવી જ રીતે દુનિયામાં થઇ રહેલાં અગણિત પાપોનો પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક ત્યાગના કર્યો હોય ત્યાં સુધી ગમે તે પળે ગમે તે પાપ કરી નાખવાની શક્યતા ખુલ્લી રહેલી હોવાથી તે પાપ ન કરવા છતાં પણ તે નિમિત્તે કર્મબંધ ચાલુ જ રહે છે. માટે જ તો નિગોદ (અનંતકાય-અનંત જીવોનું એકજ સૂક્ષ્મ શરીર)નાં જીવો હિંસા, અસત્ય, ચોરી, મૈથુન જેવા કોઇ પણ પ્રકારનાં વ્યક્ત (સ્પષ્ટ) પાપો ન કરતા હોવા છતાં પણ પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક પાપોનાં ત્યાગના અભાવ (અવિરતિ) થી થતા કર્મનાં આશ્રવથી તેઓને અનંતકાળ સુધી નરક કરતાં પણ અનંત ઘણા દુઃખોવાળી નિગોદમાં જન્મમરણ કરવા પડે છે. વળી પૃથ્વીકાચ આદિ એકેન્દ્રિય જીવો મુખ ન હોવાથી કાલાહાર (મુખ દ્વારા કોળિયા રૂપે આહાર ગ્રહણ કરવો તે) કરી શકતા નથી. તેમ છતાં પણ પ્રતિજ્ઞા (વિરતિ)ના અભાવે ઉપવાસનું પુણ્ય પામી શકતા નથી અને અસંખ્ય વર્ષો સુધી તેમને એકન્દ્રિય યોનિઓમાં જ જન્મ-મરણ કરવા પડે છે. માટે અવિરતિ (પાપો ન કરવાની પ્રતિજ્ઞાનાં અભાવ) થી થતા નિરર્થક કર્મબંધથી બચવા માટે પ્રતિજ્ઞા એ ખૂબ જ જરૂરી છે.
