________________
ઉપક્રમણિકા
૩૩૧. શરીર જુદું છે, આત્મા જુદે છે. દૂધમાં ભળેલી સાકર, લેઢામાં ભળેલ અગ્નિ, સરોવરમાં રહેલ હંસ જુદાં છે, તેમ શરીરમાં આત્મા જુદ છે, શરીર જુદું છે. આમાં શાશ્વત અમર છે. શરીર ક્ષણભંગુર, નશ્વર છે. બંનેના ગુણધર્મ જુદા છે. આ જીવને દુખ ભોગવવું પડતું હોય તે શરીર સંબંધથી જ એકલા અગ્નિ ઉપર ધણપ્રહાર થતા નથી. અગ્નિ લોઢાને સંસર્ગ કરે તે ઘણુ ખાવા પડે છે, તેમ શરીર વગરના આત્માને દુઃખ ભેગવવાનું હોતું નથી, શરીરને સંબંધ કરે તે જ આત્માને દુઃખ ભોગવવું પડે છે. આવું શરીર અને આમાનું ભેદજ્ઞાન થયા પછી અંત સમયે જીવને સમાધિ લાવવી સહેલી છે.
શરીર અને આત્માના સંગમાં એકાંત દુઃખરૂપતા, આત્માને અજરામ સ્વભાવ, જન્મ-મરણની પરંપરામાં રહેલી ભયંકર દુઃખરૂપતા વગેરે વાસ્તવિક ખ્યાલ જેઓને હોય, તેવા આત્માઓને મરણસમયે ઉપકાર કરનાર અંતિમ સાધનાની વિધિ અતિ આવશ્યક છે.. તત્વવેષી આરાધક આત્માઓ નિરંતર પલક હિતકારી જ્ઞાનાદિક સાધના કરી રહેલા જ છે. તેઓ પોતાના છેડા કાળને સુધારવા નિરતર ભાવનાવાળા હોય છે અને આયુબંધ માટે કઈ આધાર રાખે છે. મરણસમયે જે આત્માની જાગૃતિ ન રહી તો દુર્ગતિનું આયુ બંધાઈ જાય. જો કે આયુષ્યબંધ જિન્દગીમાં ગમે ત્યારે એક વખત બંધાય છે છેવટે મરતી વખતે બાંધીને જ મરે. પરભવ આયુ બાંધ્યા વગર કેઈ મરે નહીં.
આ કારણે મરણ સમયે સંપૂર્ણ સાવધાનતામાં અને આરાધનામાં હોવું જરૂરી છે. આ શાસનમાં અંતિમ સાધના માટે પૂર્વાચાર્યોએ અનેક આલંબનરૂપ સાધને કહેલાં છે, છતાં આરાધનાની શાસ્ત્રીય વિધિ તથા શુભ ભાવની વૃદ્ધિ માટે, દરેકને ઉપયોગી બની શકે તેવા વિવિધ શાસ્ત્રાનુસારી અને દષ્ટાંતવાળા સાહિત્યની સમાધિ સિક મુમુક્ષુ આત્માઓને જરૂર છે, તે માટે આ પ્રયત્ન કર્યો છે. અતિમ સાધના–અતિમ આરાધના–ઉત્તમાર્થ–પંડિતમરણ, સમાધિમરણપર્યત આરાધના, સંથારો કરવો, અનશન કરવું, આવા જુદા જુદા એક અર્થવાચક શબ્દપર્યા છે.
આ વિષયની વધારે માહિતી સળંગ આ ગ્રંથ વાંચન-મનન કરવાથી આપોઆપ મળી જશે. એકની એક વાત વારંવાર જુદા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
