________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૭
સમણસુત્તમના ચાર દળદાર ગ્રંથોનું ઐતિહાસિક પ્રકાશન
ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણનું ૨૫૦૦મું વર્ષ અર્થાત્ ૧૯૭૪માં ઉપયોગી નીવડશે. આંતરરાષ્ટ્રીય ભાષાથી લઈ મૂળ ભાષા સુધીના આચાર્ય વિનોબા ભાવેના પ્રયત્નોના પરિણામ સ્વરૂપ સમણ સુત્તમ' સ્તરે સાચવી આ ગ્રંથ ઐતિહાસિક રીતે વિશિષ્ટ બન્યા છે. ચાર ગ્રંથના પ્રકાશનનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો. એક સત્યના અનેક રૂપો દળદાર ગ્રંથોને ડૉ. ગીતા શાહ, ડૉ, કોકિલા શાહ, વર્ષા શાહની હોઈ શકે એ સંદર્ભમાં ભારત જેવા વિશાળ દેશમાં અનેક દર્શનોની ટીમે અનેક સહાયકોની સહાયથી પ્રકાશિત કર્યા છે. ડૉ. શુદ્ધાત્મ પરંપરા જોવા મળે છે. આ બધાની વચ્ચે વિરોધી નહીં પરંતુ પૂરક પ્રકાશ આ ગ્રંથો સમાજના અનેક ખૂણા સુધી પહોંચાડવા કટિબદ્ધ ભૂમિકા નિર્માણ કરવાનો અનેક જ્ઞાનીઓએ પ્રયત્ન કર્યો, તે પૈકી બન્યા છે. ૨૦૦૩માં સ્થાપિત આ સેન્ટરે કરેલું આ કાર્ય એના સઘન એક હતા આચાર્ય વિનોબા ભાવે. ‘સમણ સુત્તમ’ ગ્રંથ માનવ માત્રને સંશોધનાત્મક દૃષ્ટિકોણનો ખ્યાલ આપે છે અને એમની રિસર્ચ અતિ ઉપયોગી છે. જેમાં જૈન દર્શનના અનેકાનેક પાસાંઓને આવરી ટીમની વિદ્વતાનો. લેવામાં આવ્યા છે. દર્શન શાસ્ત્રને વ્યવહારિક ભૂમિકાએ ક્રિયાશીલ “સમણ સુત્તમ” માત્ર ભૂતકાલીન સમયની સમસ્યાઓની ચર્ચા બનાવવાનો પ્રયત્ન અહીં જોવા મળે છે. મૂલ્યના સિંચન માટે, નથી કરતા પરંતુ સમકાલીન સમસ્યાઓ પણ એમાં આવરી લેવાઈ વ્યવહારની ભૂમિકા માટે, જીવનના કેટલા કરવાના કાર્યો વિશેની છે. અહીં જિન ઉપદેશ, ધર્મ વ્યવસ્થા, ધર્મશાસ્ત્રીય વ્યાખ્યાઓ, આ એક માર્ગદર્શક ભૂમિકા છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે “ક્રોધને કર્મ સમુદાય, મિથ્યા શ્રદ્ધા અને મમતાનો ત્યાગ, ધર્મ, આત્મ સંયમ, ક્ષમાથી જીત, અભિમાનને વિનમ્રતાથી, માયા અને છળને નિષ્કપટ અપરિગ્રહ, અહિંસા, સતર્કતા, શિક્ષા વગેરે વિષયો પર ચર્ચા કરી છે. ભાવથી અને લોભને સંતોષથી જીતો.” આ પુસ્તકનું સંપાદન કરતાં જૈન દર્શન, આગમના વગેરેના અધ્યયન સાથે આ ગ્રંથનું અધ્યયન પૂર્વે ભાષાનું પ્રાવીણ્ય, તર્ક-સંગતિ ક્ષમતા, સામાજિક ઉત્તરદાયિત્વ, પણ બહુ જ સઘનતાપૂર્વક કરવું જોઇએ. કુલ ૭૫૬ ગાથાઓને નૂતન-જ્ઞાન પ્રદાન, નૈતિકમૂલ્યની શિક્ષા અને રાષ્ટ્રભક્તિની વિસ્તૃત પટ પર વિભાજીત કરી અનેકાનેક સુધી પહોંચાડવાની આ ભાવનાને પ્રોત્સાહન જેવા ગુણોનું ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું છે. ઉત્કૃષ્ટ નેમ છે. ભવિષ્યમાં આ ગ્રંથ CD રૂપે પણ પ્રાપ્ત થાય એવી 'Saman Sutam' : A Comprehensive Study' નામક ચાર અપેક્ષા સાથે આજે સો સુધી આ ગ્રંથને એક ભાષામાં આ રીતે ગ્રંથોનું સંશોધનમૂલક સંપાદન અને પ્રકાશન કે. જે. સોમૈયા સેન્ટર ઉપલબ્ધ કરાવી “કે. જે. સોમૈયા સેન્ટર ફોર સ્ટડીઝ ઈન જૈનીઝમ'એ ફોર સ્ટડીઝ ઈન જૈનીઝમ' દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. અહીં વિદ્વાન બહુ જ મહત્ત્વનું ઐતિહાસિક પ્રદાન કર્યું છે. આ સાંસ્કૃતિક, પ્રોફેસર ડૉ. સાગરમલ જૈન પાસેથી મૂળ ગાથાઓનો સ્તોત્ર પ્રાપ્ત મૂલ્યલક્ષી, પ્રદાન ગૌરવપૂર્ણ છે. દરેક ગ્રંથાલયોએ આ ચારેય ભાગોને કરીએ પ્રથમ મૂકાયો પછી બહેચરદાસ દોશીએ કરેલો સંસ્કૃત પોતાના ત્યાં જરૂર વસાવવા જોઈએ. અનુવાદ, પછી એનો હિન્દી અનુવાદ જે પંડિત કેલાશચંદ્ર શાસ્ત્રી
* * * અને મુનિશ્રી નથમલજીએ કરેલો છે, એ મૂકાયો છે અને જસ્ટિસ 1 ડૉ. સેજલ શાહ તકોલ અને કે. કે. દિક્ષીત દ્વારા કરાયેલો અંગ્રેજી અનુવાદ મુકાયો . જે. સોમૈયા સેન્ટ૨ ફોર સ્ટડીઝ ઈન જૈનીઝમ, છે. અને વચ્ચે શબ્દોના અર્થ પણ વિસ્તારથી સમજાવી મૂકવામાં મેનેજમેન્ટ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ બિલ્ડીંગ, બીજે માળે, કેબીન નં. ૬, આવ્યા છે. આ ગ્રંથ અનેકભાષી સંશોધક અને વિદ્યાર્થીઓને અતિ વિદ્યાવિહાર, મુંબઈ-૪૦૦ ૦૭૭. ફોન નં. : ૦૨૨-૨૧૦૨૩૨૦૯.
REVIEW
NAME OF THE BOOK: SAMAN SUTTAM : A COMPREHENSIVE STUDY (PART 1,2,3 &4) Editors : Dr. Geeta Mehta and Dr. Kokila Shah Compiler : Ms. Varsha Shah Publication : Somaiya Publications Pvt. Ltd. ISBN : 978-81-7039-297-2
"One small step of man, one giant leap for mankind."
-Neil Armstrong K.J. Somaiya centre for studies in Jainism had underatken an extensive research project "Saman Suttam: A Comprehensive Study" running in four volumes. The book contains fundamentals of Jainism. The peculiarity of the book is to find out original sources from the scriptures and commentaries from various
