________________
૩૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૭
ફોન ૦૭૯-૨૨૧૪૪૬૬૩. પાના-૩૪૮, પ્રથમ આવૃત્તિ-ઇ. સ. ૧૯૯૬.
ગાંધીજીવનના જાતે પ્રાપ્તિસ્થાન : ગુર્જર સાહિત્ય ભવન
કંઠ૮ માંd આ શ્રદ્ધા પત્રો છે.
અનુભવેલા પ્રસંગો આ રતનપોળ નાકા સામે, ગાંધી માર્ગ, અમદાવાદ.
પ્રણય કરતાં પણ
પુસ્તકમાં આપેલાં છે અને મૂલ્ય-રૂા. ૧૫૦), પાના-૮+૧૫ર,
‘વિશેષ'નો સ્પર્શ પામતા
તેથી જ આ પુસ્તક વિશિષ્ટ આવૃત્તિ-પ્રથમ, ઇ. સં. ૨૦૧૬.
પત્રો છે. જીવનમાં અનેક
છે. અહીં જે પ્રસંગો આપેલા પરિસ્થતિને લાચાર
કારણોસર અજ્ઞાન અને
ગાંધીજીના *
છે તે જાતઅનુભવના છે
સમાગમમાં બનીને વશ થવાને બદલે વિસંવાદ અનુભવતા સ્ત્રી
અને ગાંધીજીના લખાણોમાં પરિસ્થિતિને વશ કરીને
પુરુષોને ય આ પત્રો કે અન્યત્ર ભાગ્યે જ કશે આવે છે. આ પ્રસંગો પ્રગતિનો પંથ કંડારનાર ઝકઝોરી શકે તેવી હાર્દિક તાકાત ધરાવે છે. આ વાંચતા આ લોકોત્તર પુરુષના વિરલ ગુણો, તેમની માનવીઓની આ કથા છે. પત્રોમાં સાહિત્યિક સુગંધ છે અને વ્યકતિગત પણ નિરાળી કાર્યશૈલી અને આંતરિક સૌંદર્યના દર્શન એમણે સંજોગો સામે સમષ્ટિપણું લાવે છે.'
થાય છે. આ પુસ્તકમાં ગુજરાતની થોડી લાચાર બનીને એને મૂંગે જેમ યાત્રામાં એ જ રીતે પત્રલેખનરૂપ વ્યક્તિઓએ પોતાના અનુભવો આલેખ્યા છે. પણ મોંએ સ્વીકારી લેવાને બદલે એમાંથી બહાર આવીને અર્નયાત્રામાં પણ માણસ ખૂલે છે, ખીલે છે. યાત્રા દેશ-વિદેશની વિવિધ ભાષાઓમાં ગાંધીજી સાથેના એક સાહસવીરની માફક અથાગ પુરુષાર્થ કર્યો. દરમિયાન વિવિધ સ્થિતિ અને પત્રલેખન વેળાની સંપર્ક-સ્મરણોનું વિપુલ સાહિત્ય મળી શકે છે. એમની સામે મુશ્કેલીઓ હતી. પરંતુ કોઈ પણ વિશિષ્ટ મનઃસ્થિતિ મનુષ્યચિત્તને એની સન્મુખ જે આપણા રાષ્ટ્રપિતાના જીવનની આ ગાથા આપણાં સંજોગોમાં ધ્યેયસિદ્ધિ વગર એમને સહેજે જંપવું હોય છે અને અંતરમાં ધરવા અનાયાસ પ્રેરે છે. માટે પ્રેરણારૂપ છે. નહોતું. પોતાનો આગવો ચીલો ચાતરનારા આ લેખકે આ પત્ર અલબત્ત પ્રભાબહેન તથા એમનાં ગાંધીયુગના જીવનવીરોના ગાંધીજી સાથેના માનવીઓએ ગરીબી સામે અથવા કોઈપણ જીવલેણ નિકટવર્તી સ્વજન-મિત્રોને લખ્યાં છે. પરંતુ આપણે આ મૂલ્યવાન સંભારણા આપણી મૂડી છે. રોગ સામે ઝઝૂમીને નવીન કાર્યકર્યું છે. કહે છે કે સૌ પણ આ શબ્દસેતુ દ્વારા સંક્રાત થતા ભાવ- ગાંઘીજીએ કેટકેટલી વ્યક્તિનું કેવું ઘડતર કર્યું અને સંજોગો માણસના જીવનને ઘાટ આપે છે. પરંતુ વિભાવ ઝીલનારા સ્વજનો સમા અધિકારી ભાવક તે દ્વારા દેશનું ઘડતર કર્યું તે પ્રતીત થાય છે. આ કેટલીક વ્યક્તિઓ સ્વયં સંજોગોને ઘાટ આપે છે. જ છીએ.
લખનારાઓમાં ડૉક્ટર, એન્જિનિયરો, તેઓ આત્મબળથી વિપરીત સંજોગો સામે લડીને મરની પત્ર લેખકે પત્ર સંચયનાં ઉઘડતાં પાને વેપારીઓ, વકીલો, લેખકો, શિક્ષકો, બૌદ્ધિકો અને પોતાના અને ચોપાસના જીવનમાં પરિવર્તન કહેલી વાતમાં ચીંધાયેલી સ્નેહની ખેતી કરવાની તરહેવારની વ્યક્તિઓ છે. સાત દાયકા પૂર્વે પ્રગટ આણેલ છે.
પ્રેરણા જ નહીં પણ અદના નાગરિકની તપસ્યા થયેલાં આ સંસ્મરણો આજેય એટલાં જ તાજા અને વ્યથા, વેદના, શોષણ, કે ગરીબી જોઈને આવી સદાસર્વથા એના સત્વને પ્રગટ કરતી રહી છે. એવી તાદૃશ લાગે છે. વ્યક્તિઓના અંતરમાં પ્રતિકારનો તીવ્ર અદમ્ય સૂર સ્પૃહણીય શ્રદ્ધા પણ આ પત્ર વાંચન થકી સહૃદય ૧૯૧૫ થી ૧૯૪પના આ સંસ્મરણો, તે ઉઠે છે. એમનો એ ભીતરી સૂર એમનો અવાજ ભાવક-વાચક જરૂર પામશે.
લખનાર અને તેમાં આવતા કેટલાંક ઉલ્લેખો બની જાય છે. એવી રીતે આગવો ચીલો ચાતરીને આ પત્રોની શૈલી નિર્દોષ અને નિર્ભેળ છે અને આજની પેઢીને અજાણ્યા લાગે, એટલે છેલ્લે જીવી જાણનારા માનવીઓની આ કથાઓ છે. સાથે સાથે સંવાદગીતના સૂર સ્વરો રણકે છે. આ લેખકોના પરિચયની ટૂંકી નોંધ આપવાનો પ્રયત્ન જેમણે પોતાના શરીરની, પરિસ્થિતિની કે પત્રોમાં સામા છેડે બેઠેલા સ્વજનને વ્યક્તિ અને કર્યો છે. મહાત્મા ગાંધીજીની આત્મકથા'ની આસપાસની આપત્તિઓની મર્યાદાને પાર કરીને સમષ્ટિના વિચારબિન્દુ લગી દોડતા કરવાની પુરવણી રૂપ આવા પુસ્તકો વાચકો આવકારશે જ માનવતા પ્રગટાવવા માટે જંગ ખેલ્યો છે. આવા સાધના દેખાય છે.
એવી શ્રદ્ધા છે. માનવીઓની આ વાસ્તવિક સંઘર્ષ કથા દરેકને
XXX
મોબાઈલ: ૯૨૨૩૧૯૦૭૫૩. પોતીકા અવાજને અનુસરવાનું સાહસ કરનારી પુસ્તકનું નામ : ગાંધીજીના સમાગમમાં
સાભાર-સ્વીકાર બની રહે છે.
સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના ‘આર્શીવચન સાથે’ ૧. પુસ્તકનું નામ : ‘પત્રમ્ પુષ્પમ્” વાસ્તવિક સંઘર્ષની આ કથાઓ દ્દયસ્પર્શી છે સંપાદક-ચંદ્રવદન પ્રાણશંકર શુકલ
લેખક-ડૉ. વસંત પરીખ અને અંતરના અવાજને અનુસરવાનું બળ પ્રકાશક : અક્ષર ભારતી પ્રકાશન, ૫, રાજગુલાબ,
નળ પ્રકાશક : અક્ષર ભારતીપ્રકાશન, ૫, રાજગુલાબ, પ્રકાશક : અક્ષર ભારતી પ્રકાશન, ભુજ-૩૭૦૦૦૧. આપનારી છે. વાણિયાવાડ, ભુજ (કચ્છ).
મૂલ્ય-રૂ. ૧૫૦/x x x ફોન નં. : ૦૨૮૩૨ - ૨૫૫૬૪૯.
૨. પુસ્તકનું નામ: ‘કથનકળા' પુસ્તકનું નામ : બંધનના સ્પંદન મૂલ્ય-રૂ.૧૦૦,પાના-૧૨+૧૩૬,
લેખક-સતીશ વ્યાસ લેખક - ડૉ. વસંત પરીખ પ્રથમ આવૃત્તિ-પુનઃ મુદ્રણ-૨૦૧૬.
પ્રકાશક : ગુજરાતી વિભાગ, મુંબઈ યુનિવર્સિટી, મુંબઈ. પ્રકાશક : અક્ષર ભારતી પ્રકાશન
ગુજરાતમાં અનેક સ્ત્રી-પુરુષો ગાંધીજીના જીવંત મૂલ્ય-રૂ. ૭૦/-, વિતરક-પાર્શ્વ પબ્લિકેશન, વાણિયાવાડ, ભુજ (કચ્છ).
સંપર્કમાં આવેલાં હતાં. તેમાંથી કેટલાંકના અમદાવાદ-૧
