________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઓલિઝના ડુંગરાઓ પર તેણે પ્રાર્થનાઓ કરી હતી. મૃત દરિયામાં તે પોતે ઝબોળાયો હતો. સુમેરિયાના પ્રખ્યાત કૂવામાં તેણે પોતાની તરસ બુઝાવી હતી.
સુરત જેવા શહેરમાં એણે જે કંઈ થોડા દિવસો કે રાત્રિઓ પસાર કરી તે ખૂબ રંગીન અને રસપ્રદ હતી. અહીંની રાત્રિઓ તે સમયે અમૃતની મનાતી. અહીં તે સમયે લોકો ખુબ દારૂ પીતા કોઈ જ રોકટોક હતી નહિ. આ કાર્યમાં લોકો એટલા બધા રચ્યા પચ્યા રહેતા કે ઘડિયાળનું કે કાંટાનું પણ ધ્યાન રહેતું નહિ. કોઈ જ તેમના માર્ગમાં અવરોધક ન હતુ. સારા પ્રસંગો પણ ખાણીપીણીથી ઊજવાતા અને આવા લોકો ખાસ છૂટછાટથી પીતા. જીવનમાં અનેક યાતનાઓ ભોગવી પ્રવાસ કરતા. ટોમ કોરિયેટની કીર્તિ એક બાજુ છે, જયારે બીજી બાજુ બાદશાહ જહાંગીર અટારીમાં ઊભો રહી લોકોમાં સિક્કાઓ ઉછાળતો તે દક્ષ પણ સુરત માટે ઓછું ઊતારતું નથી,
તે દારૂની શોખીન હતો. આ વાત માટે તેના કેટલાક પ્રસંગો જોઈ જવા જરૂરી છે. શિયાળાની એક રાતે શરીર ધ્રુજાવી દેનારી કાતિલ ઠંડી પડી રહી હતી. રાજપીપળાની ડુંગરમાળા તરફથી ઠંડો ધ્રુજાવી દેનાર પવન ફૂંકાઈ રહ્યો હતો. આ સમયે કંપનીનો કોઈ કર્મચારી કદાચ દયા ભાવે જ ટોમ પૂછી બેઠો કે તું દારૂ પીઈશ ? અને દારૂનું નામ સાંભળીને ટોમ તરત જ ઊછળી પડ્યો અને તરત જ દારૂ દારૂ કરતાં તેણે ઉમેર્યું કે હું વિનંતિ કરું 1 છું કે દારૂ જેવી કોઈ ચીજ હોય તો જલ્દી લાવો.
ટોમ કોરિયેટ પગપાળો અહીં સુધી પહોંચ્યો તે પહેલાં બેડરટ્રીટનાં ગરમ મસાલેદાર પીણાં ઓની લિજજા, એનો સ્વાદ એ એકદમ તાજો થયો હોય કે ગમે તેમ પણ દારૂના નામની ટોમ પર કોઈ ચમત્કારિક અસર થઈ. તે જ વર્ષે મરી મસાલા અને અન્ય સામાન ભરેલાં કેટલાંક વહાણે સુંવાળી માટે લાંગર્યાં હતાં. ત્યાંથી જ દારૂ પિવાતો પણ. ટોપ કોરિયેટ જયારે અજમેરથી અહીં આવ્યો અને ફરી તેનો અઠવાડિયાનો પ્રવાસ શરૂ થવાનો હતો ત્યારે જ તેણે વિચારેલું કે આ મુસાફરીમાં જ પોતે મરણ પામશે, કારણ કે પોતે ભયંકર અતિસારના રોગથી પીડાઈ | રહ્યો હતો યા કહો કે ક્રમશઃ તે મૃત્યુ તરફ ધકેલાઈ રહ્યો હતો.
આ સમય સુરત માટે ખૂબ કપરો હતો, કારણ કે પ્લેગના પંજાએ સમગ્ર શહેરને ભરડો લઈ લીધો હતો. લોકો માખીઓની જેમ ઢંગલાબંધ મરી રહ્યાં હતાં, તે જ અરસામાં ટોમ એક અઠંગ યાત્રી તેના જીવરહિત શરીર સાથે કાયમ માટે સૂઈ ગયો.
ટોમ તેની પાછળ કોઈ પૈસા કે મિલકત મૂકી નથી ગયાં, સિવાય કે તેનાં પગરખાંની એક જોડ કે જે ઘણાં સમય સુધી ઓડકોમ્બ ચર્ચમાં ટીંગાડી રાખવામાં આવેલી. જયારે તે ગુજરી ગયી તે સમયે પ્લેગ ચાલતો હોવાના કારણે તેનાં કાગળો, લખાણ, કપડાં વગેરે લગભગ બાળી નખાયા હશે એટલે તેમાંનું કાંઈ જ મળતું નથી, પરંતુ તેનાં કરેલા કામોના લખાણની એક નસ્લ કે જે એણે પ્રિન્સ હેવીને ભેટ આપેલી તે બ્રિટિશ મ્યુઝિયમની ગ્રીન વિલા લાઈબ્રેરીમાં જોવા મળેલી.
ટોમ કોરિટ રાણી એલિઝાબેથને પણ મળ્યો હશે એમ કહેવાય છે અને તેના શાસનકાળ દરમ્યાનું રેલ્ડન, ફોટોન, એવમેન જેવા અન્ય મહાનુભાવો અને સર ટોમસરોને પણ મળ્યો હતો. શેક્સપિયરના સમકાલીન, ઇગ્લેંડના રાજકુમારોનો સાથી એક ફકીર વેશે સુરત આવ્યો અને અહીંના એક અંધારિયા ઓરડામાં પોતાની જાતને મૃત્યુને શરણે ધકેલી દીધી. આ તે સમયના કદાચ એક ભાર ધરખમ બનાવ કહી શકાય.
ઈ.સ. ૧૫૭૩માં ટોમનો જન્મ કોમ્બના સમરગેટ શાયરના એક ગ્રામીણને ત્યાં થયો હતો. ટોમ પહેલાં વેસ્ટ મિન્સ્ટરમાં ભણ્યો અને ત્યારબાદ ઓર્ડ યુનિવર્સિટીમાં, બહારના દેશો જોવા જર્મની ઈટાલી થઈ ર000 માઈલનો પગપાળા પ્રવાસ કરવો એ ટોમની મહત્ત્વાકાંક્ષા હતી. આ પૈકી કેટલાક પ્રવાસો તેણે ખેડ્યા, જેના પરિપાકરૂપે એક પુસ્તક આકાર લઈ શક્યું, જેનું નામ છે. Coryals Crudities (“કોરિયેટની અણઘડતા”).
પથિક સપ્ટેમ્બર-૧૯૯૭, ૨૦
For Private and Personal Use Only
