________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાવનગર
અમૃતવેલ-અમરવેલ, (સં.) અમરવલી. આંબાના ગૂધાળા-ગુંદાવાળું
વૃક્ષ પાસે આવેલ ઊગે છે અને એનાં મૂળ ગંદી-ગૂંદીવાળું
આંબાના વૃક્ષમાં જ હોય છે. આને સ્વાદ થેરડી-થેરવાળું કે આ નામના પથ્થર જ્યાં મળે છે. તીખે મિષ્ટ હોય છે. આંખના રોગ તેમજ ભંભલી-ભંભલા, ભૂભલી એ થેરની એક જાત છે. કફ પિત્ત ને આમને નાશ કરે છે. આવા થોરવાળું
જાવંત્રી-(સં.) જાયપત્રી. મૂળ તે જાયફળની છાલને ખડસલી-ખડસલીવાળું ખસલીને દેશી ભાષામાં જાવંત્રી કહે છે. જાયફળ (સં.) જાતિફળ
પિત્તપાપડો' પણ કહે છે. સામાન્ય રીતે ભારત બહારનું વૃક્ષ છે. જાવંત્રી તીખી કડછી, વર્ષાઋતુમાં પુષ્કળ પ્રમાણમાં ઉગે છે. મુખને સ્વરછ કરનાર છે. કો રક્તદેવ
પાન લાંબાં, ફૂલ ગુલાબી કે જાંબુડિયાં. ' ઉધરસ ઊલટી ઝેર વાયુ તથા કૃમિનો નાશક - આની ભાજી પિત્ત-કફ મટાડે છે.
છે. આ જાવંત્રી-જાયફળનું વૃક્ષ જયાં છે. પાંચપીપળા–પાચ પીપળાવાળું
સામાન્ય રીતે જાયફળનાં વૃક્ષ સૌરાષ્ટ્રમાં બેરડી-બેરડીવાળું
થતાં નથી છતાં ક્યાંક થાય તે એને ફળ કરમદિયા-કરમદીનાં વૃક્ષવાળું
-જાયફળ આવતાં નથી. જાંબુડી-જાં બુડાવાળું
ડમરાળા--ડમરાવાળું ડમરે (સં.) દમનક ડમરાને પિપરડી-બીરવાળું
ઇડ ૧-૨ ફૂટ વધે છે, એની વાસ તીવ્ર થરાળા-શેરવાળું
હોય છે. દરથી જ ખબર પડી જાય છે. આ પિપરાળી–પીપરવાળું
છોડની આસપાસ સાપ આવતો ન હોઈ પિપળવા-પીપળાવાળું
ઘણા ઘર પાસે કે ફળીમાં વાવે છે. એ ભાણવડ-ભાણ નામની વ્યક્તિએ વસાવ વડવાળું ઔષધ તરીકે પણ ઉપયોગી છે. હીપાવડલી-હીપા નામની વ્યક્તિનું વડલીવાળું રાજકેટ લાખાવડ–લાખ
, ,
કુવાડવા-કુવાડિયા (1) કુવાડિયાના છોશ્વાળું ગામ. ખિજડિયા (નોંધણવદર)-ખીજડાવાળું
આ છે માસામાં ઝડપથી ઊગે છે. ને ઘણજીએ વસાવેલ
એક જાતનું જંગલી શકે છે. એ ત્રણખડકા. મોખડાજીએ વસાવેલ
ચાર ફૂટ ઊંચા થાય છે. આની ભાજી આંકડિયા-આંકડાવાળું -
ખવાય છે. વાયુ પિત્ત ઉધરસ વગેરે માટે અકિલડા-અંકેળ-અકેલ નામના વૃક્ષવા. આ
એ ઉપયોગી છે. વૃક્ષનાં છાલ અને મૂળ દવા તરીકે વપરાય
(૨) કવાડિયા શાખાના આહીરોએ છે. એનું મૂળ રેચક છે. ફળ એક બીવાળું
વસાવેલ ગરમ ને ખટમધુરું હોય છે.
ખિજડિયા-ખીજડાવાળું ગામ લીંબડા-લીંબાવાળું
ખિજડિયાગાર-ખીજડાવાળ ગોરનું ગામ પીપળી-પીપળ, પીપળાવાળું, પીપળાને
ખિજડિયા-નાના-મોટા સંસ્કૃતમાં “પિપલ' કહે છે.
ગૂદા-ગૂઠાવાળું ગામ રાજપીપળા–પીપળાવાળું રાજજીનું
થરાળા-થેરવાલા-થોરવાળા-થેરાળા થેરવાળું આંબળા-આંબળાવાળું
પિપળિયા-પીપળાવાળું લાં પાળિયા-જ્યાં લાપ ઘાસ પુષ્કળ થાય છે. પિપળિયા–પરા પથિક
સપ્ટેમ્બર ૧૯૯૧
For Private and Personal Use Only
