Nayamrutam

Author(s): Vairagyarativijay
Publisher: Bherulalji Kanaiyalalji Kothari Religious Trust

Page 148

स्वद्रव्यादिग्राहकेन अस्तिस्वभावः । परद्रव्यादिग्राहकेन नास्तिस्वभावः । उत्पादव्ययगौणत्वेन सत्ताग्राहकेन नित्यस्वभावः । केनचित् पर्यायार्थिकेन अनित्यस्वभावः । भेदकल्पनानिरपेक्षेणैकस्वभावः । अन्वयद्रव्यार्थिकस्याप्य नेकस्वभावत्वम् । सद्भूतव्यवहारेण (भेदकल्पनासापेक्षेण गुणगुण्यादिभिः) भेदस्वभावः । परमभावग्राहकेण भव्याभव्य पारिणामिकस्वभावः । शुद्धाशुद्ध परमभावग्राहकेण चेतनस्वभावो जीवस्य । असद्भूतव्यवहारेण कर्म नोकर्मणोपि चेतनस्वभावः । अचेतनस्वभावपरमभावग्राहकेण कर्मनाकर्मणो मूर्तस्वभावः । जीवस्याप्यसद्भूतव्यवहारेण मूर्तस्वभावः । परमभावग्राहकेण पुद्गलं विहायेतरे षाममूर्तस्वभावः । पुद्गलस्योपचारादपि नास्त्यमूर्तत्वम् । परमभावग्राहण कालपुद्गलाणूनामेकप्रदेशस्वभावत्वं भेदकल्पनानिरपेक्षेण । इतरेषां च भेद कल्पनासापेक्षेण चतुर्णामपि नानाप्रदेशस्वभावत्वम् । पुद्गलाणोरूपचरितः । नानाप्रदेशस्वभावानां च । कालाणोः स्निग्धरूक्षत्वाभावात् पुद्गलस्य । अणो रमूर्तत्वाभावे पुद्गलस्यैकविंशतितमो भावो न स्यात् परोक्षप्रमाणापेक्षया । असद्भूतव्यवहारेणाप्युपचारेणाप्यमूर्तत्वम् । शुद्धाशुद्धद्रव्यार्थिकेन विभावत्वम् । शुद्धद्रव्यार्थिकेन शुद्धस्वभावः । असद्भूतव्यवहारेण उपचरितस्वभावः । श्लोकः
द्रव्याणां तु यथा रूपं, तल्लोकेऽपि व्यवस्थितम् । तत्तज्ज्ञानेन सज्ज्ञातं, नयोऽपि हि तथाविधः ॥
।। इति नययोजनिका ।।
1
सकलवस्तुग्राहकं प्रमाणम् । प्रमीयते परिच्छेद्यते वस्तुतत्वं यज्ज्ञानेन तत्प्रमाणम् । तद् द्वेधा- सविकल्पेतरभेदात् । सविकल्पं मानसं तचतुर्विधं मतिश्रुतावधिमनःपर्याय-ज्ञानरूपम् । निर्विकल्पं तु मनोरहितं केवलज्ञानम् ।। प्रमाणस्य व्युत्पत्तिः ।।
=
प्रमाणेन वस्तुसङ्गृहीतार्थैकांशो नयः । श्रुतविशेषो वा ज्ञातुरभिप्रायो वा • नयः । नानास्वभावेभ्यो व्यावृत्त्य एकस्मिन् स्वभावे वस्तु नयति प्राप्नोतीति वा नयः । स द्वेधा-सविकल्पनिर्विकल्पभेदात् ।। नयस्य व्युत्पत्तिः ।।
नयामृतम्
१३३