Nayamrutam

Author(s): Vairagyarativijay
Publisher: Bherulalji Kanaiyalalji Kothari Religious Trust

Page 146

पारिणामिकभावप्रधानत्वेन परमस्वभावः ।
सामान्यस्वभावानां व्युत्पत्तिः, प्रदेशादिगुणानां व्युत्पत्तिः, चेतनादिविशेषस्वभावानां च व्युत्पत्तिर्निगदिता ।
धर्मापेक्षया स्वभावाः गुणा न भवन्ति । स्वद्रव्यादिचतुष्टयापेक्षया परस्परं गुणाः स्वभावाः भवन्ति । द्रव्याण्यपि भवन्ति ।
स्वभावादन्यथा भवनं विभावः । केवलभावमशुद्धं तस्य विपरीतम् । (?)
स्वभावस्यापि अन्यत्रोपचारादुपचरितस्वभावः । स द्वेधा-कर्मजस्वाभाविकभेदात् । यथा जीवस्य मूर्तत्वम् अचेतनत्वं च । यथा सिद्धात्मनां परज्ञता परदर्शकत्वं च । एवमितरेषां द्रव्याणामुपचारो यथासम्भवो ज्ञेयः । • विशेषस्वभावानां व्युत्पत्तिः । श्लोकः
दुर्नयैकान्तमारूढा भावा न स्वार्थिका हि ते । .. .. स्वार्थिकाच विपर्यस्ताः सकलं कानया यतः ।। तत्कथम् ? सर्वथैकान्तेन सद्रूपस्य न नियतार्थव्यवस्था सङ्करादिदोषात् । तथा सद्रूपस्य सकलशून्यताप्रसङ्गात् । नित्यस्यैकरूपत्वादे करूपस्यार्थक्रिया कारित्वाभावः । अर्थक्रियाकारित्वाभावे द्रव्यस्याभावः । अनित्यपक्षेऽपि निरन्वयत्वाद् अर्थक्रियाकारित्वाभावः । अर्थक्रियाकारित्वाभावे द्रव्यस्याप्यभावः । एकस्वरूपस्यैकान्तेन विशेषाभावः, सर्वथैकरूपत्वात्, विशेषाभावे सामान्यस्याप्यभावः ।
निर्विशेषं हि सामान्यं भवेत् खरविषाणवत् ।। सामान्यरहितत्वाश विशेषास्तद्वदेव हि ।। इति ज्ञेयाः ।
अनेकपक्षेऽपि तथा द्रव्याभावो निराधारत्वात् । आधारधेयाभावाञ्च भेदपक्षेऽपि विशेषस्वभावानां निराधारत्वादर्थक्रियाकारित्वाभावः, अर्थक्रियाकारित्वाभावे द्रव्यस्याप्यभावः ।
भव्यस्यैकान्तेन पारिणामिकत्वात् द्रव्यस्य द्रव्यान्तरत्वप्रसङ्गात्, सङ्करादिदोष
LASTICE TESTIGADनजनजानकर