________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૪
અગ્નિ સોનાને શુદ્ધ કરે છે, તેમ તપ આત્માને શુદ્ધ
આ તપના મુખ્ય બાર પ્રકાર છે. તેમાં છ પ્રકાર બાહ્યા તપના છે, છ પ્રકાર અત્યંતર તપના છે :
(૧) અનશન, (૨) ઉણાદરી, (૩) વૃત્તિસંક્ષેપ, (૪) રસત્યાગ, (૫) કાયલેશ અને (૬) સંલીનતા–એ બાપના છ પ્રકાર છે.
અનશન તપમાં ચારે પ્રકારના આહારનો ત્યાગ કરે પડે છે. એક દિવસના ઉપવાસને પણ આ તપમાં સમાવેશ થાય છે.
જીવને વળગેલી આહાર સંસાને નાશ તપ કરવાથી થાય છે.
ખાવું એ જીવને મૂળ સ્વભાવ નથી. જે જીવ સ્કૂલ આહાર વડે જ ટકતે હેત, તે તેનું નામ જીવ ન હેત, પણ પણ જડ હેત.
એકાસણું, આયંબિલ, નવી એ પણ તપનાં અંગભૂત છે.
ભૂખ કરતાં ઓછું ખાવું તેણે ઉદરી કહે છે. પેટ ભરીને જમવાથી પ્રમાદ વધે છે, પાચનતંત્ર ઉપર પ્રતિકૂળ અસર પડે છે. સ્મૃતિ ઓછી થાય છે, ચિત્ત ભારે બને છે.
ઉદરી–તપ એ વાસ્તવમાં આત્માના અનાહારી સ્વભાવને આરાધવાનું એક અંગ છે.
કહેવાય છે કે જેને આહાર છે, તેની ઊંઘ ઓછી. જેની ઊંઘ ઓછી છે, તે ભાગ્યશાળી છે.
ઊંઘ અને આહાર–એ બેમાં પ્રીતિ પશુને હોય માણસને નહિ.
For Private and Personal Use Only
