Navkar Mantranu Padakshar Swarup

Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Z_Jintattva_Granth_1_002039.pdf and Jintattva_Granth_2_002040.pdf

Page 7

૩૩૦
જિનતત્ત્વ
(ક) નો – સ્નોર (. નોક) શબ્દ સાતમી વિભક્તિ એકવચનમાં છે.
(૭) સવ્વસાહૂ - સવ્યસાદુ (સં. સર્વધુ) શબ્દ છઠ્ઠી વિભક્તિ બહુવચનમાં છે.
(૮) પક્ષો – ૪ (ઉં. UM. ) શબ્દ દર્શક સર્વનામ છે.
(૯) ઘંવનમુક્કારો – વંવનમુક્કાર (ઉં. વંથનમસ્જર) શબ્દ સમાસ છે. તે પહેલી વિભક્તિ એકવચનમાં છે.
(૧૦) સવ્વપાવપ્રપતિ – સવ્વપાવV[[સો (. સર્વપ્રનાલ્જ) શબ્દ સમાસ છે. તે પહેલી વિભક્તિ એકવચનમાં વપરાયો છે.
(૧૧) બંગાનાને – નંતિ શબ્દ છઠ્ઠી વિભક્તિ એકવચનમાં વપરાયો છે.
(૧૨) ૨ – અવ્યય છે. નૈપાતિક પદ છે. સમુચ્ચયના અર્થમાં વપરાયો છે.
(૧૩) સસ – સવ્ય (સર્વ) શબ્દ સર્વનામ છે. તે શબ્દ છઠ્ઠી વિભક્તિ બહુવચનમાં વપરાયો છે.
(૧૩) gવું – પઢમ (ઉં. પ્રથમ) શબ્દ “કંપન’ પદનું વિશેષણ છે અને તે પહેલી વિભક્તિ એકવચનમાં વપરાયું છે.
(૧૪) દવે – દો (નં. ૫) ધાતુ ઉપરથી બનેલો શબ્દ વર્તમાનકાળમાં ત્રીજો પુરુષ એકવચનમાં વપરાયો છે.
(૧૬) બંનં – મંત્ર શબ્દ પહેલી વિભક્તિ એકવચનમાં વપરાયો છે.
પૂ. શ્રી તત્ત્વાનંદવિજયજી મહારાજે “નમસ્કાર સ્વાધ્યાયમાં નવકારમંત્રના નવ પદનું છંદની દૃષ્ટિએ સવિગત પૃથક્કરણ કરી બતાવ્યું છે. એ પ્રમાણે નવકારમંત્રનાં પ્રથમ પાંચ પદ ગદ્યબદ્ધ છે, છતાં તે લયબદ્ધ છે. તેનું બંધારણ આલાપક(આલાવા)નું છે. નવકારમંત્રનાં આ પાંચમાંથી પ્રથમ ત્રણ પદનું એક ચરણ અને ચોથા તથા પાંચમા પદનું બીજું ચરણ એમ જો તે બે ચરણમાં મૂકવામાં આવે તો ત્રિકલ અને ચતુષ્કલના આવર્તનયુક્ત તે ગાથા (ગાથા) છંદની એક કડી જેવું લાગે, કારણ કે ગાથા છંદમાં પ્રથમ ચરણમાં ૩૦ માત્રા અને બીજા ચરણમાં ૨૭ માત્રા હોય છે, જ્યારે નવકારમંત્રમાં નીચે પ્રમાણે પહેલામાં ૩૧ અને બીજામાં ર૭ માત્રા થાય છે. એટલે કે પહેલા ચરણમાં ફક્ત એક જ માત્રાનો ફરક છે, જે નિર્વાહ્ય છે.