Mahabharat Samhita Part 04

Author(s): Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 15

13. 1. 37 ] अनुशासनपर्व [ 13. 1. 60 असत्यपि कृते कार्ये नेह पन्नग लिप्यते / सर्वे कालेन सृज्यन्ते ह्रियन्ते च तथा पुनः॥४९ तस्मान्नात्रैव हेतुः स्याद्वध्यः किं बहु भाषसे // 37 एवं ज्ञात्या कथं मां त्वं सदोषं सर्प मन्यसे / सर्प उवाच / अथ चैवंगते दोषो मयि त्वमपि दोषवान् // 50 कार्याभावे क्रिया न स्यात्सत्यसत्यपि कारणे / सर्प उवाच / तस्मात्त्वमस्मिन्हेतौ मे वाच्यो हेतुर्विशेषतः // 38 निर्दोषं दोषवन्तं वा न त्वा मृत्यो ब्रवीम्यहम् / यद्यहं कारणत्वेन मतो लुब्धक तत्त्वतः / त्वयाहं चोदित इति ब्रबीम्येतावदेव तु // 51 अन्यः प्रयोगे स्यादत्र किल्बिषी जन्तुनाशने॥३९ | यदि काले तु दोषोऽस्ति यदि तत्रापि नेष्यते / लुब्धक उवाच / दोषो नैव परीक्ष्यो मे न ह्यत्राधिकृता वयम् // 52 वथ्यस्त्वं मम दुर्बुद्धे बालघाती नृशंसकृत् / निर्मोक्षस्त्वस्य दोषस्य मया कार्यो यथा तथा / भाषसे किं बहु पुनर्वध्यः सन्पन्नगाधम // 40 मृत्यो विदोषः स्यामेव यथा तन्मे प्रयोजनम् // 53 सर्प उवाच / भीष्म उवाच / यथा हवींषि जुह्वाना मखे वै लुब्धकविजः / सर्पोऽथार्जुनकं प्राह श्रुतं ते मृत्युभाषितम् / न फलं प्राप्नुवन्त्यत्र परलोके तथा ह्यहम् / / 41 नानागसं मां पाशेन संतापयितुमर्हसि // 54 लुब्धक उवाच / भीष्म उवाच / मृत्योः श्रुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम / तथा युवति तस्मिंस्तु पन्नगे मृत्युचोदिते / नैव तावद्विदोषत्वं भवति त्वयि पन्नग // 55 भाजगाम ततो मृत्युः पन्नगं चाब्रवीदिदम् // 42 मृत्युस्त्वं चैव हेतुर्हि जन्तोरस्य विनाशने / कालेनाहं प्रणुदितः पन्नग त्वामचूचुदम् / उभयं कारणं मन्ये न कारणमकारणम् // 56 विनाशहेतुर्नास्य त्वमहं वा प्राणिनः शिशोः // 43 धिमत्युं च दुरात्मानं क्रूरं दुःखकरं सताम् / यथा वायुर्जलधरान्विकर्षति ततस्ततः / त्वां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम् // 57 तद्वज्जलदवत्सर्प कालस्याहं वशानुगः // 44 मात्त्विका राजसाश्चैव तामसा ये च केचन / भावाः कालात्मकाः सर्वे प्रवर्तन्ते हि जन्तुषु // 45 विवशौ कालवशगावावां तद्दिष्टकारिणौ / जङ्गमाः स्थावराश्चैव दिवि वा यदि वा भुवि / नावां दोषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक्प्रपश्यसि // 58 सर्वे कालात्मकाः सर्प कालात्मकमिदं जगत् // 46 लुब्धक उवाच / प्रवृत्तयश्च या लोके तथैव च निवृत्तयः / युवामुभी कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ / तासां विकृतयो याश्च सर्वं कालात्मकं स्मृतम् // 47 हर्षक्रोधौ कथं स्यातामेतदिच्छामि वेदितुम् // 59 आदित्यश्चन्द्रमा विष्णुरापो वायुः शतक्रतुः / मृत्युरुवाच। अग्निः खं पृथिवी मित्र ओषध्यो वसवस्तथा // 48 | याः काश्चिदिह चेष्टाः स्युः सर्वाः कालप्रचोदिताः / सरितः सागराश्चैव भावाभावौ च पन्नग। / पूर्वमेवैतदुक्तं हि मया लुब्धक कालतः // 60 - 2495 - मृत्युवाच /