Kaviraj Deepvijay

Author(s): Kavin Shah
Publisher: Shantinath Bhagwan Jain Derasar Pedhi

Page 8

આમુખ દીપવિજય કવિરાજની વિશેષતા એ છે કે એમણે જૈન ધર્મ અને સાહિત્યના સંસ્કારપૂર્ણ વારસાના સાહિત્ય સર્જન દ્વારા તેનું સંવર્ધન કરીને જૈન સમાજ અને ભારતીય સંસ્કૃતિનું મૂલ્ય વધાર્યું છે. એમની રચનાઓ ગદ્ય અને પદ્ય સ્વરૂપમાં પ્રાપ્ત થાય છે. મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્યનું માધ્યમ પદ્ય હતું એ ન્યાયે કવિએ મોટા ભાગની કૃતિઓ પદ્યમાં સજીને નોંધપાત્ર પ્રદાન કર્યું છે. કવિરાજ દીપવિજયના સાહિત્યને પાંચ વિભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યું છે. પ્રથમ વિભાગમાં પદ્ય રચનાઓ, બીજામાં પ્રકીર્ણ પદ્ય કૃતિઓ, ત્રીજામાં ગદ્ય રચનાઓ, ચોથામાં કવિની સર્જક પ્રતિભા અને પાંચમામાં કવિની આસ્વાદ્ય કૃતિઓ અને અપ્રગટ કૃતિઓ હસ્તપ્રતને આધારે પ્રકાશિત કરવામાં આવી છે. આ અંગેની સંક્ષિપ્ત માહિતી નીચે પ્રમાણે છે. કવિની પદ્ય રચનાઓ સોહમકુળ પટ્ટાવલી, ચૈત્યવંદન, સ્તુતિ, સ્તવન, સજઝાય, ગહુલી, વધાવા, ગઝલ, હાલરડું, આરતી, ગણધર દેવવંદન, છંદ, પૂજા એમ 11 પ્રકારમાં ઉપલબ્ધ થાય છે. સ્તવન અને ગફુલી સિવાયની રચનાઓ સંખ્યાની દૃષ્ટિએ અલ્પ છે. છતાં એમની કલમની પ્રસાદી રૂપે જૈન કાવ્ય પ્રકારોનું અનુસંધાન કરે છે. મોટા ભાગની નાની મોટી કૃતિઓ જૈન ધર્મના ઇતિહાસને અનુલક્ષીને રચી છે. પટ્ટાવલીમાં જૈન ધર્મના ઇતિહાસની ક્રમિક ઝાંખી કરાવી છે. કવિએ વિવિધ