________________
કેટલાંક સંસ્મરણો
પૂર્વ મુનિરાજ શ્રીમદ્ કનવિજયજી મહારાજ વિ. સં. ૨૦૦૦ ના માગશરમાં જ્યારે અમે પાટણ આવ્યા ત્યારે પાટણનું વાતાવરણુ તદ્દન શાંત હતુ. આ પહેલાં એ વેળા પાટણ આવવાનું મારે માટે બન્યું હતું. ૯ નું ચાતુર્માસ અમદાવાદ કરી, પૂ. સ્વર્ગીય પરમગુરૂદેવ આચાર્ય મહારાજશ્રીની સાથે ૯૧ ના મહિમાં પાટણ આવવાનું મારે બન્યું હતું. ત્યારબાદ તે ચાતુર્માસ પણ પૂ. પરમગુરૂદેવ આચાય મહારાજશ્રીની નિશ્રામાં મેં પાટણ ખાતે કર્યું હતું. તે વેળાનું પાટણ એ પક્ષામાં વ્હેંચાયેલું હતું. અનેક ઝંઝાવાતાથી તે શહેરનું વાતાવરણ ત્યારે લગભગ ખળભળેલું હતું. પત્થરની બે ફાટાની જેમ તે સમયે સંધમાં ભાગલા પડયા હતા. આજે જે કે એ દુ:ખદ ભૂતકાલ ભૂલાઈ ગયેા છે. જેથી ફ્રી એને તાજો કરવાની જરૂર નથી. છતાં એમ કહેવું જોઇએ “કે, છેલ્લા ત્રણ દશકાથી સમાજની સ્થિતિ કુસંપના અગ્નિથી ધૂંધવાતી રહી છે. એમાં પણ છેલ્લા દશ વર્ષથી શાસનપક્ષમાં ઉગ્ર મનેભેદનું રૂપ પકડયું છે. આથી સિદ્ઘાંતરક્ષા અને શાસનપ્રભાવનાનાં કાર્યો આજે ખેર એ ચડયાં છે. સંધશક્તિ વેરવિખેર થઈ રહી છે. અને ધર્મની હામે આક્રમણા આવતાં આપણે બધા એક થઈ શકતા નથી. આ કેવી કમનશીબ પરિસ્થિતિ !
વિક્રમના ૯ મા શતકના છેલ્લા વર્ષોમાં વનરાજે પાટણ શહેર વસાવ્યું હતું. વનરાજ પર જૈનાચાય શ્રી શીલગુંસૂરિ મહારાજના અનહદ ઉપકાર હતા. જ્યારે કાન્યકુબ્જતા ભુવડ, જયશિખરી ઉપર ચઢાઈ લાવ્યેા ત્યારે વનરાજની ગ ́વતી માતા, રૂપસુંદરીને કેવળ વનરાજની ખાતર ગૂજરાતના જંગલેા ખૂંદવાં પડયાં હતાં. ઉત્તર ગુજરાતના વઢીયાર પ્રદેશની ધરતી પર એ ગૂજરાતની મહારાણી આવી પહેાંચી. પંચાસરાના ઉદ્યાનમાં એણે વનરાજને જન્મ આપ્યા: વહાર કરતાં આચાય મહારાજશ્રી શીલગુણુસૂરિજી ત્યાં પધાર્યાં. લક્ષણવતા એ ભાગ્યશાળી બાળકને જોઇ, તે સૂરદેવે પંચાસરના શ્રાવકાને આ હકીકત જણાવી. પંચાસરના શ્રાવકાએ બાળક વનરાજને પાળ્યા, પાખ્યા અને મ્હોટા કર્યાં. આમ બનવામાં આચાર્ય મહારાજને જૈનશાસનનું હિત હૈયે વસ્યું હતું. વનરાજે પાટણ શહેર વસાવ્યા પછી તે પૂ. જૈનાચાર્યની શુભપ્રેરણાથી શ્રી પ`ચાસરા પાર્શ્વનાથનું સુંદર અને વિશાલકાય જિનમંદિર બંધાવ્યું હતું. જેની પ્રતિષ્ઠા આચાર્ય મહારાજશ્રી શીલગુણસૂરિજીએ કરાવી હતી.
વનરાજના જીવનમાં જેમ એક મહાન જૈનાચાય ને અનહદ ઉપકાર હતા, તેમ એક સત્ત્વશાલી શ્રાવકના પ્રભાવ પણ અવશ્ય કારણ હતા, તે શ્રાવકનું નામ ભીમરાજ હતું. વનરાજ જ્યારે એના મામા સુરપાલની સાથે ગૂજરાતમાં મ્હારવટે નીકળ્યા હતા, તે વેળાયે એની સાથે ત્રણ .સાથીદારે। હતા. રસ્તામાં પરિશ્રમ લાગ્યા અને જમવાના સમયે એ બન્ને મામા-ભાણેજ ભાજન લેવા ખેડા.ભાજન લુખ્ખું હેવાથી તેને ભાળ્યું નહિ. એણે પેાતાના સાથીદારાને કહ્યું: ' જ્યાં હેાય ત્યાંથી, જેનું હાયે તેનું ઘી લઇ આવેા '. વનરાજને આદેશ મળતાં એ ત્રણેય જણાં ઘી લૂટવા નીકલ્યા. એટલામાં સ્વામેથી માથે ઘીની થઈને જતા, તેને આ લેાકાએ જોયા. જાણે ગેાળનું ગાડું મલી ગયું હોય તેમ માની તે લેાકા આનંદમાં આવી ગયા.
આજે હું એ અઢાર વર્ષ પહેલાના પાટણને સ્મૃતિપટમાં યાદ કરૂં ધ્યું, ત્યારે તે વેળાની વેરવિખેર થઈ ગયેલી પાટણની જાહેાજલાલીની દુ:ખદ ઘટના મારા હૃદયને કંપાવી રહી છે. ગૂજરાત-મહાગૂજરાતની પ્રાચીન પુણ્યભૂમિએ કેટકેટલાં પરિવતા અનુભવ્યાં છે. એ એના ઇતિહાસ પરથી આપણને જાણવા મળે છે.
વનરાજ ચાવડાની રાજધાનીનું પાટણ એક વેળા સમસ્ત જગતમાં પહેલી પ ંક્તિનુ શહેર ગણાતુ. કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાય મહારાજ શ્રીમદ્ હેમચંદ્રસૂરી શ્વરજીના તી ક્ષેત્ર આ પાટણે, આ સૃરિપુર દરની શાસન પ્રભાવનાએ જોઈ છે. પરમાત કુમારપાળ મહારા-કુંડલી લઈ ભીમા ત્યાં જાને ધમ વૈભવ, આ શહેરે જાણ્યા માણ્યા છે. એનાં અવશેષો છે, આજે એ વાતની સાક્ષી પુરી રહ્યાં છે.
