________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૦ અને જે મતમાં મનુષ્ય સિવાયની સૃષ્ટિને જીવ સ્વરૂપ કે સુખદુઃખની લાગણી અનુભવવા સ્વરૂપ સ્વીકારેલ જ નથી (જેમકે “Cow has no soul or Animal has no soul.” ગાયને આત્મા નથી અથવા પશુને આત્મા નથી) તે મતમાં તે હિંસા અહિંસાને વિચાર માત્ર દેખાવ પૂરતો જ નહિ કિન્તુ સ્વાર્થ પૂરતો જ રહે છે, એમ કહેવામાં જરા પણ અતિશયોક્તિ નથી. - હિંસાથી દુઃખ અને અહિંસાથી સુખ અથવા હિંસાથી પતન અને અહિંસાથી ઉદય એમ કહ્યા પછી જેઓને સાચા સુખની કે સાચા ઉદયની જ જરૂર હશે, તેઓને હિંસા, હિસ્ય અને હિંસકનું શ્રી જિનોn યથાર્થ સ્વરૂપ સમજ્યા વિના ચાલશે જ નહિ. એને સમજવાથી જ દ્રવ્યહિંસા અને ભાવહિંસા, એકેન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિ અને પૃથિવીકાયથી ત્રસકાય પર્યટન સ્થલ સમ (હિસ્ય) નું સ્વરૂપ તથા હિંસકના ભિન્નભિન્ન જાતિના (દુષ્ટ અને શિષ્ટ) અધ્યવસાયનું સ્વરૂપ સમજવામાં આવે છે અને એ સમજ્યા પછી જ હિંસાત્યાગ અને અહિંસાપાલન કરવાના સાચા અધ્યવસાયે ઉત્પન્ન થાય છે. અને એ સાચા અધ્યવસાયથી થયેલો હિંસાને ત્યાગ અને અહિંસાનો સ્વીકાર જ શુદ્ધ ધર્મ સ્વરૂપ બને છે. અને એવા શુદ્ધ અહિંસા ધર્મના સક્રિય પાલનથી જ જીવની અધોગતિ અટકી ઊર્ધ્વગતિ થઈ શકે છે.
લેખના પ્રારંભમાં ટકેલા લૅકમાં દર્શાવેલું અહિંસાનું ફળ અને તેના સાચા ઉપજોક્તા થવાનું સૌભાગ્ય તેઓને જ વરે છે કે જેઓ સાચી અહિંસાને જીવનમાં સક્રિયપણે પાળી રહ્યા છે, પળાવી રહ્યા છે અને પાળતાને અભિનંદી રહ્યા છે. તે સિવાયની અહિંસા કલ્પિત છે તેથી તેનું ફળ પણ કલ્પિત જ છે, એ વાત આપોઆપ ફલિત થાય છે.
સર્વાવાદ અને એનું સાહિત્ય
લેખક–. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા એમ. એ. કોઈ પણ વ્યક્તિને કદાપિ સંપૂર્ણ જ્ઞાન હોઈ શકે કે નહિ એ જૂના જમાનાથી તે આજ દિન સુધી અનેક વિદ્વાનોને હાથે ચર્ચાયેલે વિવાદગ્રસ્ત પ્રશ્ન છે. અન્ય શબ્દોમાં કહું તે મૂર્ત તેમજ અમૂર્ત એવી શૈકાલિક વસ્તુઓન-સ્થૂલ તેમજ સૂક્ષ્મ ભાવોને પૂર્ણપણે એકી સાથે સાક્ષાત્કાર કોઈને પણ થાય કે નહિ એ સંબંધમાં ભારતીય દાર્શનિકમાં અને તે પણ અધ્યાત્મવાદીઓમાં મતભેદ જોવાય છે. સર્વજ્ઞતાનું અસ્તિત્વ સ્વીકારવા ચાર્વાક દર્શનના અનુયાયીઓ કે અજ્ઞાનવાદીઓ ના પાડે એ તે સહેલાઈથી સમજાય અને સ્વીકારાય એવી બાબત છે, પણ જ્યારે આધ્યાત્મિક શક્તિને સ્વીકારનાર અને વૈદિક દર્શનના અન્યાયી તરીકે સુપ્રસિદ્ધ એવા પૂર્વમીમાંસકે પણ જ્યારે આધ્યાત્મિક શક્તિ દ્વારા ઉત્પન્ન થતા ભૂત, વર્તમાન અને ભવિષ્ય એમ ત્રણે કાળના ઈન્દ્રિયગમ્ય તેમજ અતીન્દ્રિય પદાર્થોને પૂર્ણ સાક્ષાત્કાર કદાપિ કોઈને હેઈ જ ન શકે એમ કહે ત્યારે નવાઈ માગે. પૂર્વમીમાંસકે. આત્મા, પુનર્જન્મ, પરલેક ઇત્યાદિ અતીન્દ્રિય પદાર્થો માને છે. કોઈક પ્રકારનું અતીન્દ્રિય જ્ઞાન થાય એ વાત પણ એમને માન્ય છે, પરંતુ એ અપરુષેયવાદી હોવાથી વેદના અપૌરુષેયત્વને બાધક એવું અતીન્દ્રિય જ્ઞાન માનવા તૈયાર નથી. કેવળ આ માન્યતાને
For Private And Personal Use Only
