________________
૧૪૪
જૈન સંસ્કૃત સાહિત્યનો ઈતિહાસ : ખંડ ૩ : પ્રકરણ ૪૪
P ૨૬૭.
શીલભદ્રસૂરિના શિષ્ય ધનેશ્વરસૂરિના શિષ્ય થાય છે એમણે વિ.સં. ૧૧૬૯થી વિ.સં. ૧૨૨૮ના ગાળામાં વિવિધ કૃતિઓ રચી છે. એનાં નામ વગેરે નીચે મુજબ છે :
પ્રતિષ્ઠાકલ્પ– આ કૃતિ વિષે આપણે આગળના પૃષ્ઠમાં વિચારી ગયા. “સુખબોધાસામાચારી- આને સુબોધસામાચારી પણ કહે છે. આ ઉપરાંત એમણે નીચે મુજબની વિવરણાત્મક કૃતિઓ રચી છે :
(૧) ન્યાયપ્રવેશકવૃત્તિ-પંજિકા– બૌદ્ધ આચાર્ય દિડનાચે જે ન્યાયપ્રવેશક નામની કૃતિ રચી છે એના ઉપર સમભાવભાવી હરિભદ્રસૂરિએ વૃત્તિ રચી છે એના ઉપર આ શ્રીચન્દ્રસૂરિએ વિ.સં. ૧૧૬૯માં પંજિકા રચી છે અને એ છપાઈ છે.
(૨) નિશીથચૂર્ણિવિંશોદેશક-વ્યાખ્યા-જિનદાસગણિએ નિસીહના ઉપરની વિશેસનિસીહચુણિ તરીકે ઓળખાવાતી ચણિ રચી છે. આ નિસીહના વીસમા ઉદેશકને લગતી સૃષ્ણિની વ્યાખ્યા વિ.સં. ૧૧૭૪માં આ શ્રીચન્દ્રસૂરિએ રચી છે. અહીં એમણે પોતાને શીલભદ્રસૂરિના શિષ્ય કહ્યા છે.
(૩) શ્રાદ્ધપ્રતિક્રમણસૂત્ર– વન્દિતુસુત્ત “શ્રાદ્ધપ્રતિક્રમણ સૂત્ર' તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. એના ઉપર આ શ્રીચન્દ્રસૂરિએ વિ.સં. ૧૨૨૨માં ૨૦૦૦ શ્લોક જેવડી વૃત્તિ રચી છે.
(૪) નન્દી ટીકા-દુર્ગપદ-વ્યાખ્યા- નન્દીસુત્ત નામના આગમ ઉપર હરિભદ્રસૂરિની ટીકા છે. P ૨૬૮ એમાંનાં દુર્બોધ સ્થળોની આ વ્યાખ્યા શ્રીચન્દ્રસૂરિએ ૩૩૦૦ શ્લોક જેવડી રચી છે. એની વિ.સં.
૧૨૨૬માં લખાયેલી એક હાથપોથી જેસલમેરના ભંડારમાં છે.
(૫) જીવકલ્પ-બૃહમ્યુર્ણિ-વ્યાખ્યા- જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્ચમણે રચેલ જયકપ્પ એ આગમ ગણાય છે. એને સંસ્કૃતમાં “જતકલ્પ' કહે છે. એના ઉપરની બૃહચુર્ણિ ઉપર શ્રીચન્દ્રસૂરિએ ૧૧૨૦ શ્લોક જેવડી વ્યાખ્યા વિ. સં. ૧૨૨૭માં રચી છે. આ વ્યાખ્યાને ‘ટિપ્પણ” પણ કહે છે.
(૬) નિરયાવલિકા-શ્રુતસ્કન્ધ-વૃત્તિ– નિરયાવલિયા કિવા કપ્રિયા, કથ્વવડિસિયા, પુષ્ક્રિયા, પુષ્કચૂલિયા અને વણિહદસા એ પાંચ ઉવંગ (ઉપાંગ)ને “નિરયાવલિકા-શ્રુતસ્કન્ધ' કહે છે. એના ઉપર શ્રીચન્દ્રસૂરિએ વિ. સં. ૧૨૨૮માં વૃત્તિ રચી છે અને એ છપાયેલી છે.
(૭) ચૈત્યવન્દનસૂત્ર-વૃત્તિ- આ ચેઈયવન્દણસુત્ત (સં. ચૈત્ય-વન્દનસૂત્ર)ની શ્રીચન્દ્રસૂરિએ રચેલી વૃત્તિ છે.
(૮) સર્વસિદ્ધાન્તવિષમપદ-પથાર્ય- આ કૃતિ વિવિધ આગમોમાંનાં દુર્ગમ સ્થળોના પર્યાયરૂપે શ્રીચન્દ્રસૂરિએ ૨૨૬૪ શ્લોક જેવડી રચી છે. ૧. જૈ. સા. સં. ઈ. (પૃ. ૨૪૩-૨૪૪)માં આની નોંધ છે. ૨. આ “દે. લા. જૈ. ૫. સંસ્થા” તરફથી ઈ.સ. ૧૯૨૨માં છપાવાઇ છે. ૩. ન્યાયપ્રવેશક તેમ જ એના ઉપરની હરિભદ્રસૂરિકૃત વૃત્તિ સહિત આ પંજિકા “ગા. પી. ગ્રં.”માં ઈ.સ. ૧૯૩૦માં પ્રકાશિત થયેલી છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
