________________
પ્રકરણ ૧૭ : અજૈન વ્યાકરણનાં જૈન વિવરણો : [પ્ર. આ. ૨૭૪-૨૭૭]
૧૭૧
(૬) વૃત્તિ – ‘ખરતર' ગચ્છના હેમનંદન અને રત્નહર્ષના શિષ્ય સહજકીર્તિએ લક્ષ્મીકીર્તિની સહાયતાથી વિ. સં. ૧૬૮૧માં આ રચી છે.
(૭) 'ટીકા-ચન્દ્રકીર્તિસૂરિએ આ ટીકા વિક્રમની ૧૭મી સદીમાં રચી છે. સારસ્વત-ધાતુપાઠ રચનારા હર્ષકીર્તિસૂરિએ આનો પ્રથમાદર્શ લખ્યો છે.
(૮) ટીકા – હર્ષકીર્તિસૂરિએ આ રચી છે. (૯) પ્રક્રિયા-વૃત્તિ- વિક્રમની ૧૭મી સદીના ખરતરમ્ ગચ્છના વિશાલકીર્તિની આ રચના છે. (૧૦) ટીકા – ‘તપા' ગચ્છના ઉપા. ભાનુચન્દ્ર આ રચી છે. (૧૧) ટીકા - આની રચના ભાનુચન્દ્રના શિષ્ય દેવચન્દ્ર પદ્યમાં કરી છે.
(૧૨) ટિપ્પનક- આ હરિભદ્રની શિષ્ય ક્ષેમેન્દ્ર વિ. સં. ૧૬૯૨માં રચ્યું છે. ભાનુચન્દ્રગણિએ ૨૧૫૦ શ્લોક જેવડું જે ભાષ્યવિવરણ રચ્યું છે તે આ ટિપ્પનકની ટીકા છે એમ કેટલાક કહે છે.
(૧૩) પંજિકા – આના કર્તા ધર્મદેવ છે.
(૧૪) વૃત્તિ – આ વૃત્તિ છંદોબદ્ધ છે. એ “અંચલ' ગચ્છના કલ્યાણસાગરના શિષ્ય વિનયસાગરે રે ૨૭૭ રચી છે.
(૧૫) સિદ્ધાન્તચન્દ્રિકા – આના કર્તા જ્ઞાનતિલક છે. (૧૬) સિદ્ધાન્તરત્ન – આના કર્તા જિનેન્દ્ર છે. (૧૭) ન્યાયરત્નાવલી – આ ૧૩૦૦ શ્લોક જેવડી ટીકાના કર્તા દયાનંદ છે. (૧૮) સારદીપિકા – યતીશે આ વૃત્તિ ૨૨૦૦ શ્લોક જેવડી રચી છે. (૧૯) પંચસંધિટીકા – આના કર્તા સોમશીલ છે.
સિદ્ધાન્ત-ચન્દ્રિકા- આ સારસ્વત વ્યાકરણની અજૈન રામાશ્રમે રચેલી ટીકા છે. એ ટીકા ઉપર નીચે મુજબની જૈન ટીકાઓ છે :
(૧) ટીકા – આ અજ્ઞાતકર્તૃક છે. | (૨) ટિપ્પન – આના કર્તા ચન્દ્રકીર્તિસૂરિ છે કે જેમણે સારસ્વત વ્યાકરણ ઉપર વૃત્તિ રચી છે.
(૩) વૃત્તિ – ખરતર ગચ્છના ભક્તિવિજયના શિષ્ય સદાનંદગણિએ આ વૃત્તિ વિ. સં. ૧૭૯૮માં રચી છે. આને કેટલાક સુબોધિની કહે છે.
(૪) વૃત્તિ – વિજયવર્ધનના શિષ્ય જ્ઞાનતિલકે વિક્રમની ૧૮મી સદીમાં આ રચી છે. ૧. આ “વેંકટેશ્વર મુદ્રણાલય” તરફથી છપાઈ છે. [ભીમશી માણેકે પ્રગટ કરી છે.] ૨. જુઓ અમરવિજયજીના શિષ્ય ચતુરવિજયજીનો લેખ “જૈનેતર સાહિત્ય અને જૈનો.” આ લેખ “જૈ. ધ. પ્ર.”
(પુ. ૫૪, અં. ૯)માં છપાયો છે. ૩. ઉપા. રાજસીએ પંચસંધિ-બાલાવબોધ રચ્યો છે. ૪. શ્રી અગરચંદ નાહટાએ રામચન્દ્રાશ્રય એવું નામ દર્શાવ્યું છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
