Jain Dharmno Prachin Sankshipta Itihas ane Prabhu Veer Pattavali

Author(s): Manilalmuni
Publisher: Jivanlal C Sanghvi Ahmedabad

Page 264

૨૪૯ મ. ૭ પુ. ભરૂદાસજી મ. ૮ પુ. ખેતશી મ. ૯ મુનિશ્રી ભીખનજી મ. ૧૦ મુનિશ્રી ફેજમલજી મ. ૧૧ મુ. શ્રી સંતોકચંદ્રજી મ.
પુજ્યશ્રી રૂગનાથજી મ. ની સંપ્રદાયમાં હાલ મુનિ. ૪ આર્યાજી ૧૫ કુલ ઠાણા ૧૯ વિદ્યમાન છે, જેઓ મારવાડમાં વિચરે છે.
- ૩ તેરા પંથની ઉત્પત્તિ અને પટ્ટાવલી પુજ્યશ્રી ભૂધરજી મ. ના ત્રણ શિષ્ય પૈકીના બીજા શિષ્ય શ્રી રૂગનાથજી મ. ગુરૂઆજ્ઞાએ મરૂધર દેશમાં વિચરતા હતા. તે વખતે તેમને “ભિખનજી” નામના શિષ્યને લાભ થયેઃ ભિકનજી મારવાડ દેશમાં કટાળીયા નામક ગામમાં સં. ૧૭૮૭ માં જન્મ પામ્યા હતા. પૂર્વ સંસ્કારના યોગે જેમ જેમ તેઓ વયમાં વૃદ્ધિ પામતા ગયા, તેમ તેમ તેમનામાં બુદ્ધિ, ચાતુરી આદિ ગુણેની સાથે ધાર્મિક સંસ્કારે પણ વધવા લાગ્યા. એકદા રૂગનાથજી મહારાજ તે સ્થળે પધાયો, અને તેમના અદભુત બેધથી વૈરાગ્ય પામી શ્રી ભીકનજીએ સં. ૧૮૦૮ માં તેમની પાસે દીક્ષા લીધી. દીક્ષા લઈ તેમણે ખૂબ શાસ્ત્રાભ્યાસ કર્યો. અભ્યાસને અંતે તેમને જૈન ધર્મની ખુબી વધુને વધુ રહસ્ય ભરી રીતે પ્રતિપાદિત થઈ. તેઓ માનતા કે અહિંસા, દાન ને અનુકંપાથી જ આત્માનો ઉદ્ધાર છે, નવ તત્ત્વો માંહેનું પુણ્યકર્મ અવશ્ય ત્યાગવા ગ્ય છે, અને નિર્જર ગ્રહણીય છે, છતાં આધુનિક સાધુઓ જે પુણ્યને મેખરે રાખી વ્યવહાર ઉપદેશ આપે છે તે ઈચ્છવા ચોગ્ય નથી, એટલું જ નહિ પણ તે અશ્રેયનું કારણ છે. આમ ધારી પોતાની આ માન્યતા તેમણે બીજી ૧૩ સાધુઓને સમજાવી. તેઓને પણ આ એકાન્તવાદની ઘેડ બેસી ગઈ. તેથી તે ૧૩ જણાએ આ પ્રકારનો બોધ આપવા લાગ્યા. આ જોઈ ગુરૂએ તેમને કહ્યું. કે વ્યવહાર ધર્મનો લોપ થાય છે, માટે નિશ્ચય નયને ગૌણ રાખી વ્યવહાર નયને મુખ્ય પણે માનવો જોઈએ. માટે તમે આ ખાટી શ્રદ્ધાનો ત્યાગ કરો.
ગુરૂનું ઉપર્યુક્ત કથન તેઓએ માન્યું નહિ, એટલું જ નહિ પણ સં. ૧૮૧૫ ની સાલમાં બગી મુકામે આ ૧૩ સાધુએ ગુરૂથી જુદા પડયા ત્યાંથી ફરતા ફરતા તેઓ સઘળા મારવાડમાં આવેલા “કેલવા ગામ ” માં આવ્યા, અને ફરી દીક્ષા લીધી. આ સ્થળે કેટલાક શ્રાવકો અને બાર સાધુઓએ મળીને “શ્રી ભીકનજી ” ને આચાર્ય પદવી આપી. સંપ્રદાયમાંથી પ્રથમ તેર સાધુઓ નીકળ્યા, તેથી આ ગચ્છનું નામ “તેરાપંથી ગચ્છ ” પડયું.
“તેરાપંથ ની ઉત્પત્તિ બાબત સ્વ. શ્રી વા. મ. શાહ કૃત ઐતિહાસિક નોંધમાં જુદા પ્રકારનો ઉલ્લેખ અપાયો છે. તેમાં લખ્યું છે કે –એકવાર આ
* આ હકીકત મને ખ્યાવરમાં મળી હતી. ૩૨