________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વાધ્યા ય ભાષા આત્માના અંતર્ગત વિચારે, ભાવનાઓ ને સંક૯પે પ્રગટ કરવાનું પ્રબળ સાધન છે. કોઈ સાહિત્યકારના ગ્રંથને ઊંડો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે ત્યારે એનાથી આત્માની શક્તિ એ કેળવાય છે ગ્રંથોનો અભ્યાસથી આપણે આપણા જીવનમાંથી એક સુંદર પ્રતિમા નિર્માણ કરીએ છીએ. જે વાચક પંડિત બેચરદાસનું લખેલ મહાવીર વાણી, ધીરજલાલ ટોકરશી શાહનું લખેલ મહાવીર વાણી, શ્રીમદ યવિજયજીએ લિમેલ જ્ઞાનસાર તથા સંતબાલજીએ લખેલ ગીતાદર્શનમાંના કેનો અભ્યાસ કરશે, અમુક સરસ કેને મુખપાઠ કરશે અને તે લેકેનું રટણ કરશે તો તે વાચક અધિક ગુણવાન સંબળ અને ચારિત્રશીલ બનશે | સ્વાધ્યાયમાં નીચે જણાવેલી બે વરતુઓને સમાવેશ થાય છે. (1) સ્વાધ્યાય માટે ઉપરના જણાવેલા
અથવા બીજા દેઈ સરસ પુસ્તકની પસંદગી. ૨) જીવન દરમ્યાન પ્રતિદિન એ પુસ્તકના અમુક ભાગને મુખપાઠ. . સ્વાધ્યાય માટે પસંદ કરેલા પુસ્તકમાં પ્રેરણા ભરી હશે તે દરેક વખતે તે વાંચતા નો અર્થ અને નવું બળ મળશે. સ્વાધ્યાય માટે ઉચિત તે પુસ્તક ગણાય કે જે વાચકની સદાચારની ભાવનાને સતેવ કરે અને જે ચિરસ્થાયી આદર્શોનું ને ભાવનાઓનું નિરૂપણ કરે.
આ પુરતÈને સ્વાધ્યાય અથવા નિત્ય પાઠ ધીમે અને મધુર સ્વરે કરવામાં આવે છે ત્યારે જ તેને • જીવનના ધડતર પર પ્રભાવ પડે છે. રોજ રોજ એ ગ્રંથનો પાઠ કરતાં કરતાં તેની જીવનદષ્ટિ વાચના રગેરગમાં વણાઈ જાય છે અને તેમાં રહેલા ઉચ્ચ આકાંક્ષા ને ઉદ્દેશ વાચકના મનને કબજે લે છે. અને આત્મતિના ચઢાણ પર ઉંચે અને ઉંચે જવા તેને હડસેલે મારે છે. "
“પુસ્તક વાંચવું એ એક વસ્તુ, તેને અભ્યાસ કરવો એ બીજી વસ્તુ અને જીવનના ઘડતર પર અસર પાડે એ ઊંડો અભ્યાસ કર એ વળી ત્રીજી વસ્તુ છે. સ્વાધ્યાય એ તપને એક પ્રકાર છે, જગતભરના : અમુક માણસે દશવૈકાલિક તત્ત્વાર્થ, જ્ઞાનસાર, ગીતા, રામાયણ, ભાગવત, ધમ્મપદ, બાઈબલ, કુરાન '
અથવા ગાથાઓના સ્વાધ્યાય મારફત મહત્તાને પામ્યા છે, માટે હંમેશાં સવારમાં બની શકે તે રવાધ્યાય કરવાની ઘણી જરૂર છે. તેમ કરવાથી આ દિવસ તમે ઉત્તમ વિચારોમાં પસાર કરશે અને તમને કુવિચારે હેરાન કરશે નહિ વળી તમે આખો દિવસ આનંદ અને શાંતિમાં પસાર કરશે કે જેની જરૂર આ ધમાલીયા જીવનમાં ઘણી છે. •
–(“ આમશિપી ” માંથી ફેરફાર સાથે) . . ( અનુસંધાને ટાઈટલ પેજ ૪.થી શરૂ ) ક્ષિપ્ત અવસ્થામાં મન ચંચળ અને અસ્થિર હોય છે; આ અવસ્થામાં મનુષ્યની વિવેકશક્તિ નષ્ટ થાય છે.' - વિક્ષિપ્ત અવસ્થામાં મનુષ્ય પિતાના મનને એક ચેયં પર રાખવા પ્રયત્ન કરે છે, પરંતુ સંયમ શક્તિના અભાવે તે મનની સ્થિરતા મેળવી શકતા નથી. આ અવસ્થાવાળા મનુષ્ય
અશાંત અને દુ:ખી હોય છે. - ઉપરની ત્રણ અવસ્થાઓથી પર એક લય અવસ્થા છે. આ અવસ્થામાં મન વાસનારહિત બને છે. આ અવસ્થા પ્રાપ્ત કરવા માટે ભાવના અને જપની જરૂર છે.
જ એટલે શું? અને તેના લાભ.
જપ એટલે કેઈપણ એક મંત્રનું' વારંવાર સમરણ કરવું તે. મંત્રમાંનો “મં” મનનને પહેલે અક્ષર છે અને “ત્ર” એ સ્વતંત્રતામાને અક્ષર છે. આ બન્ને “મ” અને “ત્રના જોડાણથી મંત્ર શબ્દ થયેલ છે. જે સૂત્રના મનનવડે સંસારમાંથી ત્રાણ થાય.(તરાય) તેને મંત્ર કહે છે.
* મંત્રને જ” મનના મેલે કામ, ક્રોધ, આદિ દૂર કરે છે. જેમ સાબુ લગાડવાથી મેલા કપડાને મેલ દૂર થાય છે તેમ મંત્ર જપવાથી મનના મેલે દૂર થાય છે. જેમ કે અગ્નિ. સેનામાં રહેલ કચરો બાળી નાખે છે તેમ મંત્રનો જપ મનને કચરે બાળી નાખે છે. . -
જપ મનને શાંત અને મજબુત બનાવે છે. જપ મનની બાહ્ય જગતમાં ફેલાતી વૃત્તિઓને અટકાવે છે. જપ વિકારી વિચારો અને દુષ્ટ ઈચ્છાઓને દૂર કરે છે. હંમેશાં અમુક સમય જપ કરવાથી મન શુદ્ધ થાય છે અને મનમાં ઉત્તમ વિચારે ઉન્ન થાય છે. ઉત્તમ વિચારો કરવાથી મનુષ્યને સ્વભાવ અને ચારિત્ર્ય સુધરે છે.
(ચાલુ)
*
?
For Private And Personal Use Only
