________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ માગશર
કરાવે છે. અહીં કુરગડુનું દષ્ટાંત અપાયું છે. ત્રીજી કરાવે છે. અહીં ચરણકરણના ગુણને ' ચિત્રશાળી ” કડીમાં કહ્યું છે કે જેણે એક પૂર્વ કોટિ સુધી સંયમ કહીં અને દેશને ધૂઈ (? ધૂમાડે ) કહી એ વડે પાળ્યો હોય તે જ ક્રોધને વશ થાય તો તેને સંયમ ચિત્રશાળી કાળી બને છે એવો નિર્દેશ કરાયો છે. બે ઘડીમાં વિફળ બને.
તેર કાયિાઓની સઝાય-વીરવિમલે નિમ્ન(૨) માનની સઝાય-આમાં છ કડી છે. લિખિત તેર કાઠિયાઓ પૈકી પ્રત્યેકને અંગે એકેક પહેલીને પ્રારંભ “પાપસ્થાનક કહે સાતમું ”થી
સજઝાય રચી છે:કરાયો છે. અહીં પ્રજ્ઞા-મદ, ત–મદ, ગોત્ર--મદ અને
(1) આળસ, (૨) મોહ, (૩) અવજ્ઞા, (૪) આજીવિકા -મનો ઉલ્લેખ છે. વિશેષમાં અહીં ‘મદ ’ને માન, (૫) ક્રોધ, (૬) પ્રમાદ, (૭) કૃપણુતા, (૮) ગિરિરાજ કહી એના આઠ પ્રકારનાં એના આઠ ભય, (૯) શેક, (૧૦) અજ્ઞાન, (૧૧ વ્યાક્ષેપ, (૧૨) શિખર તરીકે નિર્દેશ છે. આ સજઝાયમાં રાવણ, કુતૂહલ અને (૧૩) રમણ. ઐરાવણ ઉપર આવનાર હરિ(ઇન્દ્ર), યૂક્લિ(લ)ભદ્ર પ્રસ્તુતમાં આપણે માન અને ક્રોધની સજઝાય અને બાહુબલિને ઉલેખ છે.
પ્રથમ વિચારીશું: () માયાની સજઝાય—“ પપસ્થાનક અ૬મ (૭) માનની સજઝાય-આમાં દસ કડી છે. કહ્યું સૂણે સંતાજી!”થી શરૂ થતી આ સજઝાયમાં હું માન ન કીજે માનવી રે”થી આની શરૂઆત આઠ કડી છે, અહીં કુસુમપુરમાંના એક શેઠને ત્યાં કરાઈ છે. અહીં અભિમાનીની મનોદશા-રીતભાત નીચે અને ઉપર રહેલા બે જણને ઉલ્લેખ છે, પણ આલેખાઈ છે અને બાહુબલિનું દ્રત અપાવું છે. એ બેમાંથી એકેનું નામ દર્શાવાયું નથી. એકનો
(૮) ક્રોધની સઝાય-આ દસ કડીની કૃતિમાં “સંવિગ્ન' તરીકે નિર્દેશ છે.
કર્તાએ પોતાનું આખું નામ “વીરવિમલ’ આપ્યું છે. () લેભની સઝાય–આ આઠ કડીની એની શરૂઆત પંચમે કાઠ્યિ પરિહર પ્રાણી !” સજઝાયની શરૂઆત નીચે મુજબ કરાઈ છે:- થી કરાઈ છે. અહીં ક્રોધથી થતાં નુકસાને જણાવાયાં * “ જી રે મારે લેભ તે દેષ અભ” છે. અહીં કોધથી મુખ કાળું થાય, ભ્રકુટિ ભયંકર
અહીં ઉત્તરાધ્યયનમાંથી એ વાત રજૂ કરાઈ અને રાતા થાય અને ક્રોધી કિનાસ’કુમાર સરખે છે કે ઈરછા આકાશ સમાન છે. “સ્વયંભૂરમણ દીસે એમ કહ્યું છે. એક પૂર્વ કાટિ સુધી પાળેલા સમુદ્ર કદાચ તરી શકાય પરંતુ લાભસમ નહિ એમ સ યમને ફોધ બે ઘડીમાં બાળી મૂકે એ બીના અહીં અહીં કહ્યું છે.
રજૂ કરાઈ છે. (૫) રાગની સજઝાય--“ પપસ્થાનક દેશમ્
() તેર કાઠિયાની અજ્ઞાતકર્તક સજઝાય
(5) તજ કાઢવાના અનાતક કે સજાવ કહ્યું ”થી પ્રારંભાયેલી આ સજઝાયમાં નવ કહી છે.
આળસ પહેલે છ કાઠિ”થી શરૂ થતી આ
સજઝાયમાં સાત કડી છે. એમાં તેર કાઠિયા તરીકે એમાં હરિ, હર, ખંભા(બ્રહ્મ), આ() વાદ્રભૂતિ
નિમ્નલિખિત નામે દર્શાવાયાં છે – અને નદિણનો ઉલ્લેખ છે. રાગને રાજા, વિધ્યાભિલાષને મંત્રી એમ અહીં રૂપક આલેખાયું છે.
(૧) આળસ, (૨) મોહ(૩) અવર્ણવાદ, (૪) સાતમી કડીને પૂર્વાધ નીચે મુજબ છે:
દંભ, (૫) ક્રોધ, (૬) પ્રમાદ, (૭) કૃપણ, (૮) ભય, બાવીસ જિન પણ રહી ચવાને રે,
૧ કાઠિ” શબદ કેટલો પ્રાચીન છે અને એની - વર્યા પૂરવ રાગ અભ્યાસે રે. " નિષ્પત્તિ શી છે તે નવું બાકી રહે છે. ઉત્તરાયણની
નિમ્નત્તિની ૧૬૦મી (૧૬)મી ગાથામાં આળસ વગેરે (૬) શ્રેષની સઝાય –આ નવ કડીની
૧૧ કડાના તેરને હુલ્લેખ છે, પરંતુ એને માટે કાઠિયા જેવી કોઈ સજઝાયને પ્રારંભ “ દે ને ધરીએ લાલન”થી સંજ્ઞા અપાઈ નથી.
For Private And Personal Use Only
