Jain Dharm Prakash 1965 Pustak 081 Ank 01

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

ક
મિલી િર્કિા-B-Bક્ષિણી વિ શ્રી વર્ધમાન-મહાવીર તિ
ઘા મણકો 2 જો :: લેખાંક: ૨ કિન્ન લેખક : સ્વ. મેતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા (મૌક્તિક) પ્રકરણ ૨ જું
તે તે યુગના જૈનો તેમ જ બૌદ્ધોનું મુખ્ય કર્તવ્ય હતું.
બ્રાહ્મણની મોટાઈ ઉપર આક્ષેપ કરવો અને ક્ષત્રિયને ગર્ભસંક્રમણ
આગળ પાડવા એ તે યુગને સમજવાની ચાવીરૂપ છે. મહાવીરસવામીના જીવે મરીચિના ભવમાં જે બ્રાહ્મણોએ પણ પોતાની મેટાઈને સારી રીતે અભિમાને કર્યું હતું કે મારા દાદા પ્રથમ તીર્થકર, ૩પગ કર્યો હતો અને મેટા મેટા વિદ્વાનોના મારા પિતા પ્રથમ ચક્રવર્તી અને હું વાસુદેવ અને દીકરા તદ્દન અભણ, નિરક્ષર અને ચારિત્રહીન નીવડી છેલે તીર્થકર થઈશ, અહાહા ! મારું કુળ કેવું કામને આદભૂત નીવડવાની પિતાની ફરજ ભૂલી ઉત્તમ છે !! હવે કુળ તે કર્માધીન છે, પણ આવું ગયા હતા અને પોતાના ભરણપોષણની ફરજ સમાજને અભિમાન-ગૌરવ બતાવ્યું તે માટે તેમણે નીચ શેત્ર શીર ઓઢાડવા છતાં પોતાનું દાચ્છાન્તિક અનુકરણીય બાંધ્યું ગોત્રકર્મના બે ભેદ છેઃ નીચ ગોત્ર અને ચારિત્રને ગુણ ગેઈ બેઠા હતા. અત્યારે જેમ ઉચ્ચ ગાત્ર સારા કુળમાં જન્મ થવો તેને ઉચ્ચ
તરવાડીઓ, જેઓ અસલ ત્રણ વેદના પાડી હતા તે ગોત્ર કહેવામાં આવે છે અને હલકા કુળમાં જન્મ
તદ્દન અભણ અને રખડુ થઈ ગયા છે અને લગ્ન થે તેને નીચ ગોત્ર કહેવામાં આવે છે. વખતે મવતુ, મવસ્તુ લે છે અને પૂરાં ક્ષેમં વાળ
'મહાવીર વદ્ધમાનને સમકિત થયા પછી કેટલાએ કે સમોર્ડ ગુમ જાન જેટલા વાકયને વૈયાકરણીય અનેક ભો તુરછ દારિદ્ર કુળમાં થયા તે આપણે જોઈ ગયા. ભૂલે કરે છે, તેમ તે યુગમાં પણ સામાન્ય બ્રાહ્મણે પણ એ નીચ ગોત્રકર્મ હજુ પૂરેપૂરું ભગવાઈ રહ્યું વગર શ્રમે ભરણપોષણ કરનારા અને સમાજોપજીવી નહોતું, તેને કોઈક ભાગ બાકી રહી ગયો હતો, બની ગયા હતા. આ બ્રાહ્મણની મુખ્યતા તેડવાને તેથી બાશી દિવસ સુધી બ્રાહ્મણની કુખે તેઓ રહ્યા. પ્રયાસ બૌદ્ધો અને જૈનોએ કર્યો. આ બન્ને શ્રમણ
બ્રાહ્મણનું કુળ દારિદ્ર કુળ ગણાયું અને મરિદ્રતા સંસ્કૃતિએ બ્રાહ્મણની મેટાઈ તેડવાને અંગે જે વા વદી વા વાકુવા વા ઘંસ જી ૪ અનેક પ્રયાસ તેનાં સૂત્ર સિદ્ધાંતમાં બ્રાહ્મણના કુળને વારિદ્ર કુંડુ ન ૩૩ ૫તિ તે ય કુંg મા ા કુછ કુળ, દારિદ્ર કુળ, ભિખારીનું કુળ કહ્યું, એ શુક્રવાકુ કુડુ 84 વૈષંતિ એટલે તીર્થંકર, ચક્રવર્તી એ એમની બ્રાહ્મણે સામે ઉઠાવેલા બળવાને એક કે વાસુદેવ તુછ કુળમાં. દરિદ્ર કુળમાં જન્મતા નથી, વિભાગ હતો. એ સર્વ એતિહાસિક વિષય છે અને પણુ રાજ કુળમાં ક્ષત્રિય કુળમાં, ઈવાકુ કુળમાં એ યુગના સમાજને બરાબર સમજવાને એક ભાગ ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણેને નિયમ ધણા કાળને છે. બ્રાહ્મણની મહત્તા તોડવી, બ્રાહ્મણને હલકા અને ચાલ્યા આવે છે. બ્રાહ્મણે, જેઓ પોતાની જાતને ભિખારી બતાવવા તે એ યુગની જૈન અને બૌદ્ધોની બ્રહ્માનાં મુખમાંથી નીકળેલા અને પોતાની જાતને કરજ મનાતી અને એ દ્રષ્ટિએ તે યુગને સમજવા સર્વ શ્રેષ્ઠ માનતા હતા, તેના પર આ સખત ફટકે ગ્ય છે. બ્રાહ્મણે પિતાને પ્રાપ્ત થયેલ સત્તાને પૂરતા છે, બ્રાહ્મણનું કુળ તે તુછ કુળ છે, હલક કુળ છે, દરૂપગ કરી નાખ્યા હતા તે વાત અતિહાસિક છે ભિખારી-માગણુવનું કુળ છે એમ કહેવામાં બ્રાહ્મણ અને તે અર્થમાં જૈન અને બૌદ્ધના પ્રયાસો તે વર્ગ ઉપર મેટા આક્ષેપ છે અને તે કહી બતાવવું યુગને સમજવા માટે ખાસ મદદગાર થઈ પડે છે.