Jain Dharm Prakash 1963 Pustak 079 Ank 08

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

2 “દુખ એ માનવને ગુરૂ છે!
(લેખક : સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ હીરાચંદ, માલેગામ ) સુખ અને દુઃખ એ સાપેક્ષ વસ્તુ છે. એક પણ મારી પેઠે જ સંવેદના હોય એ વિવેક વસ્તુ કઈને આકર્ષક, સુંદર, સુખ આપનારી અને જાગેલ હોય, અને પોતાના કર્તવ્યનું ભાન થએલું જરૂરી ભાસે છે, ત્યારે તે જ વસ્તુ બીજાને બીભત્સ, હૈય, કરણને વિચાર ત્રબલ થએલો હોય, તેજ ઘણા ઉપજાવનારી, દુ:ખ આ પનારી અને તેથી જ માણસ શુદ્ધ અને સાત્વિક આહાર માટે આગ્રહ સાય લાગે છે. માંસાહારી માણસને ભોજન કરતા રાખે, અન્યથા નહીં. એટલું જ અમે કહીએ છીએ આનંદ અને સ્વાદ આવે છે. ત્યારે નિરામિષ ભજન કે દુ:ખ એ ગુરૂનું કાર્ય ભજવી જાય છે. કરનારને તે તરફ જોવું પણ ગમતું નથી, એટલું જ નહીં પણ તેની કલ્પના થતાની સાથે ઓકારી આવે
પ્રત્યક્ષ દાખલાઓ છે. અને અહીંઆથી દેડી જઇએ એમ લાગે છે. સારો સ્વાદ આવે છે, તેથી આપને ખુબ એક અણઘડ બહેને રાઈના વાસણ ઉંધા મૂકેલા ન ભજીઆ ખાઈએ, અને પરિણામે અપ થઈ પેટ હતા. તેમાંનું એક વાસણ એણે લઈ ચૂલા ઉપર દુખે અને માંદા પડીએ તેથી ડેકટરને બેલાનાએ. મૂકી દીધું. તેમાં પાણી નાંખી દીધું. દાળ પણ ફી આપીએ અને કડવી દવા અનિરછાએ પીવી પડે અંદર એરી દીધી. જ્યારે તે ઘુંટવાને પ્રસંગ અને બરાબર સ્વસ્થ થવાની રાહ જોવી પડે. એ આવ્યા, ત્યારે તેમાં એક વીંછી રંધાઈ ગએલો અનુભવજન્ય જ્ઞાન છે. એ જ્ઞાન કેણે આપ્યું ? જોવામાં આવ્યું. એ જોયા પછી અને અને કહેવું પડશે કે, એ જ્ઞાન તે દુ:ખે જ આપણને જેમણે એ દશ્ય જેએલુ તેમને ત્રણ દિવસ સુધી શીખવ્યું. ત્યારે દુ:ખ જ આપણો ગુરૂ થયે ને ! જમણું ભાથું ન હતું.
ઘણા વ્યસની મા પહેલા તે પોતાના વ્યસન
સેવનમાં ખૂબ હરખાય છે, રાખ માને છે, પણ આત્મિક ઉન્નતિનું જ એ પરિણામ છે
જ્યારે એ વ્યસનને પૂરે તાબેદાર બની જાય છે જે છાએ પારકાના આત્માને પણ આપણી ત્યારે એને પિતાના કાર્યને પશ્ચાત્તાપ પણ થાય છે. પડે જ સુખદુઃખની લાગણીઓ હોય છે. તેમને એ વ્યસન છોડવાની પ્રતિજ્ઞા પણ કરી લે છે, પણ પ્રાણ હરણ કરી તેના કલેવરને આપણે ભક્ષણ કરી એનું એ વ્યસન એવું પાકું બનેલું હોય છે કે, આપણા શરીરને સ્મશાનું બનાવવું એ આપણી એની એ પ્રતિજ્ઞાઓ બાલચેષ્ટા જેવી બની જાય છે. નીચતા છે, એવો અનુભવ કરી ભવમાં મેળવેલે એક ગુલામ જેમ માલેકની ઈચછાની બહાર જઈ હોય અગર કોઈ મહાન જ્ઞાની પાસે તેવું શિક્ષણ શકતા નથી તેમ વ્યસની માણસ પોતાના વ્યસનથી. મેળવેલું હોય તે જ એમ બની શકે. અને એને મુક્ત થઈ શકતો નથી. વ્યસનના સેવનથી એ આગામી ભામાં પણ એ દયાની ભાવના કેળવતા પ્રત્યક્ષ દુ:ખ અનુભવે છે. વ્યસનના દુષ્પરિણામોને રહે અને એમ કરી એ ધીમે ધીમે પાપમુક્ત થતા એને અનુભવ થાય છે, ખૂબ નિરાશા ભોગવે છે. રહે. પણ આ શિક્ષણ પિતા ઉપર આવેલા દુઃખે દુ:ખ પતે એને ગુરૂ થઈ એને બોધ આપે છે.
એ જ આપેલું હોય છે એ ભૂલીને ચાલે તેમ નથી, પણ ત્યારે ઘણું મોડું થઈ જવાને લીધે એ ગુરનું પિતાને દુ:ખ ભોગવવું પડ્યું હોય, બીજાના આત્માને પણ ત્યાં કાંઈ ચાલતું નથી. એવે પ્રસંગે તે કોઇ
( e૮ ) ન્દ્ર