________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પક્ષ શ્રી પ્રશ્નોત્તરાર્ધશતક-સાથે સે
અનુદ આચાર્યશ્રી વિજય મહેન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ પ્રિ--(૧૧૩) સાધુ અને શ્રાવકે જે ચતુર્થ ભાવાર્થ-ચાર વખત ભજનને જેમાં ત્યાગ ભક્ત, છઠ્ઠ, અટ્ટમ આદિ તપ કરે છે તેની આદિ કરાય તે તે ચતુર્થભા , ચતુર્થ એ ઉપવાસની સંજ્ઞા અને અંતમાં એકાશનના પચ્ચખાણ કરવાનો નિયમ છે, નામ છે. એ પ્રમાણે જ એ બે ઉપવાસનું નામ.
અંતકૃદશાસૂત્રની ટીકાનાં રત્નાવલીતપના અધિકારમાં ઉ૦-આદિ અને અંતમાં એકાસણું કરવું એક ઉપવાસવડે ચતુ, એ ઉપવાસવડે , ત્રણ જોઈએ એવો નિયમ જણાતો નથી. કહ્યું છે કે- ઉપવાસવંડે અટ્ટમ કહેવાય તેમ જણાવ્યું છે, વળી જો ચતુર્થમજં વાવ7 zત્ર માં કચકચ તત્ત ચતુર્થ આદિના 'પહલા અને છેલ્લા દિવસે એકાસને
કરવાનો નિયમ હોય તે માસમાં છ ભક્તવાલા चतुर्थमित्यादि, तच्चतुर्थशास्त्रोक्तत्वात् कथं न
સાધુને બે વાર ચરી જવું કહપે ઈત્યાદિ ક૯પસૂત્રના नियम इति चेत् शृणु व्युत्पत्तिमात्रमेवैतत
પાર્ડની સાથે વિરોધ આવે. ત્યાં છઠ્ઠના પારણે બે વાર गच्छतीति गौरित्यादिवन् तात्पर्य तु चतुर्थमिति
આહાર નિમિત્તે ગૃહેરથને ઘેર જવાનું કહ્યું છે. उपवासस्य संज्ञा
પ્રઃ(૧૪) શ્રાવકે રાત્રિભોજનને સાગ તે ભાવાર્થ ચાર ભક્ત સુધી માં ભજનને
ભગપગપરિમાણુ નાનક સાતમા વ્રતમાં જ ત્યાગ કરાય તે ચતુર્થ ભક્ત કહેવાય.
અભક્ષ્યના ત્યાગ અવસરે કરેલું હતું, તે પછી શંકા-ચતુર્થ ભક્ત એ શાન હોવાથી નિયમ શ્રાવકને અગિયાર પ્રતિમામાં પાંચમી પ્રતિમાની કેમ ન કહેવાય ?
અંદર તે યોગ કેમ કો ? સમાધાન-ન્હે ભદ્ર ! સાંભળ, આ તો વ્યુત્પત્તિ ઉ– પ્રાયઃ પૂર્વે અશન અને ખાદિમન ત્યાગ માત્ર છે. જાય તે ગાય કહેવાય એની માફક, આને કર્યો હતો. પાણી અને સ્વાદિમ મુખવાસની તે તાત્પર્ય એ છે કે ચતુર્થ એ ઉપવાસનું નામ છે. પરતન્નતાને લઇને છઠ્ઠી રાખી હતી. પાંચમી પ્રતિમામાં ભગવતીસૂત્રની ટીકામાં બીજા શતકની ચેથા ઉદ્દેશ- તે તેને પણ ત્યાગ કરવાનું કહ્યું છે તેથી કોઈ
દેવું નથી. ' "चउत्थं चउत्थे " चतुर्थ भक्तं यावत् મ ય ચત્ર તા નથમિાં જોવાલજ પ્ર—(૧૧૫) દેવસી આદિ પાંચ પ્રતિક્રમણમાં
સરખા પાઠરૂપ ગમે આવા કેટલા હોય છે તથા संज्ञा, एवं षष्टादिकमुपवासद्वयादेरिति, अन्त
અવશ્યકનિયુક્તિ આદિમાં સર્વ પ્રતિક્રમણની कृदृशावृतौ अप्युक्तं रत्नावलीतपोधिकारे, "चतुर्थ
શરૂઆતમાં દેવસિની ગણનું કેમ કરી ? मेकेन उपवासेन षष्ठं द्वाभ्यां अष्टमं त्रिभिरिति"
ઉ૦–ત્રણ ગમે એટલે ત્રણ આલેવા છે તે किं च यदि चतुर्थादेराद्यन्तदिनयोरेकाशनकनियमो
કહીએ છીએ–દેવવંદન કરી ચાર ખામણા વડે ત િ“વાલારાÉ qજ્ઞાત્રિયાળે છઠ્ઠું- આચાર્યાદિ, ગુરુને વંદન કરી “ સબૈરસવૅ દયાદિ મત્તયજ્ઞ #cવંતિ રોરોગવાઈ”, ફુલ્યા કહીને જે ” અરેન મંતે ઈત્યાદિ બલવાપૂર્વક જે कल्पसूत्रोक्तपाठो विरुध्येत् ।
રામ ઠામ ૩રFi ઇત્યાદિ બલવું તે પહેલો
For Private And Personal Use Only
