________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
( ૬૪ )
દીવા જેવી વાત તમે ન સમજો, તે તેમાં તે હતી વસ્તુના શા દોષ? આંધળા ગાડાંત દુખતો નથી તે કાંઈ ગાડાંતા દેષ નથી, પણ તેના પોતાના દષ્ટિ અધપણુંાના જ દે છે, તેમ તમે આ પ્રગટ ચૈતન્ય સ્વરૂપ આત્મવસ્તુને દેખતા નથી, તે તમારા ષ્ટિઅધપણાને જ દેખ છે, એમ એક આત્મવસ્તુ બધી અનેક વાદી અનત વાદવિવાદ કરે છે, યુક્તિઅલથી—વસ્વદર્શી નસ’મત ન્યાયબળથી પોતપોતાના મતનું સ્થાપન કરે છે. પણ આ તર્કવિચારરૂપ દનચર્ચાથી કાંઇ તત્ત્વના નીવેડા આવતો નથી, કાંઇ તત્ત્વચિનિશ્ચય થતા નથી. શુષ્ક તક ‘ગ્રહ' મુમુક્ષુએ ત્યાજ્ય જ
વળી આ શુષ્ક તર્ક ગ્રહ ખરેખર ! ‘ગ્રહ' જેવા જ છે. ચંદ્ર એટલે ભૂપિશાચ, અથવા અનિષ્ટ ગ્રહ, અથવા મગરમચ્છ. (૧) ભૂતપિશાચરૂપ ગ્રહથી જે ગ્રસ્ત હોય, જેતે ઝોડ વળગ્યું હોય, તેના ભૂ’ડા હાલહવાલ થાય છે ને તેને તે ગ્રહમાંથી છૂટવુ મુશ્કેલ × “ન ઉતરેવં ચત્તમાત્રુત પ્રો માન્ । मिथ्याभिमान हेतुत्यात्त्याज्य एव मुमुक्षुभिः ॥ -યોગદિસમુચ્ચય ૧૪૭
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ફાગણ
થ પડે છે; તેમ આ શુષ્ક તર્કવાદરૂ૫ ગ્રંથી-ભૂતથી જે આવિષ્ટ થયા હાય, એ ભૂત જેતે ભરાયું હોય, તેની ભારે ખૂરી દશા થાય છે, ને તેના ગ્રહમાંથી-પકડમાંથી છૂટવું ભારી થઈ પડે છે. (૨) અથવા અનિષ્ટ પાપ ગ્રહ જેને નડતા હોય, તેને ભારી વસમી પીડા સહી પડે છે; તેમ આ તર્કવાદરૂપ અનિષ્ટ ગ્રહથી જે પીડાતા હાય, તેને પોતાને હાથે વ્હારેલી ભારી કનડગત ભાગવવી પડે છે, અને તેની અસરમાંથી તે સ્હેલાઈથી છૂટી શકતા નથો. (૩) અથવા જે મગરથી ગ્રસાયા હોય, તેને તેના જડબામાંથી છટકવુ ભારી કઠિન થઇ પડે છે. તેમ શુષ્ક તરૂપ મગરના પ્રો જે ગ્રહાયા હાય, તેને તેની ચુ'ગાલમાંથી છૂટવુ* તિ દુષ્કર થઈ પડે છે. આમ ત્રણે અર્થમાં પોતે ગ્રહેલા શુષ્કતરૂપ ગ્રહથી શુષ્કૃત ગ્રાહી પેતાની મેળે જ દુઃખી થાય છે. આવા અનિષ્ટ દુષ્ટ શુષ્ક ત ગ્રહને આત્માર્થગ્રાહી મુમુક્ષુ કેમ ચડે?
અને આમ ઘણા ઘણા કાળે પણ હેતુવાદથી અતીન્દ્રિય તત્ત્વનો નિશ્ચય હજી પ્રાનજનાથી પણ થઈ. ક્ષયે નથી, તેથી કરીને આ શુષ્ક તર્કતા મહા રૌદ્ર-ભયંકર ગ્રહ, ભવબંધનથી ખરેખર છૂટવા ઈચ્છનારા મુમુક્ષુજનેાએ હાડી જ દેવે જોએ, એમ હું ભગવન્! તમારા પરમ ભક્ત હરિભદ્રજીએ કહ્યું છે તે અત્યંત સત્ય છે, કારણુંકે આ શુષ્ક તર્કવાદ ખરેખર! ‘શુષ્ક’ જ છે. એમાં કાંઇ રસ-આર્દ્રતા નથી. સુક્કી, હૃદયસ્પર્શી વિનાની યુક્તિની વાજ્રલમય લડાઇજ એમાં છે. વેળુને ગમે તેટલુ પીલતાં પણ જેમ તેમાંથી તેલરૂપ સાર નીકળે નહિં, તેમ ગંમે તેટલુ પીલતાં પશુ-પિષ્ટપેશુ કરતાં પણ શુષ્ક તર્કવાદમાંથી તત્ત્વરૂપ સાર નીકળે નહિં. અને મુમુક્ષુ તા તત્ત્વને જ ખપી છે, તે આવા નિઃસાર તીરસ શુષ્ક તર્ક નેત્ર પ્રેમ ગ્રહે?
તેમજ આ શુષ્ક તર્ક' ગ્રત મહાન છે, અતિ રૌદ્ર છે, મહાભયકર છે. એનું પરિણામ પોતાને માટે ને પરતે માટે મહારૌદ્ર છે-દાણું છે. કારણકે આર્ત્ત– -ૌદ્રધ્યાનથી વાદી-પ્રતિવાદી બન્નેને હાનિ થાય છે, હે ભગવન્! આપના મહાન સ્તુતિકર્તા મદ્રાતાર્કિકશિરોમણિ શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજીએ* પોતાની લાક્ષણિક શૈસીમાં તાદશ્ય સ્વભાવાક્તિથી વર્ણવ્યુ છે તેમ-જો કોઈ પ્રકારે પેાતાનો વિજય થાય છે તે તે એટલા બધા રિતેષ પામે છે કે મર્યાદાને ભગ કરી એ પાતાની બડાઇ હાંકી ત્રણે લેાકાને ખેલ
આ
*
" यदि विजयते कथंचित्ततोऽपि परितोपभग्नमर्यादः । स्वगुणविकत्थन दूषिकस्त्रीनपि लोकान् खलीकुरुते ॥ उत जीयते कथंचित्परिवादिनं स कोपान्धः | गलगर्जेनाक्रामन् वैलक्ष्यविनोदनं कुरुते ॥ वादकथां न क्षमते दीर्घं निःश्वसिति मानभङ्गोष्णम् । रम्येऽप्यरतिज्वरितः सुहृत्स्वपि वज्रीकरणवावयः ॥ दुःखमहंकारप्रभवमित्ययं सर्वतंत्र सिद्धांतः । अथ च तमेवारूढस्तत्त्वपरीक्षां किल करोति ॥ '' દ્વાત્રિંશતકા ૮-૧૫–૧૮
For Private And Personal Use Only
