________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કુમારપાળના જીવનવૃત્તાન્ત સંબંધી સાહિત્ય
e
લેખક: પ્રો. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ. એ. ચૌલુક્યનરેશ પરમહંત રાજર્ષિ કુમારપાળને જન્મ છે. એમાંની કેટલીક રચના સંરક્તમાં, કેટલીક પાઈયમાં વિ. સં. ૧૪માં થયેલ હતા. એમણે “કલિકાલ- તે કેટલીક પ્રાદેશિક ભાષામાં ગૂંથાયેલી મળે છે. આમ સર્વજ્ઞ હેમચન્દ્રસૂરિ દ્વારા પ્રતિબોધ પામી વિ. સં. આ નરેશને અંગે જે વિસ્તૃત સાહિત્ય મળે છે તેની ૧૨ ૧૬ માં માગશર સુદ બીજને દિવસે જૈન ધર્મ આછી રૂપરેખા હું અહીં રજુ કરું છું અને પ્રકાશન પ્રકટપણે અંગીકાર કર્યો હતે. ૧ એમને વિ. સં. માટે યોગ્ય પ્રબંધ થશે તે વિવિધ વિગતોના પ્રમાણ૧૧૯૯માં માગશર શુદ ચોથને દિવસે રાજ્ય મત્યુ પૂર્વકના ઉલ્લેખ સહિત એમનું સમગ્ર જીવનવૃત્તાન્ત હતું. ૨ એમનો વિ. સં. ૧૨૩૦માં સ્વર્ગવાસ થયો હતો. મારી માતૃભાષામાં (ગુજરાતીમાં) તૈયાર કરવાની
આ ભૂપલનું જીવન તે સમયની ગુજરાતની અભિલાષા વ્યક્ત કરું છું. સાંસ્કૃતિક, સામાજિક, ધાર્મિક અને રાજકીય પરિ. કુમારપાલના જીવન9ત્તાન્તની સામગ્રી આ ૫ણુને સ્થિતિ ઉપર મહત્ત્વનો પ્રકાશ પાડે છે. સાથે સાથે બે પ્રકારે મળે છે. (૧) સ્વતંત્ર કૃતિરૂપે અને (૨) ભારતવર્ષના ઈતિહાસ માટે પણ એ સબળ સામગ્રી પ્રાસંગિક વકતવ્ય. આ બંને પ્રકારની સામગ્રી પૂરી પાડે છે. એમનું જીવન એક મહાકાવ્યને મને અનુક્રમે હું ભાથાદીઠ અહીં નોંધું છું':– રમ વિથ બની શકે તેમ છે. એમણે જીવનની (૧) સ્વતંત્ર કૃતિઓ લીલીસૂકી જોઈ છે-અનુભવી છે. એમને ધીરત્ત - (અ) સંસ્કૃત (૨) નાયક તરીકે જિનવિજયજીએ નિસ્યા છે. અને (૧) કુમારપાળદેવચરિત આ અજ્ઞાત પુરાતન એમનું જીવનવૃત્તાન્ત અનેક જૈન ગ્રંથકારેએ આલેખ્યું સંક્ષિપ્તકૃતિ છે. એમાં ૨૨૧ પદ્યો છે. એ દ્વારા કુમાર૧ જુએ માહપરાજય.
- પાળને રાજય મળ્યું તે પહેલાંની વિગતે વ્યવસ્થિત ૨ જુએ કુમારપાળચરિત્ર સંગ્રહ “પ્રસ્તાવનાદિ ૧ આ બાબત મેં જૈન સંસ્કૃત સાહિત્યને ઈતિવનવ્ય” (૫, ૧૬).
- હાસ(ખંડ ૨, ૨પખંડ)માં વિચારી છે. આ ખંડ ૩ એજન. પૃ. ૧૯ (રાજર્ષિ કુમારપાલ)
અત્યારે તે અપ્રકાશિત છે,
એવું કપટયુકત મીઠું બેલનારા તે ખેટું ત્યારે આપણી વાણી મીઠી, સાચી, સમયે બલનારા કરતાં પણ દુષ્ટપણામાં ચઢી જાય તેવા ચિત કોઈને પણ નહીં દુભવનારી અને કપટ હોય છે. આપણી સાથે વાસ્તવિક કરતા વધારે મીઠું રહિત હોવી જોઈએ, એ સિદ્ધ થાય છે. સમાજમાં બોલનાર હોય અને આપણી સ્તુતિ જ કરતા હોય આપણે લોકપ્રિય થવું હોય, તેમાં આપણા શબને ત્યારે આ પણે નક્કી સમજી લેવાનું છે કે, એ માણૂસ કાંઈ મહત્વ અપાવવું હોય, આપણા દરજજો વધારો જે બેલે છે તેમાં એને નીચ સ્વાર્થ જ રહેલો છે. હેય, આપણા આત્માનું કંઈક ઊંચું સ્થાન પ્રાપ્ત એવા મીઠું બેલનારથી તે આ પશે દૂર રહેવું જ કરી લેવું હોય તે આપણા વર્તનમાં સુમેળ સાધવે ઉચિત છે.
પડશે. અને બેલવા જેવું જ આપણું આચરણ ૫ એ ઉપરથી આપણે પણ મીઠું બોલતા શીખવું ઉચિત રાખવું પડશે, એ સ્પષ્ટ છે. આ બધું સાધવા તે ખ..પણ તેની પાછળ નીચ સ્વાર્થને આશય માટે આ પથા આત્માને સતત જાગૃત અને સાવચેત હા ન જોઈએ. એમ હોય તો જ આપણું મીષ્ટ રાખવું પડશે. ત્યારે જ આપણે વચનની શુદ્ધતા બેસવું ગમ્ય ગણાય.
| સાધી શકીશું ( ૧૨ )૩
For Private And Personal Use Only
