________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
GSPO
ધ લાભ અને વત માન યાગ ઊઊઊી એ ૨)DDH શ્રી હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા M. A.
નવમા નરેંદના કટાલ મત્રીના, એના પુત્ર न नोऽर्थो धर्मलाभेन द्रम्मलाभोऽस्तु केवलम् ।
શ્રીયદને હાથે વધ થતાં, એ નર્દ શ્રીયકને મંત્રીઓ બનવા કહ્યું ત્યારે એણે પોતાના મેટા ભાઇ સ્કૂલભાનું નામ દીધું. એ ઉપરથી સ્થૂલભદ્રને રાજાએ ખેલાવી મત્રી થવા કહ્યું. સ્થૂલભદ્રે કહ્યું કેવિચાર કરીને જવાબ આપીશ. આજે જ વિચાર કરવા એવા રાખતા હુકમ થતાં સ્થૂલભદ્રે વિચાર કરી, લેાચ કરી એએક ન’દરાજાની સભામાં ગયા અને ‘મેં વિચાર કર્યા છે, તમને ધમ લાલ હો' એમ એમણે કર્યું. આમ પિષ્ટપ(સ. ૮)માં વૃત્તાંત છે. તેમાં ધમ લાભને લગતું પદ્ય નીચે પ્રમાણે છે:—— "ततच स महाभागो गत्वा सदसि पार्थिवम् । आलोचितमिदं धर्मलाभः स्वादित्यवोचत ॥७७॥
શ્રેણિક નરેશ્વરના પુત્ર ન દિષણે દીક્ષા લીધા બાદ એક વેળા ખ્યાલ નહિ રહેવાથી વેશ્યાના ઘરમાં શિક્ષાથે પ્રવેશ કર્યાં. અને ધર્મલાભ' એવા શબ્દ ઉચ્ચાર્યાં. એ સાંભળીને વેશ્યાએ ઉપહાસ કરતાં,
વિકારને લઇને ઉત્તર આપ્યા !–મારે કલામના ખપ નથી; મને તેા. કવળ ૧૯દ્રમ-લાભનો એટલે દ્રવ્યના લાભની જરૂર છે.
આ પ્રમાણેની હકીકત ત્રિષ્ટિશલાકાપુરુષચરિત્ર (સ` ૬, શ્લો, ૪૨૪–૪૨૫)માં અપાયેલી છે. એ શ્લેાકા નૌચે મુજબ્ છે.
अनाभोगदोषेण वेश्यावेश्म विवेश सः । ધર્મત્ઝામ' કૃતિ વાવમુવાઞ = મહામુનિ ૪૨૪
૧૩. પ્રાચીન સમયના ‘ગ્રીક’ સિકાને ''Dracuma”
(‘દ્રાકમ’) કહેતા હતા, અને માટે કૃતજ્ઞાએ મ શમ્બૂ ચાખ્યેા હોવાનું મનાય છે. એ ઉપરી પાત્રમાં
ક્રૂગ્સ અને ગુજરાતીમાં ‘દા’ શબ્દ લવ્યા છે, પૈસા
તા ચાયા સામને દમડી’ કહે છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તિવેથા સોવાસં વિજ્ઞાાત પ્રત્યુવાચ તમ્ ૫ષ્ટ્રી ભિક્ષાર્થે" જનાર સાધુ કે સાધ્વીને કાઇ વહેારા વે એવા આશીર્વાદ આપે. આ સંબંધમાં હુ` દસવેયા યા ન પણુ વહેરાવે તે પણ એ ધર્માલામ’ લિય(અ. ૮, ગા. ૨૩)તી હારિભદ્રીય રીઠા (પત્ર ૨૩૧ આ)માંથી નિમ્નલિખિત પ ંક્તિ ઉષ્કૃત કરું છું.
न च भोजने गृद्धः सन् विशिष्टवस्तुलाभायेश्वरादिકુરુપુ મુસ્લમાટિયા પરંતુ, અવિ તુન્દ્ર માવતો ज्ञाताज्ञातम जल्पनशीलो धर्मलाभ मात्राभिधायि चरेत् । "
આ ઉપરથી જાણી શકાય છે કે ભિક્ષાર્થે જનાર ધ લાભ' કહેવા સદા તૈયાર હોય છે. અને એ પ્રયા એાછામાં ઓછા ૧૨૦૦ વર્ષી જેટલી તે પ્રાચીન છે જ.
એક વેળા સિધ્ધસેન દિવાકર જતા હતા. તેવામાં રાજમાર્ગ યઈને જતા વિક્રમાદિત્યે એમને જોયા અને એમના લક્ષમાં ન આવી જાય તેવી રીતે તેમને પ્રણામ કર્યા. સિંધ્ધસેન દિવાકરે ઊંચે સ્વરે ધર્મલાભ એમ રાનને કહ્યું. એમની આ દક્ષતાથી પ્રસન્ન થયેલા રાનએ પ્રીતિદાન તરીકે એક રેડિ સામૈયાનું દાન કર્યું.
આ પ્રમાણે પ્રભાચન્દ્રસૂરિએ વિ. સ’, ૧૩૩૪ માં રચેલા પ્રભાવચરિત્ર (ભૃગ ૮, લો, ૬૧-૬૩)માં કહ્યું છે. વિશેષમાં અહીં ક્યું છે તેમ એની નીચે મુજબ નોંધ લેવાઇ.
"धर्मलाभ' इति प्रोके दूरादुद्धृतपाणये । મૂલ્યે સિદ્ધસેનાય યૌ, કોટિ સચિવ દ્દષ્ટ!”
પ્રણામના બદલામાં રાતે 'ધર્મ'લાભ' કલ્યાનો
હકીકત એરુનુંસૂરિએ વિ. સ, ૧૩૬૧ માં રચેલા પ્રખાંચતા મણિમાં તેમ જ રાજશેખરસૂરિએ
$(૪૬)+<
For Private And Personal Use Only
