________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧ લ]
- સમાધિ–સે પાન
૨૩.
જાણુવારૂપ ભેદવિજ્ઞાન થયા વિના આત્માની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થશે ? આત્મા પ્રાપ્ત થયા વિના અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણોનું જાગવું પણ ન થાય તે આત્મલાભની શી વાત ? મેક્ષાભિલાષીઓએ સમસ્ત પુદગલથી ભિન્ન એક આત્મસ્વરૂપને જ નિશ્ચય કરવો એ શ્રેષ્ઠ છે.
આમાની ત્રણ પ્રકારે સ્થિતિ છે. બહિરામા, અંતરાત્મા અને પરમાત્મા. જેને બાહ્ય શરીરાદિક પુદગલના પર્યાયમાં આત્મબુદ્ધિ છે તે બહાત્મા છે; તેની ચેતના મોહનિદ્રાવડે ઘેરાઈ ગઈ છે. દેહરૂપ પર્યાયને જ પોતાનું સ્વરૂપ જાણે છે. ઈદ્રિયદ્વારાએ નિરતર પ્રવર્તન કરે છે. પોતાના સ્વરૂપની સત્યાર્થ એાળખા નથી. દેહને જ આમાં માને છે. દેવગતિમાં દેવના દેહને પિતાને દેવ, નાકીના દમ પાને નારકી, તિવચના દેહમાં પિતાને તિર્યંચ અને મનુષ્યના દેહમાં પોતાને મનુષ્ય નાણી દેહને વયવહારમાં તન્મય થઈ રહ્યો છે. દેહરૂપ પર્યાય તે કર્મથી બનેલા પુલમય છે, તે જ્ઞાનસ્વરૂપ આમાથી પ્રત્યક્ષ ભિન્ન છે, તો પણું કર્મના ઉદયમાં અતિમાં વપણું માનો દેવાદિ પર્યાયમાં તમય થઈ રહ્યો છે. હું ગોરે, હું શામળે, હું વેશ્ય. ૬ શ્રદ્ધ, હું દાતાર, હું ત્યાગી, હું તપસ્વી, હું મુનિ, ઈત્યાદિ પ્રકારે કાયના ઉદયથી થયેલા પરપુદ્ગલના વિનાશિક પર્યામાં આત્મબુદ્ધિ જેને હોય છે તે બહિરાના-મમ્રાદષ્ટિ છે. શરીરમાં આત્મબુદ્ધિ તે જ આ લેકમાં શરીર સંબંધી જે સ્ત્રી-પુત્ર-મિત્ર-શત્રુ ઇત્યાદિ તેમના પ્રત્યે રાગ-દ્વેષ, મોહ-કલેશાદિ ઉપજાવી, આનં-રૌદ્ર પરિરામ સહિત અરણ કરાવી, સંસારમાં અનંતકાળ પર્યત જન્મ-મરણ કરાવે છે. પુદગલના નવમાં આ મબુદ્ધિ છે, તે જડરૂપ એકેન્દ્રિયાદિ પુદ્ગલ પર્યાયમાં અનંતકાળ પરિભ્રમણ કરી લે છે.
બહિરાભે બુદ્ધિ છોડી, અંતરાત્માના અવલંબન! પરમાત્મા ૫ણું પામવાને પુરુષાર્થ કર્તવ્ય છે. જે જે ૨૫ આ જગતમાં જોવામાં આવે છે તે તે સર્વ આત્માના સ્વભાવથી ભિન્ન છે, જડ છે, અચેતન છે. હું જ્ઞાનસ્વરૂપ, દાદ થી પ્રહણ કરવા ગ્ય નથી, પોતાના અનુભવવડે સાક્ષાત્ પ્રત્યક્ષ છું, તે કોની સાથે વચનની પ્રવૃત્તિ કરું? બેલું છે અન્ય જનોથી હુ સમજાવા યોગ્ય છું અને અન્ય જનોને હુ સમજવું એવા વિકપ પણ જમરૂ૫ છે. પિતાના અને પરના આત્માને જાણ્યા વિના કે, સમજાવે અને કોણ સમજે ? હું તે વિક૯૫ રહિત એક જ્ઞાતા છું. પોતાના સ્વરૂપને અ ,મપે પ્રહ કરનાર એ નિર્વિકલ્પ, વિજ્ઞાનમય કેવલ વસંવેદનગોચર હું છું એન અંતમાં વિચારે છે. જે રીતે દારડીમાં સાપની બુદ્ધિ થવાથી ભયભીત થઈ મરણના ના દેડવાની-પડવાની ઈત્યાદિ ભ્રમરૂપ ક્રિયા થાય છે, તેવી રીતે મારું પણ પહેલ - રાકમાં આત્મબુદ્ધિવડ શરીરાદિકના નાશમાં પિતાને નાશ જાણી ઘણી વિપરીત ા મ કવર્તન થયું. દેરડીમાં સાપને ભય નાશ પામવાથી એટલે દોરડીને દેરડીરૂપ જાણી ત્રરૂપ યિાનો અભાવ થાય છે, તેવી રીતે દેહમાં આત્મબુદ્ધિરૂપ ભ્રમ નાશ પામવાથી એ માં પણ “મનો અભાવ થાય છે.
- મારા સ્વરૂપને જ્ઞાતા જે હું તેને પૂર્વે કરે! લા આચરણું સ્વપ્ન સમાન છે કે ઈન્દ્રજાલ જેવાં ગણાય છે. અહા ! જ્ઞાની પુરુષના અલક વૃતાંતનું કાણું વર્ણન કરી શકે?
જ્યાં અડાની પ્રવૃત્તિ કરીને કર્મ બાંધે છે ત્યાં જ તાની પ્રવૃત્તિ કરી બાંધેલા કર્મ છોડે છે. અને નવાં કર્મ બાંધતાં નથી,
ની રીત દોરી
“ધ દેડવાની
રીતે મારું પણ
For Private And Personal Use Only
