Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मोक्षार्थिना प्रत्यहं ज्ञानवृद्धिः कार्या ।
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
s
4.
દ
ક જ
.
T U V * *
teket
'ILLI
પણ
vede moldeado de peste
જરા
श्री जैनधर्म प्रसारक सभा
-
-
પુસ્તક ૬૮ મું]
[ અંક ૧ લે
'
II
કાતિક
ને
ઇ. સ. ૧૯૫૧
૫ મી નવેમ્બર
'
વીર સં. ર૪૭૮
વિ. સં. ૨૦૦૮
પ્રગટકર્તા– શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા
ભાવનગર
# TET
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩–૪-૦
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. હાલ } કાર્તિક { લર
अनुक्रमणिका
બહારગામ માટે બાર અંક ને પોસ્ટેજ સાથે વાર્ષિક લવાજમ
પર સં. ૨૪૭૮ કે ૧ લા.
• સં. ૨૦૦૮
૪૬
વીર–માર્ગ
. (મુનિરાજશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગર ) ૧ રન ધર્મ પ્રકાશ”ની દીવાળી ( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ “સાહિત્યચંદ્ર'). અભિનદનાત્મક “પ્રકાશ”ની ભાવામિ ( શ્રી મગનલાલ મેતીચંદ શાહ “સા.પ્રે.')
વ્યતીત વર્ષ અને નતન વર્ષ ...( શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દોશી ) ૫. અગ-વ્યવચ્છેદકાત્રિશિકા પદ્ય-ગદ્યાનુવાદ ...
(પંન્યાસશ્રી ધુરંધરવિજયજી ગણિ ) ૬. વિચારકર્ણિકા : મૂંઝવણ, સરિતાનાં નીર, કાર્ય-કારણ ... ...
* * (મુનિરાજશ્રી ચન્દ્રપ્રસાગરજી) ૧૨ ૭. પરમાત્માની દિવાળી ... (શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ “સાહિત્યચંદ્ર) ૧૪ ૮. સાહિત્યવાડીનાં કુસુમ : ક્ષપકશ્રેણીના મુસાફર
(શ્રી મોહનલાલ દીપચંદ ચોકસી ) ૧ ૯. સમાધિ-સોપાન ... .. ( સં., ડે. વલ્લભદાસ નેણશીભાઇ ) ૨૨
નવા સભાસદ ૧. શ્રી કાન્તિલાલ છગનલાલ શાહ ભાવનગર લાઈફ મેમ્બર
આભાર છેલ્લાં ત્રણ વર્ષ થી તેમજ આ વર્ષે શ્રી ઊંઝા ફાર્મસી લિમિટેડનો માલીક શ્રી ભોગીલાલભાઇ નગીનદાસ, જેઓ આપણી સભાના લાઈફ મેમ્બર પણ છે, તેમના તરફથી સં૦ ૨૦૦૮ કાર્તિકી પંચાંગ સભાના સભાસદો તેમ જ “શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ' માસિકના ગ્રાહક બંધુઓને ભેટ તરીકે આપવા માટે મળ્યા છે. તેઓશ્રીની સભા પરની હાર્દિક લાગણી માટે આભાર વ્યક્ત કરવામાં આવે છે.
શ્રી પાર્શ્વનાથ પંચકલ્યાણક પૂજા,
[ નવી આવૃત્તિ-અર્થ સાથે. ] સભા તરફથી ઉપરોક્ત પૂજા બહાર પડેલ. તે ઘણા સમયથી શીલકમાં ન હોવાથી તેની આ સુધારેલી નવી આવૃત્તિ બહાર પાડવામાં આવી છે. પૂજાનો અર્થ સ્વ. શ્રી કુંવરજીભાઈને લખેલ હોવાથી સમજવામાં ઘણી જ સરલતા રહે છે. કિંમત પાંચ આના. પટેજ અલગ:
લખે. શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
G:
SC
3
છે
Hજેન ધર્મ પ્રકાશ
-
}
: કાર્તિક :
?
| વીર સં. ર૪૭૮
વિ. સં૨૦૦૮
અંક ૧ લા
SRUTHકં મgs: FUFyFURSERVERSEASER RE
વીર–માર્ગ વાર થજો, એ મારા પુત્ર ! વીર થજો નરવીર થજો, ધીર થઈને, ધર્મ ધરીને, અમર પંથના પથિક થજે૧ કોઈ કદી જો તુમ માર્ગમાં, કંટક લાવીને નાખે, તે પણ મર્દ કદી ન કરતા, એ કંટક પુષ્પ થાશે....૨
–શેક કે સુખ–દુખકેરાં, વાદળ જીવનમાં આવે મસ્તીભર્યું એક હાસ્ય કરે છે, એ સઘળાં મૃત્યુ પામે ૩ કહા નિરંતર અડાલનિશ્ચલ, શ્રદ્ધા મનમાં સહુ લાવે; આત્માને પડકાર ઝીલીને, મુક્તિ-મંદિરમાં આવે..૪
—ચન્દ્રપ્રસસાગર
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
“શ્રી જૈનધર્મપ્રકાશ”ની દીવાળી
–– – ( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ સાહિત્યચંદ્ર” માલેગામ)
શ્રી વીર પરમાત્માતણું આત્માતણ દીપાવલી, જે સચ્ચિદાત્મક મદ વરીયે આત્મરૂપે જઈ મળી; એ પૂર્ણતાને પામિયો પ્રગટી દિવાળી ઝળહળી, સહ પાળીએ એ પર્વવર અજવાળતા દીપાવલી..
ભો ! કવિવર આ જગાવો કાવ્ય પ્રતિભા નિજતણી, રસથાળ નવનવ મધુર રુચિકર પિરસ વાચકભણું; પ્રગટાવ શુચિ આત્મદીપક વાચકોના પ્રતિમને, રુચિ તિમય કરજે શુભંકર જૈનધર્મ પ્રકાશને. ૨ પંડિતવર રચના પ્રબંધો બેધદાયક સર્વને, વિના પ્રકાશી આત્મદેશે સ્કૂતિ આપ આત્મને, ઈ ભવ્ય પામે ધબીજે મુક્તિસુખ વરતાતણે, એવા સુબેધક લેખ અપે જૈનધર્મ પ્રકાશને.
મામ
સંશોધકે શોધો તમે મણિકર્ણિકાઓ શાસ્ત્રની, દાખે સહુને વિવિધ રંગે ચમકતી જ્ઞાનીતણી; જેમાં રહસ્ય મૂઢ મોટા ગુપ્ત પ્રગટિત સર્વને, શોભા અલંકૃતિ અર્પવા શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશને. ૪ વાચકજનો સહુ વાંચજે પ્રતિમાસ માસિક પત્રને, એકાંતમાં વાંચી ઉ ૫ દે શ દે જે આ મ ને; દિજ બંધુભગિની જનતણે વંચાવજે ધરી ભાવને, સામાયિકમાં વાંચજે શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશને. ૫
મ
નક નામ,
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનમાન
મન નામના
લક્ષ્મીધર ! લક્ષમતા ઉપયોગ વહાણ જ્ઞાનની, કરવા કરે તેથી વધે છે પુણ્યરાશિ અતિ ઘણું; પિત થઈ ગ્રાહક કરો બીજા સહુ નિજ બંધુને, આશ્રય બહુવિધ આપજે શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશને. ૬ આચાર્યવ ! મુનિજનો! આશીશ મનથી આપજે, શુભ જ્ઞાનનો સુપ્રકાશ ઘર ઘર પ્રગટવા ઉપદેશજો; એ જ્ઞાન લહાણી વિવિધ સુંદર અર્પવા સહુ ભાવિકને, વિસ્તારો પ્રતિ ન ઘરમાં જૈનધર્મ પ્રકાશને. ૭
મારા પર કામ નમઃ
મધુ કાવ્ય ધૃતના પૂર સમ અતિ મધુર કાવ્યરસે ભર્યા, બહુવિધ પ્રબંધે આત્મદીપક શાંતિના જેમાં ધર્યા સલ્તાશાધન મધુર વાર્તા જેહ ગમતા હતણે, ઘર ઘર વિષે પ્રગટાવજે શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશને. ૮
શુભ ભાવવાહી શબ્દરચના બહુ અલંકારે ભર્યા, જે વાંચવાથી ભાવિકજનના સંશય દૂર હર્યા પ્રગટ્યા અહો વિજ્ઞાન-દીપ તિમિરહર ગગનાંગ, એવા સુજન જનમાન્ય વાંચે જનધર્મ પ્રકાશન. ૯
મમમમમ મમમ
શુભ દેવ ભાષા દેશ ભાષા મધુરરસ તરબોળ છે, પિરસે ચમકૃતિ વિવિધ વિષયો ચર્ચતી સુંદર દિસે; જે વાંચતા પ્રગટે હૃદયમાં દિવ્ય દીપક સહતણે, વાંચી તમે વંચાવો શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશને ૧૦
પ્રતિમાસ પ્રતિઘર જ્ઞાન સુંદર આપતું માસિક ભલું, છે નિરંતર અધિક વધતું પુષ્ટ સુંદર હો ભલું; બહુ ભાવજે સહ પ્રિય સુજનને સ્વાદ વધતો લોકને, બાલેદની ઈછા સમર્પિત જૈનધર્મ પ્રકાશને. ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અભિનંદનામક “પ્રકાશ”ની ભાવામિ
નવા૦ ૨
લેખક–શ્રી. મગનલાલ મીચંદ શાહ, “સાહિત્યપ્રેમી”
(ધવજી સંદેશો કહેજો શ્યામને–એ રાગ. ) નવા વર્ષના નવલ પ્રભાતે પાઠવું, “સાલ મુબારક ” નો સંદેશો ખાસ જો; સુખ સંપત્તિ ને આબાદી ભેગ, દિનદિન વધ શાંત શુભ ઉલ્લાસ જે.
નવો૦ ૧ પ્રવેશ પામું અડસઠમાં હું આજથી, સદૃભાવે કાંઈ કહેવા ઊર્મિ થાય છે, અનુભવમાં આવેલું સંક્ષેપે કહું, સદ્ધર્મમાં સર્વ વસ્તુ સમાય જે. નીતિમય જીવનના લાભે જાણવા, જંગમાં જેનું છે ઊંચું બહુ સ્થાન જે; કળા-કૌશલ્યના આ નવ યુગમાં, હંકારો સૌ તમ જીવનનાં નાવ જો... નવા ૩. સદ વિદ્વાનો ઉદાસીનતા તજે, રાખે જનતા એ વિદ્યાની આશ જે, લક્ષમીવતો લક્ષમીના સૌભાગ્યથી, બંધુજનને ન કરે. કદી નિરાશ જો.
..નવ૦િ ૪ પિન, પ્રમુખ ને દાનવીરનાં નામનાં, સહેજે મરણ આ પ્રભાતે થાય છે; ગુણવાન ગ્રાહકોની વૃદ્ધિએ કરી, આનંદ સાચે અંતરમાં ઉભરાય જે, મંત્રી તંત્રી અને વળી સહુ સભ્યને, મને હમેશાં બહુ સુંદર સહકાર જે; ગદ્ય પદ્યના લેખકોના નામને, માનું છું હું હૃદયથી ઉપકાર જો. શો સુંદર સહકાર તમારા વર્ણવું ? મીઠાં જેનાં ફળ આજે ચખાય જે સાહિત્ય-પ્રકાશન બહાળું સાંપડયું, વિદ્વાનોની વિદ્વત્તા વખણાય છે........નવા) ૭
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જ્ઞાનક્રિયામાં જીવન સાથે જોડજો, એકાંતે આગ્રહ કદી નહિ ચેાગ્ય જો; આગમવાણી સાચી જિનવર દેશના, સાચી શ્રદ્ધામાં વાળજો વેગ જો............નવા૦ ૮ જ્યાં ધર્મો ત્યાં ધર્મ સમાયે જાણવા, સચ્ચારિત્ર ઇંધીનું અંગ જો; Àાભાવે છે. જ્ઞાન દર્શને સજ્જના, તેણે જાણ્યા આ જીવન પ્રસંગ જો............નવા હું સાહિત્યના અભ્યાસી સૌ Àાભો, કદી ન કરશે! અપસાહિત્ય સંગ ; બગડ્યાં જીત્રન દુર્ભુદ્ધિના કારણે, સાચું સાહિત્ય એ શૃદ્ધિ પ્રસંગ જો............નવા૦ ૧૦ નવયુવક ને સન્નારીના વનાં,
સાચા સાહિત્યની આપે ભેટ જો;
સૌભાગ્ય સુધારી સમાજ દીપી નીકળે,
નવા વર્ષની આ છે ઈચ્છા એક જ...........નવા૦ ૧૧
દ્રવ્ય ક્ષેત્ર ને કાળ પ્રમાણે વત્તના,
આજે ઊંડું ઐક્ય મૂલ અંકાય જો; વિભક્ત ભાવે ઘેરી સકળ સમાજને,
ઇચ્છું. આજે એ ભાવા સંધાય જો............નવા૦ ૧૨ મારા તારાના ભેદ્દા સૌ મૂકીને,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વીર સંઘને સ્થાપે। સર્વે સંત જો;
દેશિવદેશે જૈન ધ્વજા ફરકાવવા,
દીર્ઘ સમયના છેડી દેા ને તંત જો...........નવા૦ ૧૩
દીન ધુની રક્ષા માટે દોડજો,
કદી ન કરશેા કેાઈ પળે પ્રમાદ જો;
ભેટો,
કદાગ્રહને છાડી સૌને
સાંભળો અંતરના તેના નાદ જ............નવા૦ ૧૪ નવલે સવસર સુખમાં સૌ રિદ્ધિ સિદ્ધિ ને ધર્મ ધ્યાન ભરપૂર જો;
ગાળો,
સોંપ સત્ય ને વાણિજ્યના વાસથી,
66
પ્રકાશ
”ની એ ભાવામિ મશહૂર જો.............નવા૦ ૧૫
૫ ) = =
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
व्यतीतवर्ष अने नूतनवर्ष
શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દોશી વિક્રમ સંવત ૨૦૦૮ ના મંગળમય પ્રભાતે “શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ” સડસઠ વર્ષની દીર્ઘ વય વ્યતીત કરી અડસઠમાં વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે. માસિકના આવા દીર્ધ આયુષ્યનું માન સ્વર્ગસ્થ શ્રી કુંવરજીભાઈને આભારી છે. તેમને અમર આત્મા, સ્થળ દેહ વિલય થયા છતાં, માસિક અને સભાને નિરંતર પ્રેરણા આપી રહ્યો છે,
વ્યતીત વર્ષમાં અનેક ધાર્મિક, રાજકીય, આર્થિક અને સામાજિક પરિવર્તન થયા છે.
રાજકીય વાતાવરણ આખા વર્ષ દરમ્યાન ઘણું ક્ષુબ્ધ અને કલુષિત રહેલ છે. મહાત્ સત્તાઓ વચ્ચે ઘર્ષણ ચાલુ રહેલ છે. એક બીજા પ્રત્યે અવિશ્વાસ અને એક બીજાને હલકા પાડવાની વૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિ ચાલુ છે. એશિયા જેવા પરતંત્ર, અજ્ઞાન, નિર્ધન પ્રજામાં જાગૃતિ આવતી જોવામાં આવે છે, જેને પરિણામે યુરોપીયન અને અમેરિકન જેવા મૂડીવાદી અને સામ્રાજ્યશાહી માનસ પ્રત્યે એશિયાની પ્રજામાં તિરસ્કાર ઊભે થતો જોવામાં આવે છે. જેના પ્રતીકાર કરવા જતાં મૂડીવાદી દેશો સાથે કલહ અને યુદ્ધનું વાતાવરણ દિનપ્રતિદિન વધતું જાય છે. ઇરાન સાથે ઇંગ્લંડની તેલ-પેટ્રોલ કંપનીને મોટે વાંધો પડ્યો છે. ઇરાન તેલને આખા ઉદ્યોગ પિતાના દેશના હિત માટે હાથમાં લેવા માગે છે, ઈગ્લેંડને તેથી મોટી આર્થિક ખોટ આવે છે. આ ઝઘડાને અંત આવ્યો નથી. ઈજીપ્ત પિતાના મુલકમાં ઇંગ્લેંડનું પરદેશી સૈન્ય સુએઝ કેનાલમાંથી ઉઠાવી લેવા આગ્રહ કરે છે, જે હકીકત ઇંગ્લેંડ અને અન્ય યુરોપીયન દેશોને પાલવતી નથી. પરિણામ વિપરીત આવવા સંભવ છે. ટૂંકામાં એશિયાના મધ્યપૂર્વના દેશોમાં પ્રજા જાગ્રત થતાં
સ્થાપિત હકો સાથે મોટા વાંધા પડ્યા છે. ચીન સાથે તે અમેરિકાને ઝઘડો ઊભો જ છે. કેરીયાના યુદ્ધનું કાંઈ પરિણામ આવ્યું નથી. આ બધા સવાલોના નિરાકરણ માટે જ્યાં સુધી મોટા દેશની સ્વાર્થવૃત્તિ ઓછી નહિ થાય ત્યાં સુધી સુલેહ કે શાંતિ જગતમાં થવા સંભવ નથી. હિંદુસ્તાન અને પાકીસ્તાન વચ્ચેનો કાશ્મીરને ઝઘડો ઊભે જ છે, તે ઝઘડાનો શાંતિપૂર્વક ઉકેલ નહિ થાય ત્યાંસુધી ભારત અને પાકીસ્તાન વચ્ચે એક્તા થવાને જરાય સંભવ નથી. બંને દેશને લશ્કરના ખર્ચ માટે મોટી રકમ ખરચવી પડે છે, અને પરિણામે દેશના કોઈ રચનાત્મક કામ તરફ પૂરતું લક્ષ્ય આપવા સમય નથી કે ખર્ચવાની રકમ રહેતી નથી.
બર્મા, ઈડાચાઇના વિગેરે દેશોમાં પણ એવી જ સ્થિતિ છે. મલાયામાં પણ ત્રાસદાયક લશ્કરી પ્રવૃત્તિ ઇંગ્લંડ ચાલુ રાખવા માગે છે.
ટૂંકામાં આખા જગતમાં એવી પરિસ્થિતિ વર્તે છે કે-એક બાજુ અમેરિકા જેવા સાધનસંપન્ન દેશે પુષ્કળ નાણું અને સાધનો ઊભા કરતાં જાય છે, તેને પરદેશમાં ખપાવવા માટે એશીયા જેવા દેશની નિર્ધન, અજ્ઞાન પ્રજામાં માર્કેટ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧ લે ].
યતીતવર્ષ અને નતનવર્ષ,
હોઇએ છીએ, આ પ્રજામાં જાગૃતિ આવી છે એટલે તેને સામનો કરવામાં આવે છે, અને રશિયા જેવા દેશને સામ્યવાદ દિનપ્રતિદિન પગભર થતા જાય છે, જગતને આ પ્રવાહ સામ્યવાદ તરફ ઢળતા જાય છે. '
હાલમાં ઇંગ્લેંડમાં પાર્લામેંટની સામાન્ય ચુંટણી થઈ છે. મજૂર પક્ષને રૂઢિચુસ્ત પક્ષ કરતાં ત્રીરોક બેઠક ઓછી મળી છે. એટલે હવે રૂઢિચુસ્ત પક્ષ સત્તા ઉપર આવ્યા છે. તે પક્ષના અગ્રેસર શ્રી ચર્ચાિ હા સાજિયવાદના વિચારને છે. તેઓ ભારતને સ્વત ત્રતા આપવાના વિરોધમાં હતા. હવે તેના નેતૃત્વ નીચે ઇંગ્લેંડનું રાજકારણ કેવું સ્વરૂપ લે છે તે જોવાનું રહે છે. ચર્ચિલના શાસનકાળમાં ભારતે વધારે જાગ્રત અને સંગઠનશીલ રહેવું પડશે. - હિંદુસ્તાનમાં પણ એ જ સ્થિતિ છે. આપણા ઉદ્યોગપતિઓ અને મૂડીદારો કરોડો રૂપિયા એકઠા કરે છે, પિતાને જે રાજયમાં પોતાની સત્તા જમાવે છે,
જ્યારે સામાન્ય માણસને નથી મળતું ખાવાનું અને નથી મળતા પહેરવાનાં કપડાં કે નથી મળતાં રહેવાના ઘરે. ભારતમાં નવી ચૂંટણી થવાની છે. તેનું પરિણામ ગમે તે આવે પણ તેના મૂડીવાદ તરફને તિરસ્કાર તે અવશ્ય પરિણામમાં દેખાવાનો છે. જગતની અશાંતિનું કારણ આર્થિક અસમાનતા છે. આર્થિક સમતુલા રહી નથી. ભારતની આપણી અશાંતિનું કારણ હાલને યંત્રવાદ છે. એ માણસ ઉત્પન્ન ન કરી શકે એટલે માલ એક માણસ યંત્રોથી ઉત્પન્ન કરી શકે છે. પરિણામે લાખો માણસ બેકાર બને છે. ગામડાનાં ઉદ્યોગે નાશ પામે છે, વસ્તી શહેરમાં એકી થાય છે, જેને પરિણામે બધા અનિષ્ટ આવે છે. આવા યંત્રવાદના જમાનામાં માણસમાં માણસાઈ રહેતી નથી. ફક્ત યંત્રની જેમ કામ કરવાનું માનસ ઉત્પન્ન જાય છે. નૈતિક અને આધ્યાત્મિક ગુણે નાશ પામે છે. આ યંત્રવાદનો સામને. કરવાને મહાત્માજીએ જે માગ બતાવ્યા છે,-ગ્રામ ઉદ્યોગો સ્થાપવા, તેવા પ્રકારની કેળવણીની વ્યવસ્થા કરવી, લેકેને ગ્રામ્ય જીવન તરફ આકર્ષવા, લોકનું કવન સંતોષી, સાદુ અને સુખી થાય તેવી જનાઓ કરવી–આ બધા માં . ત૨ફ જગતું ધ્યાન નહિ આપે અને હાલમાં ચાલે છે તે એક બીજાના માં કાંપે તે હૃદ્યોગવાદ આવશે તો શાંતિને માટે કાંઈ માર્ગ નથી. આપણું નીધ કરો અને મહાત્માઓએ તેટલા જ માટે અહિંસા, અપરિગ્રહના નિયમો બતાવ્યા છે, સનાતન નિયમો તરફ પાછા વળ્યા સિવાય જગતની શાંતિ માટે બીજે -ત્ન નથી. મહાત્માને ચોકકસ નિર્ણય એ હતું કે જગતની શાંતિ માટે માનવીના આધ્યાત્મિક વિકાસ આવ”
શ્યક છે. જ્યાં સુધી માણસોમાં વિશ્વબંધુત્વની ભાવના નહિ થાય, એક બીજાનું આંચકી લેવાની વૃત્તિને સ્થાને તેની સાથે વહેંચીને ખાવાની ભાવના નહિ થાય ત્યાં સુધી જગતમાં ચાલતા કલહનો અંત નહિ આવે, દિનપ્રતિદિન કલહ વધતો જશે અને પરિણામ ભયંકર આવશે. .
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મા
ન ધર્મ પ્રકાશ.
[ કાતિક
જેન જગતમાં પણ શાંતિ પ્રવર્તતી જોવામાં આવતી નથી. ઉપર ઉપરથી જૈન સમાજ પૈસાદાર અને સુખી જાય છે. થોડા ઘણા તવંગર માણસો જેઓને અકસ્માત મોટી સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થયેલ છે. અને તેને આડંબર જગતમાં જૂદા જૂદા સ્વરૂપે કરવામાં આનંદ માને છે, તેઓના દાખલા ઉપરથી ખાટે જમ ઊભે થાય છે. જૈન સમાજ સુખી છે પણ ઊંડાણથી જોતાં એ એક પેટી માન્યતા છે. આપણુમાં મોટે વગ મધ્યમ અને ગરીબ માણસને છે. સેંકડે બે પાંચ ટકા પૈસાદાર હશે. મધ્યમ વર્ગને મોટો ભાગ બંને બાજુથી ભીંસાય છે. આવક વધતી નથી અને ખર્ચ વધતા જાય છે. ગામડા છોડી મુંબઈ જેવા મોટા અસુખકારી જીવનમાં રહેવા આવવું પડે છે. ગામડાઓમાં આપણુ ભાઈઓની જે પ્રતિષ્ઠા હતી, મહાજન તરીકે ઓળખાતા હતા. સુખી સંતોષી અને ધાર્મિક જીવન ગાળતા હતા, તેને સ્થાને મેટા શહેરોમાં હડધૂત જીવન ગાળવાનું રહે છે. મધ્યમ વર્ગની આવી સ્થિતિ તરફ આપણુ સમાજના સમજદાર વર્ગનું લક્ષ્ય ખેંચાયું છે, તે ખુશી થવા જેવું છે. ગયા વર્ષ માં જૂનાગઢમાં જે કન્ફર
ન્સ ભરાણી તેમાં મધ્યમ વર્ગના ઉદ્ધારને સવાલ કેન્દ્ર સ્થાને રાખવામાં આવ્યા હતો. સારું ફંડ પણ થયું હતું અને રોજનાઓ પણ ઘડી કાઢવામાં આવી, પણ મધ્યમ વર્ગને સવાલ એટલે વિશાળ અને ગંભીર છે કે થોડા દિવસની મંત્રણથી કે થોડા ઘણા પસાની મદદથી તેનો ઉકેલ થવો મુશ્કેલ છે. તે સવાલ તે જૈન સમાજના વિચારો અને હિતેચ્છુઓએ આ સમયને મુખ્ય સવાલ બનાવી બીજા સવાલે નૈણુ કરવા જોઈએ. આપણું ઉપદેશકો અને પૂજ્ય મુનિ મહારાજાઓએ આ સવાલની ગંભીના વિચારવી જોઈએ. અત્યારે જે ધાર્મિક ક્રિયાઓ અને અનુષ્ઠાનોમાં અઢળક દૂબ ખર્ચાય છે, તેની અનુમોદના અને ઉપદેશ આપવામાં આવે છે, તેને ગણ કરી સીદાતા શ્રાવક શ્રાવિકા ક્ષેત્રે પલ્લવિત કરાવવા જોઈએ. જ્યા સુધી ધર્મને સમજ સાથે સંબંધ છે, અને સમાજને જગત સાથે સંબંધ છે, ત્યાં સુધી કોઈ ધર્મ કે ધર્મના અનુષ્ઠાને, જગતના પ્રવાહથી તમે નિરાળા કરી શકો નહિ. સનોજ તિશાળી સમૃદ્ધ ન હોય તો તે સમાજને ધર્મ પણ તેવો જ બાહા આડં ૧ર વાળા થઈ જશે. જગતના ધર્મના ઈતિહાસ જોવાથી આ હકીકતની પ્રતીતિ છે, માટે આપણે સૌએ જેને સમાજની સ્થિતિ તરફ દુર્લફય આપી એકલા ધર્મ ધર્મને વાતે કરવી તેમાં કોઈ અર્થ નથી.
દેશ-કાળને સમજનાર આચાર્ય મહારાજાઓનું લય પણ આ બાજુ ખેંચાયું છે. પાલીતાણામાં આ. શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીના સંચાલકપણું નીચે આચાર્ય મહારાજે અને મુનિ મહારાજા ની સહી સાથે જે નિર્ણા શ્રમણુસંઘે મંજૂર કરી અખિલ બ્રમણસંઘને એકઠા કરવાની જે તત્પરતા બતાવી છે, તે સાચી દિશામાં એક શુભ પગલું છે. આ પ્રમાણે થાય તે એક બીજા વચ્ચેનું વૈમનસ્ય દૂર થાય અને તીથી ચર્ચા જેવા નાના નાના ઝઘડાઓનો અંત આવે અને સમાજ.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
-
-
-
-
-
વ્યતીત વર્ષ અને નૂતન વર્ષ.
અને ધર્મને ઉન્નત કરવાના માર્ગો શોધી કાઢવામાં આવે. ભારતીય સ્વયંસેવક પરિષદનું કામ પણ સ્તુત્ય છે. યુવકેને તેમનું કર્તવ્ય બતાવવાનું અને બાવવાને હાકલ કરે છે. દરેક સમાજમાં યુવકો જ અગ્રેસર ભાગ લઈ શકે છે, યુવકો શક્તિહીન, નબળા &ાય તે સમાજ બળવાન થતું નથી. યુવકોએ તો ક્રાંતિકારી સ્વભાવ રાખવો જોઈએ. અને સ્વભાવને યેગ્ય સમયે ઉપયોગ કરવાની તમન્ના સેવવી જોઈએ.
સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં ગયા વર્ષ માં કેટલાંક સારાં પુસ્તક પ્રગટ થયા છે. ડૉ. ભગવાનદાસ મન:સખભાઈનું યોગદષ્ટિસમુચ્ચય પુસ્તક ઘણે અંશે યોગની જેનદષ્ટિએ મહત્તા બતાવનાર એક મૌલિક ગ્રંથ છે. આપણુ મુનિ મહારાજાઓ પણ સાહિત્યની પ્રવૃત્તિમાં સારો રસ લે છે. આચાર્ય શ્રી લબ્ધિસૂરિજી મહારાજને દ્વાદશાહનચક્રનો બીજો ભાગ ઘણી મહેનત અને શ્રમથી તૈયાર થયેલ બહાર પડેલ છે. અત્યારના જમાનાના માણસને પ્રિય બને તેવા પુસ્તકો પ્રસિદ્ધ થવા જોઈએ. કમનસીબે આપણામાં એવા લેખકે ઘણા ઓછા મળે છે. જૂના ગ્રંથોના તરજુમાં કે અનુવાદ પાછળ પિસા વિચારીને ખર્ચવા જોઈએ. શ્રી પણ વિજયજી મહારાજે જેસલમેરમાં રહી, સતત શ્રમ કરી, ત્યાંના ભંડારોની જે નોંધ કરેલ છે, તે અદ્વિતીય કાર્ય કરેલ છે-જૈન સાહિત્યની એક મોટી સેવા કરેલ છે, તેમના કાર્યને જૈન સમાજે તન, મન અને ધનથી વધાવી લેવા જેવું છે. સ્વ. શ્રીયુત મોતીચંદભાઈ તરફથી તેઓશ્રીને અર્પણ થયેલ પર્સમાં ઉમેરો કરી મહાવીર વિદ્યાલયને પુસ્તક પ્રકાશન માટે પણ લાખ જેવી મોટી રકમ સુપરત થયેલ હતી. હાલમાં વિદ્યાલયની કમીટીએ તે માટેની પ્રકાશન-ચેજના મંજૂર કરી એક ઠરાવ કર્યો જોવામાં આવે છે, જે ઠરાવ મહાવીર વિદ્યાલયના છેલ્લા ૩૬ માં રિપોર્ટમાં ૭૨ મે પાને પરિશિષ્ટ ૮ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલ છે. આપણે આશા રાખશું કે-તે ઠરાવ પ્રમાણે તાત્કાલિક અમલ કરવા કમીટી ચીવટ રાખશે.
છેવટે ગયા વર્ષ માં માસિકમાં જે જે પૂજય મહારાજ તથા વિદ્વાન લેખકે એ લેખ મોકલી માસિકને સમૃદ્ધ કરેલ છે તેઓને આભાર માનવામાં આવે છે. તેઓશ્રીની યાદી આસો માસના અંકમાં વાર્ષિક અનુક્રમણિકામાં આપેલ છે. સ્થળસંકેચને લીધે તેનો વિસ્તાર કરતા નથી. ભવિષ્યમાં આવો જ સહકાર અમારા જૂના લેખક તરફથી મળી રહે એવી અમારી અભ્યર્થના છે. નવા લેખકો પણ લેખ મોકલતા રહે અને સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં રસ લેતા શીખે ' એવી અમારી ઘણુ વખતની ભાવના છે. હું પોતે નાદુરસ્ત તબીયતના કારણે પૂરતા લેખે આપી શક્યા નથી, તે માટે મને અસંતોષ રહે છે, પણ અવસ્થા અવસ્થાનું કામ કરે છે. બાકી તો વાઢ ફિ નિષિ વિજુદા ૪ g: કાળનો અંત નથી અને પૃથ્વી વિપુલ છે-ટૂંકામાં નવીન વર્ષે જગતમાં શાંતિ વર્તા, સર્વ ભૂતગણ સુખી થાઓ અને જૈન સમાજમાં સુખ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિ વધે એવી પરમાત્મા પાસે મારી પ્રાર્થના છે.
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અગ-વ્યવછેદ દ્વાત્રિશિકા
પધાનુવાદ :
(વસંતતિલકા) અધ્યાત્મજ્ઞાની પણ જે ન શકે પિછાણી, જેવા સમર્થ નહિં દષ્ટિ ન વકતૃ-વાણી; શ્રી વર્ષ મા-ન –અભિધાન થી જે જણાતું, તે આત્મરૂપતી સંસ્તવના કરું હું ? તારા સ્તવે નથી અશક્ત શું ચેગિ-શક્તિ? છે ભકિત તે મુજ વિષે પણ એજ યુકિત; એવું વિચારી સ્તવના કરું હું તમારી, છું મૂર્ખ તો પણ નથી અપરાધ-કારી છે ર છે શ્રી સિદ્ધસેનતણી અર્થભરી સ્તુતિ કયાં ? ને આ અશિક્ષિત પ્રલા૫ સમી કળા કયાં? તો એ જ લથડતે પણ યૂથમાગે, ના શેકપાત્ર લઘુ બાળ થતે શુભાથું છે કે છે જે દુઃખદાયી અતિ દુઇદુરંત દેષ, ટાળ્યા તમે વિવિધ યુક્તિવડે જિનેશ! આશ્ચર્યું છે જગતમાં ૫૨ તી ર્થ ના થ, તેને તમારી અસૂયા થી કરે કૃતાર્થ હે નાથ ! સત્ય વળી તથ્ય બતાવતાં એ, એવું ન કેશલ ધર્યું કર્યું જે બીજાએ તે શું ગ અ શ્વશિર માં ઉપજાવનાર, ચાલાક પંડિત નમું હું હ જા ૨- ૨ + ૫ | આ વિશ્વને વિમલ ધ્યાનવડે જ નક્કી, જીવે કૃતાર્થ કરવા જિન! તે તું મૂકી; સ્વ-માંસ દાન દઈ વ્યર્થ દયાળુ એવા, દેવનું શું શરણું લે જન ભાનભૂલા છે ૬ પિતે ત્યજી પથે ફસાઈ ગયા ખરાબ, લેભાવી ખૂબ લઈ જાય તિહાં બીજાને; ઈર્ષાથી અંધ પ્રલપે બહ જેમ તેમ, સન્માર્ગ જાણ-ઉપદેશકને જિનેશ ! ૭
|
૪
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ અન્યના સમીપ મોવડે જે, પામે પરાજય પ્રત્યે ! તુજ: શાસન તે; અધારમાં ચમકતા ખજુઆની તે, આદિત્ય મંડલ વિડ બન તુલ્ય તે છે I
!! ૮ !
ભાવાર્થી અધ્યાત્મવેદીએ ને નવ, વનનાઓને અવાર અને દષ્ટિવંતને પરોક્ષ, એવા વર્ધમાન નામના આત્મસ્વરૂપને હું સ્તુતિમાં ઉતારીશ. ૧ - તમારી સ્તુતિ કરવા કે ધોળીઓ અશક્ત નથી? ગુણાનુરાગ તે મારામાં પણ અવિચલ છે, એટલા નિ કરીને તમારું સ્તવન કરતે આ મૂખંજન પણ અપરાધી થતું નથી. હું
શ્રી સિદ્ધસેનની મહાન ભરી સ્તુતિ છે ક્યાં? અને અશિક્ષિત આલાપવાળી આ સ્તુતિ કયાં ? તે વખ જાતિના માર્ગે રહેલે, ઠોકરો ખાતે તેને બાળ શેર-ખેદ કરવા માં નથી ?
હે જિનેન્દ્ર ! આપ જે ૬૧ રને જુદા જુદા ઉપાયથી અટકાવે છે, આશ્ચર્ય છે કે તે જ દેને આપને અસવાઈ પી થના સ્વામીઓ-અન્ય દેએ કૃતાર્થ કર્યો છે, આશ્રય આપીને ૨. "ક્યા છે. ૪
જે વસ્તુ જેવી છે તેને તવી જ દર્શાવતા હે રવામિન! તમે તેવી કુશળતા મેળવી નથી. ઘેડાને માથે શિગડા વગાડતા એવા બીજા અભિનવ પંડિતોને નમન છે ! "
યાનના બળથે નદી ત્રણે જગતને ખૂળ કતાર્થ કરતા એવા આ૫ હોવા છતાં બીજાઓ જે અ વી પર છે અને પિતાના માંસનું દાન દઈને વ્યર્થ દયાવાળા
કહેવરાવે છે તેનું શર- - કેમ છે? ( પિતે ખરાબ જ ન કાઈ પડ્યા છે અને બીજાને ખૂબ લલચાવે છે એટલું
તે ઠીક પણ સારે મા - રાની, તેને જાણુનાવાની છે તે માર્ગને દર્શાવનારાની અસુયાથી આંધળા આ મં; માન કરે છે. ૭.
પ્રાદેશિક ( સીમાનું ) વરશાસનોથી આપના શાસનને જે પરાજય તે તે Aળ ખજૂઓ-આગીયાના બrtન પ્રજાને આડંબરથી સૂર્યમંડલની વિડંબના છે. ૮
પન્યાસશ્રી ઘુરઘરવિજયજી ગણિ
છે %
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
等等等等等等等等等院 થી વિચારકર્ણિકા આ
મુંઝવણ તારે તે સ્મિત કરવું જ હતું તો મારી સામે જોઈને સ્મિત કેમ કર્યું ?' , અનેકને મૂકી મને સિતમાં સડો ઠીક, મને ઝડ, તે સ્મિતનો અર્થ તે સમજાવ !
તારું મિત અકારણ તો હોય જ નહિ! એટલે શંકા જાય છે કે તારા આ મધુર સ્મિતમાં કે અમે કે કટાક્ષ તો ન હતો ને? બેલને નાથ ! જલ્દી, { બાલ. મારું મન, તાર: આ મમળા સ્મિતનો ઉકેલ કર્યા વિના અકળાય છે. તું નથી બોલતા, એટવ હ જ પહો લઉં. તેં આ કારણે જ સ્મિત કર્યું લાગે છે:
આ પાટલ, આ સ્વમ છે એને વળગે છે, અને જે નક્કર સત્ય છે. ' એથી આઘે છે !
જે આ જ અર્થ તારા મર્માળા મિતને હોય તો એમ કહે – એ નાદાન' - એ ન હોય તે તણખલાને છોડ ને નાવને પકડ!”
પણ તું તે. દાર બેલતા જ નથી, અને વીતરાગતાની પ્રસન્નતામાં મમ * છે ! નાથ ! આ તો ભારે મુઝ ગુ થાઈ !
સરિતાનાં નીર શુકલતીર્થના તટ ૧૨ સુયે, પિતાનાં કોમળ કિરણે ચારે તરફ પાથરવાની શરૂઆત કરી હતી. કે- જો માણસ વિના નિજ ન હતો. એટલામાં હું ત્યાં જઈ ચઢયે. નર્મદા : ર વસ્તિ મનમાં ચાલ્યાં જતાં હતાં. મને થયું કેકાંઈક ઉતાવળનું ક ક છે એટલે ઝડપથી વાહયાં હતાય છે, પણ જતાં જતાં એ પિતાના હૈયાની ચં : રૂ. - વાત કહતાં ગયાં, એ આકાશના તારા જેવું નિર્મળ મિત કરી બોલ્યા -
માનવી તું પ્રમાદ હા, અમો ઉદ્યમી છીએ. તું અનેક દેવમાં આસક્ત છે, અમે એક મુa Gરમાં જ બાસત છીએ. તારું દયેય અનિશ્ચિત છે, અમારું દયેય નિશ્ચિત છ નું વ્યક્તિમાં રાચે છે, અમે સમષ્ટિમાં માચીએ છીએ.'
તું બીજાના નાના દેવ .ટા કરે છે, અને બીજાના મોટા દોષને પણ ધોઈને છે. સ્વચ્છ કરીએ છીએ 1.: રસમાગમમાં આવનાર ઉજજવળ પણ મલિન બને છે,
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧ લે ]
વચારકણિકા.
૧૩
અમારા સમાગમમાં આવનાર મલિન પણ ઉજવળ બને છે ! જા, જા. સ્વાથ માનવ! જા, તારા ને અમારા જીવન કે વિચારમાં મેળ ખાય તેમ નથી, એટલે જ તારા સંસર્ગથી દૂર જવા, અમે ઝડપભેર સાગર ભણી જઈ રહ્યાં છીએ.
કાર્ય-કારણ એ મહાવનમાં થઈ હું ચાલ્યો જતો ત્યાં મારી નજર એક મહાસભા પર પડી. વનમાં સભા કોની હાય ? વૃક્ષનાં મૂળિયાઓની મહાસભા ભરાણી હતી. અને એ સભામાં અટ્ટહાસ્ય અને કટાક્ષ-હાસ્યની મહેફીલ જામી હતી. ' હસતાં મૂળિયાંઓને મેં પૂછયું–“એ ભલાં મૂળિયાં ! આજ કાં તમે વ્યંગ-હાસ્ય, કટાક્ષ-હાસ્ય અને અટ્ટહાસ્ય કરે છે ? તમારે વળી હાસ્ય હોય ખરું?”
મારા આ પ્રશ્નથી સભામાં સ્તબ્ધતા છવાઈ ગઈ. એક અતિ વૃદ્ધ મૂળિયું બોલી ઊઠયું -“ભાઈ ! આજે અમે માનવજાતની અનાવડત અને અજ્ઞાનતા પર હસીએ છીએ. તમે રોજ હસે તો અમે કે'કવાર તે હસીએ ને ? જે, અમે જમીનમાં દટાણાં, ધૂળમાં રોળાણુ, અધકારમાં પૂરાણુ અને વૃક્ષને ખુલ્લી હવા અને પ્રકાશમાં કર્યું. આજે એ વૃક્ષ પર ફળો આવે છે ત્યારે, ડાહી કહેવાતી માનવજાત, એ વૃક્ષ અને ફળને વખાણે છે અને ધન્યવાદ આપે છે. પણ એના ઉત્પાદકને તે સાવ જ ભૂલી જાય છે. અરે! અમને તે સદા અનામી જ રાખે છે ને યાદ પણ કઈ કરતું નથી.
એટલે, અમને આજે બધાને હસવું આવ્યું કે, જુઓ તો ખરા, આ ડાહ્યા માણુની ગાડી બુદ્ધિ !-જે કાર્યને જુએ છે પણ કારણને સંભારતી પણ નથી ને સમજતી પણ નથી !
એમની આ વાત સાંભળી મને ગામડિયા મા-બાપના શહેરી છોકરા યાદ આવ્યા !
–-ચિત્રભાનુ (મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી )
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરમાત્માની દીવાળી. પણ Mssssssssssssssssssssી, (લેખક:–શ્રી બાલચંદ હરાચંદ “સાહિત્યચંદ્ર-માલેગામ ) ભગવાન મહાવીર પ્રભુ દીવાળીની--અમાવાસ્યાની રાત્રે પરમપદને પામ્યા એ ઘટનાને આપણે દીવાળી માની આનંદનું પર્વ ગણી ઉજવીએ છીએ. એ પર્વ શરીરના વિચારનું પશુ આત્માના પરમ વિકાસનું છે. ભવસમુદ્રમાં રખાતા જીવાત્માના પરાનંદનું. પરમપદપ્રાપ્તિનું છે. ઉપાધિને નાશ થઈ આમાં સ્વતંત્ર થયે એના કરતા બીજે કયો આનંદ વધારે સુખદ હોય? અનંત જીવો એ પદની પ્રાપ્તિ માટે અનેક જન્મ સુધી અનેક પ્રકારે પ્રયત્નશીલ રહેતા હોય અને ખલના પાછળ ખલના અનુભવી છવ નિરાશા જ ભગવતે હાય એવી સ્થિતિમાં કોઈ આત્મા એ સિદ્ધિ મેળવી ઇષ્ટફળ પ્રાપ્ત કરી હચે એના કરતા બીજે કશે આનંદ હોઈ શકે? જે સંત પુરુષોએ આત્મા અને અનાત્માને ભેદ પારખી લીધેલ હોય તેવા પુરુષોને આ આત્માના મહાપર્વને આનંદ કાંઈક અપૂર્વ જ હોય છે. જડ, પુદગલ કે અનાત્મામાં માચી, તેમાં જ રાચી તેને જ સ્વત: પતે છીએ એમ માનનારા સામાન્ય માનવેનો આનંદ શી રીતે પ્રગટ થાય? પુદગલાનંદી જીવોને આનંદ પુગલેના જ રૂપમાં આવિષ્કાર પામે એ સ્પષ્ટ વાત છે. ઉજાસ, પ્રકાશ કે ઉદ્યોત દીવા સિવાય આપણી પાસે કયાં છે ? માનવને આનંદ આત્માના સાચા અને ચિરપ્રકાશથી શી રીતે પ્રગટ થઈ શકે? આત્માના અલૈકિક અને દિવ્ય પ્રકાશનું પ્રતીક આપણે નાની નાની દીપીઓ પ્રમટાવી પ્રગટ કરીએ છીએ. આત્માને પ્રકાશ તે અખંડ, દિવ્ય અને અલૌકિક હોય ત્યારે એક દીવીથી તે પ્રકાશનું તુરછ આવિષ્કરણ શી રીતે થઈ શકે ? એટલા જ માટે જ આપણે જેટલી બને તેટલી વધુ દીવા પ્રગટાવીએ છીએ. અને તે અનંત અખડનું તુચ્છ અનુકરણ કરવાનો પ્રયત્ન કરીએ છીએ. એ તો આપણી મર્યાદિત શક્તિનું સ્વરૂપ છે. વરસાદમાં અંધારામાં આગિ નામક કીટક પ્રકાશ તે આપે જ છે, પણ એ પ્રકાશ ઝળહળતા સૂર્યના પ્રકાશની આગળ કેટલો? તેવી જ રીતે પરમાત્માની મુક્તિ આવિષ્કાર પ્રકાશરૂપે જે રૂપમાં જાય તેની આગળ નાની દીવીએ કેટલી તુ ગણાય એ રપષ્ટ રીતે જણાય છે. - ગૃહસ્થાશ્રમના જીવનમાં લગ્ન, પુત્રજન્મ, પૌત્રજન્મ જેવા કેટલાએક આનંદના પ્રસંગો આવે છે. તેવા પ્રસંગે દરેક મનુષ્ય પોતાના ગજા પ્રમાણે પિતાને આનંદ પ્રગટ કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે. પોતાના ઈષ્ટ મિત્રામાં ભજન વિગેરે કરાવી અને બીજા પણ સમારેહે જી પિતાને આનંદ પ્રગટ કરે છે. મનના આનંદને બહારના દેખાવથી પ્રગટ કરવાને એ પ્રયત્ન છે. આત્મિક આનંદ એ રૂપી વસ્તુ નથી, તેથી તેને આવિષ્કાર કરવા માટે રૂપી પદાર્થોના ઉપયોગ કરવો પડે છે. એક વ્યક્તિના આનંદની મર્યાદા કેટલી? તેના સગા ઈચ્છમિત્ર કે લાગતાવળગતા માનો અને વધુ થાય તે એકાદ ગામ કે પ્રદેશ પૂરતો જ તે આનંદ હોય. પ્રભુ મહાવીરની સાધનાની પૂર્ણાહુતિને આનંદ કેટલો? એ આનંદની મર્યાદા કાણુ આંકી શકે? અને સાથે સાથે એ આનંદની મર્યાદા કેટલી હોય ?
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરમાત્માની દીવાળી.
પ્રભુ મહાવીરના ઉપદેશને વિસ્તાર આખા ભરતખંડમાં ફેલાએ હતું અને તેને લીધે એ આત્માની પૂર્ણાહુતિની દીવાળી આખા દેશમાં ફેલાઈ. ઘણાએ અન્ય દર્શનીમાં પ્રભુના ઉપદેશને વિરોધ પ્રવર્તતે હોય છતાં તેમના મોક્ષગમનને લીધે અમાવાસ્યાની કાળી રાત્રિ વિશેષ કાળી બની હતી. અને તેને અજવાળવા માટે એ મહાન સિદ્ધિનું પર્વ પ્રસલિત થયું હતું. અને પ્રભુની અમેઘ અને અત્યંત કૃપાળુ વાણીનું અને
પદેશનું પરિભ્યામ બધા દેશમાં સર્વ વ્યાપી બન્યું હતું. અને તેને લીધે દીવાળી નિરપવાદ• અખા દેશમાં મહાઉજજવલ પર્વ તરીકે મનાઈ હતી. હજારો વર્ષોનાં વ્હાણું વાઈ ગયા છતા એ પર્વ અખંડિતપણે ચાલુ જ રહ્યું છે. એ એની મૌલિક્તાની નિશાની છે.
એ મહાન દીપોત્સવી કે મુક્તિ પર્વ સાથે ઐહિક પૂર્ણતાનો સંબંધ જોડી દેવાને લીધે એ પર્વ સર્વમુખી થઈ ગયા છે. વ્યાપારીઓ પોતાના આવાસ સાથે જ પોતાને થાપાર પણ ઉજાળી લઈ આય-વ્યયને અંકે તારવી લે. મિષ્ટ પકવાને આરોગે, એવમહેન્સ કરે અને નૂતન વર્ષારંભ તન ઉમેદ સાથે શરૂ કરે. થએલી ભૂલને સુધારી નૂતન યોજનાઓ ઘડે. જ: મણે, ક્ષત્રિય કે કૃષિકારો પણ આનંદમાં આવી જઈ પોતાની રીતિએ એ પર્વ ઉજવે. એવું એ પર્વ એ ભારતવર્ષના વિશિષ્ટતા રૂપે અત્યારે પણ ઉજવાઈ રહ્યું છે. પ્રભુ મહાવીર દેવના જગત ઉપર એટલા અનંત ઉપકાર છે કે-એને ભૂલવાનો પ્રયત્ન જસત કરવા છતાં પણ એ ભૂલી શકાય તેવા નથી. સારાંશ સાંસારિક ઘટનાઓ સાથે એ આમિક ધટના ઓતપ્રોત થઈ ગએલી છે. ભવભીર મુમુક્ષ બંધુભગિનીએ આ દીવાળી પર્વના આમિક બાજુ ધાનમાં રાખી પ્રભુને નિર્વાણુ મહેસવે તેની લાક્ષણિક પદ્ધતિએ ઉજવે છે. એ વસ્તુ તરફ આપણું દુર્લક્ષ ન થાય એવી સાવચેતી આપણે રાખવી જોઇએ, એહિક દઇથી ઉજવાતા પર્વમાં જેમ અહિક ઉન્નતિની આપણે અપેક્ષા રાખીએ છીએ તેમ આત્મિક દ્રષ્ટિથી ઉજવાતા પર્વમાં આમિક ઉન્નતિની માત્રા ઘણી હોય એ સ્વાભાવિક છે. અહિક ઉન્નતિ તે અનાજ સાથે ઊગતા ધાસની પેઠે તેની સાથે સંકળાએલી છે. ધ સ માટે જુદુ વાવેતર કરવાની કોઈ જરૂર હોતી નથી. અહિક લાભ તે અનાયાસે તેની સાથે આવી જ જાય છે, એ વરતુ ધ્યાનમાં રાખી આત્મિક ભાવનાને સંપૂર્ણ આવિષ્કાર કરવાનું કદી પણ ચૂકવું જોઈએ નહીં.
ભગવાન મહાવીર પ્રભુએ પિતાનું આયુકર્મ પણ પૂર્ણ થવાની તૈયારી થઈ ચૂકી છે એવું પેતાના જ્ઞાનબળથી જાણી છેવટની દેશના આપવાનો પ્રારંભ કર્યો. મહાભાગ્યવાન મુમુક્ષઓ એ અપૂર્વ પ્રસંગને પૂરેપૂરો લાભ લીધે. પ્રભુએ છવ માત્રના ક૯યાણુમાર્ગને બેધ આપે. તેમાં મુખ્યત્વે કરી દરેક મુમુક્ષુએ ચાર પુરુષાર્થ સાધવા માટે પ્રયત્ન કરવાનું માર્ગદર્શન કર્યું હતું. પ્રભુજીએ એ દેશના અખંડ રીતે ૧૬ પ્રહર એટલે ૪૮ કલાક સુધી આપી હતી, પિતાને જે કહેવું છે તેમાંથી રખેને જરા જે અંશ પણ રહી ન જાય તેની કાળજી રાખવામાં આવી હતી. આપણે એકાદ બે કલાક બેલતા પણ થાકી જઈએ છીએ. અરે ! લાગલગાટ બે કલાક છાનામાના બેસી સાંભળવાનું પણ આપણા
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી
ન ધર્મ પ્રકાર
માટે અધરું થઈ પડે છે. પ્રભુને પ્રાપ્ત શરીરધારા છેલ્લી સેવા કરી લેવાની હતી તે તેમણે પૂરી કરી લીધી. અને અને પિતે બધા કર્મોથી મુક્ત થઈ, કૂતકાર્ય થઈ નિર્વાણ પદને વર્યા. આ ઘટના કરતા આત્માની ઉત્તમમાં ઉત્તમ બીજી કઈ દીવાળી હોઈ શકે ? પ્રભુને આત્મા તે અનંત સુખ, અનંત સૌભાગ્ય અને અનંત પ્રકાશમાં લીન થઈ ગયો. તેનું ગિરવે અગર તેનું પ્રતીક આપણી પાસે બીજું શું હોઈ શકે? આપણે તે કેડીયા જ પ્રગટાવી પિતાને આનંદ પ્રગટ કરવાના હેય. ધન્ય છે તે સત-ચિત અને આનંદરવરૂપ પ્રભુ મહાવીર દેવને! એમની જ પવિત્ર વાણી અને ઉપદેશ ઉપર આપણે નિર્ભર રહી છવન વીતાવીએ છીએ. એ મહાવીર પ્રભુને કટિશ: આ૫ણુ વંદન હો !
કરુણાસિંધુ પરમાત્મા મહાવીરે અંતિમ સમયે જે એક મહાન કાર્ય કરી જગતને અમર ઉપદેશ આપે છે તેનું આ પ્રસંગે સ્મરણ આવ્યા વિના રહે જ કેમ? પ્રભુના ધર્મમાં પુરુસાર્થનેજ મુખ્ય સ્થાન આપવામાં આવેલું છે. કોઈ પણ આત્માને અન્ય કોઇ ઉપાડીને મુનામાં મૂકી શકે નહીં. દરેક જીવાત્માએ પોતાની ઉન્નતિ પિતાના પુરુષાર્થથી જ સાધી લેવાની હોય, “નમો અરિહંતાણં'ની જગે આપણે “નમો મહાવીર ' કહી શકીએ નહીં. કારણ વ્યક્તિ કરતાં તે સ્થાન અથવા તે પદવી કે યે ગ્યતાને જ નમન કરવાનું હોય. પ્રભુના પરમ શિષ્ય ગણધર શૈતમસ્વામી હતા. તેમને પ્રભુ મહાવીર ઉપર અનન્ય રાગ હતું. એ રામ વ્યક્તિ ઉપર હતા, અહંત પદ ઉપર ન હતો. એમ જાણી પિતાનું નિર્વાણ થતા ગોતરવામને ખેદ થશે અને હાથવેંતમાં આવેલું કૈવલ્ય અટકી જશે એમ જાણી પિતા પાસેથી તેમને દૂર ખસેડ્યા. અને પરિણામે પ્રભુનું વીતરાગપણું ગતમઋષિના ધ્યાનમાં આવ્યું. એક જ ઝીણે પડદે તૂટવાને હતા તે તૂટતા ગૌતમ ગણુધર કેવલજ્ઞાની થયા, દીવાના પ્રસંગને અજવાળનાર આના કરતા બીજો કો દિવ્ય પ્રસંગ હોઈ શકે ? અમારા વાચકોને અનેક સુખ દીવાળી ઉજવવા શુભ પ્રસંગ મળે એ જ શુભેચ્છા !
REFEREFEREEBERRRRSSFEBRRBFSF.
નૂતન વર્ષે આટલું કરજો ! . મહાપુરુષોની અદ્ધિ-સિદ્ધિ ઇચ્છવાની સાથોસાથ મહાપુરુષની
રહેણીકરણીને જીવનમાં ઉતારવા નિશ્ચય કરો. પર જ દીવાળીનું પર્વ એ “પ્રકાશનું પર્વ છે એટલે સત સાહિ
ત્યરૂપી જ્ઞાનને વિશેષ ને વિશેષ પ્રકાશ વિશ્વમાં ફેલાય તેમાં સહકાર આપજો.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે. સાહિત્ય-વાડીનાં કુસુમ {} ક્ષપકશ્રેણીને-મુસાફર. (૪)
||
(લેખક–શ્રી મોહનલાલ દીપચંદ ચેકસી-મુંબઈ)
(ગયા વર્ષના પૃ૪ ૨૩૬ થી ચાલુ ) નૃત્યકાર કે કળાકાર !
અહા! મારા જીવનમાં પણ કેટકેટલી વિચિત્રતાઓ ! પણ એ સવ' પછી આ સુખદ અંત-કલ્પનામાં પણ ન ઉતરે એવો છે. ખરેખર આશ્ચર્યકારી ! કેવલ તીર્થ કરી દે સિવાય કેાના અનેકળે એ માનવભવ, એ અનંતકાળથી ભ્રમણ કરતા આમાનું છેલ્લું સ્ટેશન છે એવી આગાહી થઈ શકે છે? પણ મારા જીવન-નાટકની સમાપ્તિ આટલા સુંદર પ્રકારે થઈ, એમાં જે કેદપનું મુખ્ય નિમિત્ત હોય તે, સાચે જ મારા ગુરુદેવ.
મગધના પાટનગર રાકમૃદ્રમાં આગમન, એના વિશ્વખ્યાત પાટક નાલંદામાં-ભારતવર્ષના મહાન વિદ્યાધામમાં ચતુનોસ કરવાનો નિર્ણય અને પિતા પિતાના લાડીલા બાળકને સમજાવી-પટાવી જે રીતે મંકારના દાન દે એ કરતાં અધિક વાત્સલ્યથી ગુરુદેવે મને આપેલ રહસ્યમય 11 અને એ સાથે એને ફળદાયી બનાવવા સારુ પવિત્ર ક્રિયાનું શિક્ષણ. અરે ! જેમ આવે; અનુપમ ઉપકાર કર્યો છે એવા ગુરુના કાર્યને વીસરી જઈ, પવિત્ર વેશને ટીકાપાત્ર છે. મહિના ધેનમાં છેટલી વિદાય માંગનાર મારા જેવા શિષ્યાભાસ પ્રત્યે પણ પંચમાત્ર હેરાને. કાર ન દાખવતા, ભગવંત પુરુષાદાની શ્રી પાર્શ્વનાથનું જીવન સામે રાખી. અપકારી કમઠ અને ઉપકારી ધરણેન્દ્ર પર સમભાવ રાખનાર એ તીર્થપતિના જેવું આચરણ છે, જે એક કીમતી સૂચના આપી મારો ઉદ્ધાર કર્યો એ મહામાના દર્શને જવું એ રકમ મારું કર્તાય.
સંસારની ઊંડી ગર્તામાં ગબડતા મારા સરખાને એ અંતિમ શિક્ષા ન મળી હોત તો આજે જે કક્ષાએ હું પહેલા જ તે સંભવી શકત ખરી ?
ઉપર વર્ણવ્યા ઉગ - કાર પથિકને ઓળખીએ તે પૂર્વે સ્થાન અને વાતાવરણ બંધમાં થોડું જ્ઞાન મેળ - રાજગૃહી નગરીને આ પ્રદેશ કુદરતી રીતે દર્શનીય છે એટલું જ નહીં પણ નિવૃત્તિ પાસુઓને સર્વ પ્રકારે સાનુકૂળ છે. નગરીની બહાર પગ મેલી, થડે માર્ગ કાપીએ એટલે અચંદ્રાકારે પાંચ નાની ટેકરીઓ એક બીજાથી થોડા અંતરે આવેલી નજરે ચડે છે. એક : ૭ કણ અને બીજી બાજુ બે અને વચમાં એક ધેરી માર્ગ કરે છે. એને અનુક્રમ વિનયન, નગિરિ, ઉદયગિરિ, સુવર્ણગિરિ અને વૈશારગિરિ. . - વિપુલગિરિની તલા. ઠા પાણીના કુંડ છે અને એથી વધારે ટાઢા તેમજ ગરમ પાણીના કુંડ છેલ્લા વૈભામના તળાટીમાં. કેટલાકમાં અતિ ગરમ, પૈડામાં હવાય તેવું પણ ભવું પડયું છે અને એમાંથી મૂકેલા નળ દ્વારા સતત વહ્યા કરે છે. આજે પણ નાના-મોટા મંદિરો, આwા પાણીવાળો વહેળે અને શ્રેણિક રાજને ભંગાર, શાલિભદ્ર
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાર
[ કાતિક
શેઠની કૂ, જરાસંધના અખાડે। તથા રાહણીય ચેરની ગુફા તથા નંદ મણિકારની વાવ આદિ જૂના સ્થાને દર્શાવાય છે. જો કે એ જોતાં ‘ સાપ ગયા ને લીસેટા રહ્યા ’ જેવું લાગે, છતાં કવિઉક્તિ ' કાતિ કેરા કોટડા પાડયા નહીં રે પદ્મત ' મુજબ ભૂતકાળને સ્મૃતિપટમાં તાજો જરૂર કરે છે. આપણે તે છેલ્લી ટેકરી વૈભારગિરિ સાથે સબંધ છે. આમ તે એ પાંચેનુ વાતાવરણ નિવૃત્તિજનક ઢાઇ ત્યાગી જીવનવાળા માટે-આત્મચિંતનમાં એતાર થવાની ભાવનાવાળાએ સારુ-અતિ માક આવે તેવુ' છે. એ સ`માં વૈભારગિર અગ્રદે આવે છે. સતામહાએ વારવાર એ સ્થાનમાં પગલા પાડ્યા છે અને ધ્યાનમગ્ન ખેતી આત્મકલ્યાણ સાધ્યું છે.
આપણે જે કાળની વાત કરીએ છીએ એ લૌકિક દૃષ્ટિયે નહાતા કલિયુગ ૪ લેડ્ડાત્તરમાં જેતે પંચમ આરેા કહેવામાં આવે છે તે પણ નહેતો. એ તે ચાલુ અવસર્પિણી કાળના ચેાથે આરે દુ:ખમસુખમ નામનેા હતે. જૈનદનમાં કાળને મુખ્ય બે મથાળા હેઠળ વહેંચવામાં આવ્યા છે. એના નામ ઉદય અને અસ્ત અર્થાત્ ચઢતે કાળ અને પડતા કાળ, ઉત્તરાત્તર જેમાં સુખ-સમૃદ્ધિ, આયુ, બળ, શરીરમાન આદિ વૃદ્ધિ પામતા જાય એનુ નામ ચઢતો કાળ યાને ઉત્સર્પિણી કાળ, એથી ઊલટુ' જેમાં એ દરેકમાં હાનિ થતી આવે એનું નામ અત્રર્પિણી કાળ. દરેક સર્પિણી દશ કાટાકાટી સાગરે પમ પ્રમાણ દ્વાય છે અને એતા છ ભાગ કરવામાં આવેલ છે જે આરાના નામથી ઓળખાય છે. એમાં પહેલા
અરે સુખમ–સુખમ, બીજો સુખમ, ત્રીજો સુખમ-દુખમ, ચેાથે દુ:ખમ-સુખસ, પાંચમા દુ:ખમ અને છઠ્ઠો દુઃખમઃખમ નામે કહેવાય છે. અનુક્રમે તે ચાર કાટાક્રેટી સાગરાપમ, ત્રણુ કાંટાકાટી સાગરોપમ, એ કાટાકાટી સાગરોપમ, એક કટાકાટી સાગરોપમમાં ખેતાળીશ હુંજાર વર્ષ ન્યૂન, એકવીશ હજાર અને એકવીશ હજારના પ્રમાણવાળા છે. આ ગણત્રી આપણા આ ચાલુ કાળ યાને અર્પણી કાળની દૃષ્ટિયે. ઉત્સર્પિણીકાળમાં એથી ઊલટુ' એટલે પ્રથમના એ એકવીશ એકવીશ હજારના અને ત્યારપછી સૃદ્ધિ પામતા ઉત્તરાત્તર સમજવા. અને સર્પિણી મળી. એક કાળચક્ર કહેવાય છે. એટલે એના વિભાગાને આરાની ઉપમા વાસ્તવિક છે.
મૂળ વાર્તા—પ્રવાહમાં આગળ વધતાં, વૈભારગિરિની તળાટીમાં આવેલ કુંડાને વટાવી ટેકરીના ચઢાણ પર પગ મૂકતાં જે દ્રશ્ય આપણી નજરે ચઢે છે એ ખરેખર અદ્ભુત છે. લીલાં પર્ણોથી શાભતાં, વિવિધ રંગાવાળા, મંતેહર અને સુવાસિત પુષ્પોથી અલંકૃત બનેલાં, અને ાતજાતના ફળાથી સભર બતી જાણે કેાઇ ગભીરભાવ ધારણ કરી મૂકપણે સંદેશા આપવા ખડા કરાયેલા હાય એવા વૃક્ષાની હાર જોતાં પગથી પર જેમ જેમ આગળ ડગ ભરીએ તેમ તેમ વાતાવરણુ તાજગીભર્યું" બનતું જાય. એમાં એની ડાળે બેસી કિવા એક પરથી ખીજા પર પાંખો ફફડાવી ઉડ્ડયન કરતાં પંખાના કપ્રિય રવ કાને અથડાય ત્યારે કુદરતના પાંગણે સર્જાયેલી આ સામગ્રી આગળ માનવ અગર તેણે માનેલી સુખસાહ્યખી કેટલી પામર છે એને સહજ ખ્યાલ આવે છે. ધ્યાન અને સમાધિ માટે સતાએ આવા સ્થળા કેમ પસંદ કર્યો હશે ? એ ગહન લાગતા કાયડાને અહીંનું દ્રશ્ય વિલેાકતા ઊકેલ જ છે
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧ લેા ]
સાહિત્યવાડીનાં કુસુમા
૧
રંગભૂમિ પર ઉતારવાને પ્રયાસ કરતા શિષ્યાએ પણ એમાં સુર પુરાવી, એના નબળાઇ અને એના પ્રત્યે વધુ પડતી છૂટને કારણરૂપ આપી, નાટક પણ એક કળા છે અને અધિકારીના હાથે એને કારક પરિણામ ઉપખવે છે, એમ કહી તેને મૌન રહેવાની "આજે મીઠું ફળ આવ્યું છે, જે નજર સામે છે. હવે એક જ વિનંતી કેવલી ભગવંતને, અને તે એટલી જ ૬-ભરતચક્રીનું નાટક તેઓશ્રીએ કેમ પસંદ કર્યું" એનુ પષ્ટીકરણ કરવાની.
આષાઢાભૂતિને અટકાવવા મને વિનંતી કરેલી. મારા આટલી હદના પતનમાં મારી આચાર્ય તરીકેની લેખેલાં, મેં એ સર્વને ધીરજ અમલ થાય તે આશ્ચર્યસલાહુ આપેલી, એનુ
દેવાનુપ્રિયા ! હું જે કંઈ કહેવાતા છું એ દેશના નથી પશુ મારા જીવનને આટલી ઊંચી કક્ષાએ મૂકનાર મારા આ ગુરુદેવ પ્રત્યેના ઋણ ચૂકવવા બહાર આણેલા ઉદ્દગાર છે. આજે હું કેવલી બન્યા હું અને સર્વ પદાર્થોના જ્ઞાતા થયા છુ, એના પાયામાં ગુરુદેવે પકડેલા મારા હાથ શીલાસ્થાને છે. પારસમણિને સ્પર્શી થતાં જેમ લટ્ટુ સુવ' પાને પામે છે, તેમ મારા જેવા ભમતારામને સધિયારો આપી, સંયમજીવનની સૌરભ બતાવી, વિશિષ્ટ જ્ઞાનના અમૃતપાન કરાવી, ક્ષષકશ્રેણીને મુસાફર બની શકું એવુ ધડતર પડી, જે આત્મબળતું મને ભાન કરાવ્યું, એ જ મારા અધેગતિએ પહેાંચેલા જીવનમાં, આવા અદ્ભુત પટે આણનાર ધ્રુવ તારક સમ બન્યું. આમિષ અને મદિરાના ત્યાગ જેવા નિયમે મારા છુડતા વહાણને બચાવ્યું. એટલું જ નહીં પણ કાંઠે આણ્યુ'. એ મહાત્માના હું જેટલો ઉપકાર માનુ તેટલા ઓછા છે.
જેના મેાહમાં મે ભાગવતી દીક્ષા છેાડી, 'સાર માંડયા, એ રમણીયુગલે મારા નિયમની હાંસી ઉડાવી, મારા નેત્ર એ વેળા ખુલી ગયા. ગુરુદેવ સાથેના સહવાસ યાદ માન્યા. એ વ્યવસાયને છેલ્લા રામરામ કરવાતા મે નિરધાર કર્યાં અને જ્યારે એ વામાઓએ ભાવી જીવનનિર્વાં માટે એકાદ નાટકની કમાણી આપી જવાની હા પાડી ત્યારે મેં પશુ વિચાર કરી એવા નાટકની પસદંદગી કરી કે જેમાં સાંસારિક દ્વાવમાત્ર, શૃંગારના પ્રસંગે, પ્રેમની વાતા એછી આવે. ટૂંકમાં કહુ' તે એ રમણીયુગલ સાથે ભજવવાના પાઠ નામ માત્રના દ્ભય જૈન સાહિત્યના અભ્યાસ ઉપયેગી નિવડયા, પસંદગીને કળશ ‘ ભરતચક્રી ’ પર ઢળ્યેા.
છેલ્લી એક જ વાત. ધણા નાટકો ભજવ્યા. ખરે કળાકાર એ જ કૅ પાઠ ભજવતાં એમાં તપ્રાંત બને તે જ પ્રેક્ષક સામે સાચા ચિતાર આલેખાય. અરિસા ભુવનને પ્રગ આવ્યા. સાચી કળાની યાદ તાજી થઇ. અનિત્ય ભાવના અને એ ભાવતી વેળા ચઢવાની શ્રેણી મનપ્રદેશમાં રમવા માંડી. ગુરુવચન યાદ આવ્યું કે ઉપશમાવનાર આગળ જપું શકતા નથી. અગીયારમા ગુણસ્થાનકેથી એ પડે છે. વિચાર કર્યાં. પડેલા તે છુ. વારંવાર કર્યાં સુધી પડવુ' ? નિર્ધાર કર્યાં પડવુ' નથી જ. પકડયા પો ક્ષપકશ્રેણીના. ભરતરાજ જેવી ભાવના સાચા અંતરે ભાવી અને જીવનનાટક બરાબર ભજવી જાણ્યુ'. બરાબર જાણતુ અને આચરણમાં ઉતારવુ એ સાંભળ્યા સાર.
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમાધિ–સોપાન : (સં. ડકટર વલભદાસ નેણસીભાઈ-મોરબી) ( દુષમ કાળમાં અજ્ઞાનરૂપી ઘેર અંધારી રાતને ભેદવા દિવાકર
સમાન ન્યાયાચાર્ય પૂ. ૩. યશોવિજયજી મહારાજકૃત સમાધિ- શતક વિગેરે ઉપરથી પ્રસ્તુત લેખ સંકલિત કરવામાં આવ્યો છે.)
આત્માભિમુખ થયેલ મુમુક્ષુ એવું ચિંતવન કરે છે કે--અહે! ભારે અનર્થ થઈ ગયો કે અનંતગણુને ધારક હું સં સારવનમાં અનાદિકાળથી કર્મરૂપી વૈરીવડે સર્વાશે ઠગા. અહે ! અજ્ઞાન ભાવથી કર્મના ઉદયે ઉત્પન્ન થયેલા રાગ, દેશ અને મોહને પિતાનું સ્વરૂપ જાણી ઘોર દુઃખરૂપ સંસારમાં મેં પરિભ્રમણ કર્યું; હમણુ કોઈ કર્મના ઉપશમથી પરમ ઉપકારક જિનેન્દ્રદેવના પરમ આગમના ઉપદેશ, સપુષના વચનામૃતને મને લાભ થશે, રાગરૂપી તાવ મટ્યો, મેહરૂપી નિદ્રા દૂર થઈ, સ્વભાવ અને પરભાવના જાણપણને લાભ થયો. હવે આ અવસરમાં શુદ્ધ ધ્યાનરૂપ તરવાવ! જે કર્મને નાશ કરી દઉં તે સ્વાધીનતા પામી દુઃખને પાત્ર ન થાઉં. કે અજ્ઞાનરૂપી અંધકારને આત્મજ્ઞાનરૂપ સૂર્યના પ્રકાશથી હમણું જ દૂર નહીં કરું તે બીજા કયા ભવમાં હું દૂર કરીશ? સમસ્ત વિશ્વને જોવા દેખવાને એક અદ્વિતીય નેત્ર મારો આત્મા છે. તેને પણ હમણાં અવિદ્યારૂપ ભૂત-પિશાચે પ્રેરેલા વિષય-કષાય આવરણ કરે છે. આ ઇંદ્રિયના વિષયો અને ક્રોધ-માન-માયા-લોભારૂપ કષાયે મને હિત-અહિતના અવકનરૂપ વિવેક રહિત કરનારા છે. આ ઠગોને વશ થઈ હુ બહુ ભૂલી ગયો છું. અહે! આ પ્રાપ્ત થતી વખતે રમણીય પણ અંતે વિરસ એવા પાંચ ઈદ્રિયો વડે પરમ તિસ્વરૂપ સર્વોત્કૃષ્ટ પરમાત્મસ્વરૂપ એ આત્મા પણ અજ્ઞાનથી ઠમાયા છે.
હું અને પરમાત્મા બને ઝાનરૂપી નેત્રવાળા છીએ, તે પરમાત્મસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ માટે હું મારા સ્વરૂપને જાણુવાની ઇચ્છા કરું. પરમાત્માના આત્મગુણો તે પ્રગટ છે અને મારે તે કર્મોથી દબાઈ રહ્યા છે. મારામાં અને પરમાત્મામાં ગુણોની અપેક્ષાએ ભેદ નથી, શકિત ને વ્યક્તિને ભેદ છે. પરમાત્મામાં ગુણો પ્રગટ થક્તિરૂપે છે અને મારામાં શક્તિરૂપે છે તેથી પ્રગટ કરવાના છે, કમથી ઉત્પન્ન થતો દાહ–અગ્નિ જ્યાં સુધી હું જ્ઞાન સમુદ્રમાં ડૂબકી મારતે ત્યાં સુધી મને ભાળે છે, દુઃખ દે છે. નારકી, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવના ભવ ક્રમના ઉદયે થાય છે પણ તે મારું સ્વરૂપ નથી. હું તો સિદ્ધસ્વરૂપ-નિર્વિકાર સ્વાધીન સુખરૂપ છું. હું અનંતલાન-અનંતદર્શન-અનંતવીર્ય-અનંતસુખરૂપ છું તે હવે મોહરૂપ ઝેરી ઝાડને હું શું નહિ ઉખાડી નાંખું ? મારું સામર્થ્ય ગ્રહણ કરી, મારા સ્વરૂપમાં અચલ થઈને માયિક સુખની સર્વ પ્રકારની વાંછાનો ત્યાગ કરી મોહરૂપી ઝેરી ઝાડને મૂળથી ઉખાડી નાંખીશ. મારે મારા રવરૂપને જ નિશ્ચય કરે જેથી અનાદિ કાળથી મોહરૂપ કાંસે મારા ગળામાં પડવે છે તેને છેદવાનો ઉપાય બને. જે પોતાના સ્વરૂપને જ ન જાણે તે પરમાત્માને કેવી રીતે જાણે ? તેથી પ્રથમ પોતાના સ્વરૂપને જ નિશ્ચય કરવા યોગ્ય છે. જે પિતાના સ્વરૂપને જ નહિ જાણે તેની પિતાના સ્વરૂપમાં સ્થિતિ કયાંથી થશે ? અનાદિ કાળથી પુદ્ગલમાં એકરૂપ થઈ રહ્યો છે એવા આત્માને મિત્ર કેવી રીતે કરશે? દેહથી આત્માને ભિન્ન
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧ લ]
- સમાધિ–સે પાન
૨૩.
જાણુવારૂપ ભેદવિજ્ઞાન થયા વિના આત્માની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થશે ? આત્મા પ્રાપ્ત થયા વિના અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણોનું જાગવું પણ ન થાય તે આત્મલાભની શી વાત ? મેક્ષાભિલાષીઓએ સમસ્ત પુદગલથી ભિન્ન એક આત્મસ્વરૂપને જ નિશ્ચય કરવો એ શ્રેષ્ઠ છે.
આમાની ત્રણ પ્રકારે સ્થિતિ છે. બહિરામા, અંતરાત્મા અને પરમાત્મા. જેને બાહ્ય શરીરાદિક પુદગલના પર્યાયમાં આત્મબુદ્ધિ છે તે બહાત્મા છે; તેની ચેતના મોહનિદ્રાવડે ઘેરાઈ ગઈ છે. દેહરૂપ પર્યાયને જ પોતાનું સ્વરૂપ જાણે છે. ઈદ્રિયદ્વારાએ નિરતર પ્રવર્તન કરે છે. પોતાના સ્વરૂપની સત્યાર્થ એાળખા નથી. દેહને જ આમાં માને છે. દેવગતિમાં દેવના દેહને પિતાને દેવ, નાકીના દમ પાને નારકી, તિવચના દેહમાં પિતાને તિર્યંચ અને મનુષ્યના દેહમાં પોતાને મનુષ્ય નાણી દેહને વયવહારમાં તન્મય થઈ રહ્યો છે. દેહરૂપ પર્યાય તે કર્મથી બનેલા પુલમય છે, તે જ્ઞાનસ્વરૂપ આમાથી પ્રત્યક્ષ ભિન્ન છે, તો પણું કર્મના ઉદયમાં અતિમાં વપણું માનો દેવાદિ પર્યાયમાં તમય થઈ રહ્યો છે. હું ગોરે, હું શામળે, હું વેશ્ય. ૬ શ્રદ્ધ, હું દાતાર, હું ત્યાગી, હું તપસ્વી, હું મુનિ, ઈત્યાદિ પ્રકારે કાયના ઉદયથી થયેલા પરપુદ્ગલના વિનાશિક પર્યામાં આત્મબુદ્ધિ જેને હોય છે તે બહિરાના-મમ્રાદષ્ટિ છે. શરીરમાં આત્મબુદ્ધિ તે જ આ લેકમાં શરીર સંબંધી જે સ્ત્રી-પુત્ર-મિત્ર-શત્રુ ઇત્યાદિ તેમના પ્રત્યે રાગ-દ્વેષ, મોહ-કલેશાદિ ઉપજાવી, આનં-રૌદ્ર પરિરામ સહિત અરણ કરાવી, સંસારમાં અનંતકાળ પર્યત જન્મ-મરણ કરાવે છે. પુદગલના નવમાં આ મબુદ્ધિ છે, તે જડરૂપ એકેન્દ્રિયાદિ પુદ્ગલ પર્યાયમાં અનંતકાળ પરિભ્રમણ કરી લે છે.
બહિરાભે બુદ્ધિ છોડી, અંતરાત્માના અવલંબન! પરમાત્મા ૫ણું પામવાને પુરુષાર્થ કર્તવ્ય છે. જે જે ૨૫ આ જગતમાં જોવામાં આવે છે તે તે સર્વ આત્માના સ્વભાવથી ભિન્ન છે, જડ છે, અચેતન છે. હું જ્ઞાનસ્વરૂપ, દાદ થી પ્રહણ કરવા ગ્ય નથી, પોતાના અનુભવવડે સાક્ષાત્ પ્રત્યક્ષ છું, તે કોની સાથે વચનની પ્રવૃત્તિ કરું? બેલું છે અન્ય જનોથી હુ સમજાવા યોગ્ય છું અને અન્ય જનોને હુ સમજવું એવા વિકપ પણ જમરૂ૫ છે. પિતાના અને પરના આત્માને જાણ્યા વિના કે, સમજાવે અને કોણ સમજે ? હું તે વિક૯૫ રહિત એક જ્ઞાતા છું. પોતાના સ્વરૂપને અ ,મપે પ્રહ કરનાર એ નિર્વિકલ્પ, વિજ્ઞાનમય કેવલ વસંવેદનગોચર હું છું એન અંતમાં વિચારે છે. જે રીતે દારડીમાં સાપની બુદ્ધિ થવાથી ભયભીત થઈ મરણના ના દેડવાની-પડવાની ઈત્યાદિ ભ્રમરૂપ ક્રિયા થાય છે, તેવી રીતે મારું પણ પહેલ - રાકમાં આત્મબુદ્ધિવડ શરીરાદિકના નાશમાં પિતાને નાશ જાણી ઘણી વિપરીત ા મ કવર્તન થયું. દેરડીમાં સાપને ભય નાશ પામવાથી એટલે દોરડીને દેરડીરૂપ જાણી ત્રરૂપ યિાનો અભાવ થાય છે, તેવી રીતે દેહમાં આત્મબુદ્ધિરૂપ ભ્રમ નાશ પામવાથી એ માં પણ “મનો અભાવ થાય છે.
- મારા સ્વરૂપને જ્ઞાતા જે હું તેને પૂર્વે કરે! લા આચરણું સ્વપ્ન સમાન છે કે ઈન્દ્રજાલ જેવાં ગણાય છે. અહા ! જ્ઞાની પુરુષના અલક વૃતાંતનું કાણું વર્ણન કરી શકે?
જ્યાં અડાની પ્રવૃત્તિ કરીને કર્મ બાંધે છે ત્યાં જ તાની પ્રવૃત્તિ કરી બાંધેલા કર્મ છોડે છે. અને નવાં કર્મ બાંધતાં નથી,
ની રીત દોરી
“ધ દેડવાની
રીતે મારું પણ
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૪
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ.
[ sild's
જગતના પદાર્થો તે બધા જેમ છે તેમજ છે, અન્ય પ્રકારે નથી; પરંતુ અજ્ઞાની ભ્રાંતિ કે વિપરીત સ કલ્પવડે રાગી દ્વેષી કે મેહી ખતને ધર કના અંધધે છે. જ્ઞાની પદાર્થનું સત્ય સ્વરૂપ જાણી, પરમ સમતાવાળા વીતરાગભાવે પ્રવતતા નિરા કરે છે, દુ:ખથી ભરેલા આ સંસારવનમાં પૂર્વ લાંભા કાળ સુધી હું દુઃખ પામ્યા. તે કેવળ પાતાના અને પરના ભેદવિજ્ઞાન વિના જ બન્યું છે. તે સમસ્ત પદાર્થાન પ્રકાશ કરનાર ભેદવિજ્ઞાનરૂપ દીપક નવૈદ્યમાન છતાં ! મૂઢલાક સસારરૂપ કાદવમાં ક્રમ ડૂબે છે ? પેાતાનું સ્વરૂપ પોતાનામાં જ પોતાની મેળે પ્રર અનુભવવામાં આવે છે. તેને છોડીને અન્યમાં પેાતાને માનીને વૃથા ખેદ કરે છે. અજ્ઞાનાતે ૫ લેકમાં જે જે પર વસ્તુ પર વિશ્વાસ છે, પ્રીતિ છે તે બધી આપદાઓનું સ્થાન છે. જે આનંદનું સ્થાન છે તેનાથી તે ભય પામે છે. અજ્ઞાન ભાવને કાઇ એવું જ પ્રભાવ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બંધનુ કારણ તે પદાર્થના જ્ઞાનમાં ભ્રાંતે છે, અને ભ્રાંત રહિત ભાવ તે મેાક્ષનુ કારણ છે. બંધ થાય છે તે પરના સગે થાય છે. અને પર નથી અસગરૂપ ભેદવિજ્ઞાનના અભ્યાસવર્ડ મોક્ષ થાય છે જે સ ઇંદ્રિયને વયામાં પ્રવર્તતી અટકાવી ક્ષણ માત્ર પોતાના અંતરાત્મામાં સ્થિર કરે તેને પરમાત્માનું સ્વરૂપ ભાસે છે, તે પરમેષ્ઠીના ( પરમ ષ્ટ એવા આત્માનું ) સ્વરૂપનું સ્મરણ કરે સિદ્ધ શ્મામાં છે તે રૂપ હું છું, જે
રૂપ
મારું સ્વરૂપ છે તે પરમેશ્વર છે તેથી મારા અન્યના માર્ગે ઉપાસના કરવા ચેાગ્ય નથી. કાઇ બીનથી મારી ઉપાસના બના યોગ્ય નથી. જે શ્રતિ રહિત થતે દેહથી ભિન્ન આત્માને નથી જાણુતા તે તીવ્ર તપ કરતા વાય તેપણુ કર્માંના બંધથા જે ભેદવિજ્ઞાનરૂપ અમૃત પીવાથી આનદી બન્યા છે તે ભારે તપ કરે તે પણ્ શરીરના કલેશથી ખેદ પામતા નથી, જેનું ચિત્ત રાગ-દ્વેષાદિ મીરહિત, શુભાશુભ વિકલ્પ રહિત નિમ*ળ છે, તે જ પોતાના સ્વરૂપને સમ્યક્ પ્રકારૢ જાણે છે. અન્ય કાઇ રીતે તે સ્વરૂપ જણાતુ નથી. પોતાના ચિત્તને વિકલ્પ રહિત કરવું તે જ પરમ તત્વ છે. વિકાથી ચિત્ત વિક્ષેપવાળુ' કરવું તે અન' છે, તેથી સમ્યક્ત્વની ખ માટે ચિત્તને શુશુભ વિલ્પ રહિત કરવા યાગ્ય છે. જે અજ્ઞાનથી વિક્ષેપ પામેલું ચિત્ત છે, તે પેાતાના સ્વરૂપથી છૂટી જાય છે અને ભેદ–વિજ્ઞાનની ( જડ-ચેતનના અદાનાળુ ચિત્ત) વાસનાવાળુચત્ત છે તે પરમાત્મતત્વને અનુભવથી સાક્ષાત્ દેખે છે, જે નમ પુતુ મન મેહુકમના પરાધીતપણાથી કદિ રાગાદિથી પરાભવ પામે તે અનંતના ચિંતનમાં ચિત્તને જોડીને રામાદિન તિરકાર કરે છે. અજ્ઞાની આત્મા જે ૧. માં રાગી થઈને રહે છે તે કાયાથી જ્ઞાની મુનિ પેાતાની પ્રજ્ઞાના બળે કરીને વિમુખ થતથદાનંદમય નિજસ્વરૂપમાં જોડાઇને પ્રીતિ તુરત છેાર્ડ છે. આત્મશ્રાંતિયો ઉત્પન્ન ચાલુ દુ:ખ તે આત્મજ્ઞાનવર્ડ જ નાશ પામે છે. આત્મજ્ઞાન રહિત વાતુ. સસારપરિશ્રમનું ઘર તપથી પણ્ છેદાતુ નથી. જે રૂપ, આયુષ્ય, લ, ધન આદિક સંપત્તિને બુદ્ધિરાત્મક છે. તેને તરામા ઇચ્છતો નથી. અજ્ઞાની પુદ્ગલાદિમાં આત્મબુદ્ધિ કરીને પોતાને ભારે છે અને અંતરાત્મા પેાતાના સ્વરૂપમાં આત્મબુદ્ધિવડે પેાતાને બધનથી મુક્ત કરે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સભા...સમાચાર સં. ર૦૦૭ના આસો વદિ તેરસ ને રવિવારના રોજ બપોરના શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશના નિવાસસ્થાને સભાની મેનેજીંગ કમિટી મળી હતી, જે સમયે સં. ૨૦૦૬નું સરવૈયું મંજૂર કરવામાં આવેલ. તે સરવૈયું સં૦ ૨૦૦૮ ના કા. શુ. અને સોમવારના રોજ શ્રીયુતવિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ B. A.ના પ્રમુખપણનીચે મળેલ જનરલ કમિટીમાં પસાર કરવામાં આવેલ છે. આ રીતે સં. ૧૯૯ થી સં. ૨૦૦૬ ના સાલ પર્યતન સભાની કાર્યવાહીને સંક્ષિપ્ત રિપોર્ટ માગશર માસના અંકમાં પ્રગટ કરવામાં આવશે.
સં. ૨૦૦૮ કાર્તિક શુદિ ૧ ને બુધવારના રોજ સભાના મકાનમાં જ્ઞાનપૂજન કરવામાં આવેલ જે સમયે ઘણા સભાસદ બંધુઓએ હાજરી આપેલ. તેમજ સભાના પ્રમુખશ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દોશીએ તરફથી કરવામાં આવેલ દુગ્ધપાનને ન્યાય આપવામાં આવેલ.
કાર્તિક સુદિ પંચમીના રોજ સભાના મકાનમાં ગોઠવવામાં આવેલ જ્ઞાનદશનને હજારો લોકોએ લાભ લીધેલ તેમજ કા. થ. ૭ સોમવારના રોજ સવારના જ્ઞાનસમીપે પંચ જ્ઞાનની પૂજા ભણાવવામાં આવેલ. તેમજ બપોરના શ્રી પ્રભુદાસ જેઠાભાઈ તરફથી કરવામાં આવેલ ચા-પાટીને ન્યાય આપવામાં આવેલ.
૬
,
જીવનને સ્પર્શતા પ્રશ્નોને સંક્ષિપ્તમાં સમજાવતાં અવશ્ય વાંચે. પાંચ પુ વસાવી લે. ત્રણ મહાન તકે ૦-૧૦-૦ આદર્શ દેવ ૦-૧૦સફળતાની સીડી ૦-૧૦-૦ ગુરુ દર્શન ૦-૧૦-૦ સાચું અને ખાદ ૦-૧૨-૦
લ–શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર
શ્રી પર્વતિથિ સ્તવનાદિ સમુચ્ચય દરેક પર્વ તિથિઓના, વી સ્થાનક, નવપદ, એવાશે તીર્થંકર, પર્યુષણ તથા મહત્વના ચૈત્યવંદન, સ્તવન તથા સજઝાય વિગેરેને અનુપમ સંગ્રહ. પાકું કપડાનું બઈમ અને પાંચ લગભગ પૃષ્ઠ હોવા છતાં મૂલ્ય માત્ર રૂપિયા ત્રણ પિસ્ટજ અલગ.
લખે – શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir સ્વાધ્યાય રત્નાવલિ શ્રી ભરસરની સઝાયમાં આવતાં મહાન પુરુષોના જીવનને સંક્ષિપ્ત રાતે છતાં રેચક ભ.ષામાં વણી લેતી અને સાથોસાથ તે દરેક મહાપુરુષના જીવનને વર્ણવતી સઝાય યુક્ત આ ગ્રંથ અનોખી જ ભાત પાડે છે. અભ્યાસ તેમજ સામાયિકમાં વાંચન બંને માટે આ ગ્રંથ ઉપગી છે. છતાં મૂલ્ય માત્ર રૂા. 1-4-0 પેસ્ટેજ અલગ. લખોશ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર. દેવવંદનમાળા (વિધિ સહિત) આ પુસ્તકમાં દીવાળી, જ્ઞાનપંચમી, મન એકાદશી, ચૈત્રી પૂનમ, માસી, અગિયાર ગણધરો વિગેરેના જુદાં જુદાં કર્તાતા દેવવંદને આપવામાં આવ્યા છે. સ્તુતિઓ, ચૈત્યવંદને, તવને વિધિ સહિત આપવામાં આવેલ હોવાથી આ પુસ્તક અત્યંત ઉપયોગી થઈ પડેલ છે. પાકું બાઇlગ અને અઢીસે લગભગ પૃષ્ઠ હોવા છતાં મૂલ્ય રૂ. 2-4-0 લખ–શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાનગર નિત્ય સ્વાધ્યાય સ્તોત્ર સંગ્રહ. આશરે પાંચ પાનાના આ ગ્રંથમાં નવસ્મરણ, જીવવિચાર, નવતત્વ, દંડક લધુ સંગ્રહણી, ત્રણ ભાષ્ય, છ કર્મગ્રંથ, બૃહસંગ્રહણી, લધુ ક્ષેત્રસમાસ, કુલ, તરવાર્યાધિગમ સૂત્ર, દશવૈકાલિક સૂત્ર, સાધુ-સાધ્વી આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્ર, અતિચાર વિગેરે અનેક ઉપયોગી વસ્તુઓને સંગ્રહ કરવામાં આવે છે. આ ગ્રંથ વસાવવા જેવો છે. મલ્ય રૂ. ત્રણ, પોટેજ જુદુ. લખ–શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર. - જ્ઞાનસાર ( બીજી આવૃત્તિ ) ન્યાયવિશારદ ન્યાયાચાર્ય શ્રીમદ્દ યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયવિરચિત આ પ્ર અપૂર્વ ગ્રંથ ઘણા વખતથી અપ્રાપ્ય હતા, તે તાજેતરમાં નવીન આવૃત્તિરૂપે * પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે. ગ્રંથ નામ પ્રમાણે જ્ઞાનામૃતને સારરૂપ છે. જ A ઉપાધ્યાયજીએ પોતાની જ્ઞાનશક્તિના નીચેડરૂપ આ ગ્રંથ રચ્છે છે અને છે તેથી જ તે સર્વ કેઈની પ્રશંસાને પાત્ર બન્યો છે. અઢી સો લગભગ પૃષ્ઠ 2 * હોવા છતાં મૂલ્ય માત્ર રૂપિયા બે, પિસ્ટેજ અલગ. લખ–શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર ઝાલાવાડ મુદ્રકઃ શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈ શ્રી મહોદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, દાણાપીઠ-ભાવનગર, For Private And Personal Use Only