________________
૨૨૮ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ અચાડ છે અને તેની નોંધ પણ લેવાઈ છે. એટલું જ નહીં પણ તેના ગ્રંથ પણ લખાયા છે. એ પ્રાગે બધા ચમત્કારમાં જ ખપે તેવા છે. કારણું ઘુંટણ ઉપર પુસ્તક ઊંધું મુકી વાંચવું, બીજાના મનની વાતો બરોબર કહી આપવી, શરીરને અમુક ભાગ શૂન્ય-લાગણીહીન કરી નાખો અને તેના ઉપર વાઢકાપ પોતાની આંખ સામે કરતાં જોવું વિગેરે વાતના પ્રયોગો પ્રત્યક્ષ થાય છે જેના અંકે જોવામાં આવતા ન હોવાથી તે ચમત્કારમાં ખપે એ સ્વાભાવિક છે. પણ તે પ્રયોગ કરનારા તેને નિસર્ગ નિયમથી જુદું માનતા નથી. પણ એ બધી વસ્તુઓ નિયમબદ્ધ રચના છે. એમાં ચમત્કાર જેવી વસ્તુ નથી. ફકત એનાં આદેલનો સૂક્ષ્મતર વિચારસૃષ્ટિમાં થતા હોવાથી તેને લોકો ચમત્કાર માને એ સ્વાભાવિક છે. મંત્રોચ્ચાર
બ્રહ્મબીજ, માયાબીજ, લક્ષમીબીજ વિગેરે મંત્રાક્ષરો માનવામાં આવે છે. અને બીજા કેટલાએક મંત્રમય રસ્તોત્રો પણ મંત્ર તરીકે માનવામાં આવે છે. તેનું કાર્ય કેવું હોઈ શકે તેનો આપણે વિચાર કરીએ.
શબ્દોચ્ચારના આંદોલને તે જોવામાં આવે છે, જ એ માટે કોઈને સંદેહ નથી. ત્યારે ધોગમાર્ગના જાણનારા હજારો વરસના દીર્ઘ અનુભવી સંતપુરુષોએ અમુક જાતનું વાતાવરણ કે વિશિષ્ટ પરિસ્થિતિ ઉત્પન્ન કરવા માટે શબ્દના માર્ગથી દેલને અને કંપ ઉતપન્ન કરવાની યોજના ઘડી મૂકેલ હોય હોય એમાં અવિશ્વાસ કરવા જેવું શું છે ? હા. એ વસ્તુ આપણે કબૂલ કરવી પડશે કે, એ શબ્દના સાચા માર્ગના પ્રયોગો જાણનારા જગતમાં ઓછા છે. એને જેઓ તે જાણે છે તેઓ દુનિયામાં દેખાવ અગર તમાસા જેવું કરી મૂકવા રાજી હતા નથી. પૅલ મંટન નામના એક અંગ્રેજ સંશોધકે હિંદમાં આવી. બધા પ્રદેશો કરી કેટલાએક યોગીઓની મુલાકાત લીધેલી છે. અને પોતાના પ્રત્યક્ષ અનભવો લખી એક ગ્રંથરૂપે પ્રગટ કરેલા છે તેમાં લખેલ બધી ઘટનાઓ ચમત્કારરૂપની જ ગણાય. પણ તે તે યોગીઓની એ સામાન્ય કતિઓ છે. યોગિઓ તેને ચમત્કાર માનવા તૈયાર નથી. મતલબ કે જ્ઞાનીઓ જેને નિસર્ગસિદ્ધ સામાન્ય ઘટનાઓ કહે છે તેને સામાન્ય માણસો ચમત્કાર જ માની લે છે. યોગીઓ પોતાની ધ્યાનધારણાથી જે સિદ્ધિઓ મેળવે છે તેને જ સામાન્ય માણસે ચમત્કાર કહે છે. અણિમા, ગરિમા આદિ લબ્ધિઓ જ્ઞાનીઓને મન તો જાણે મનુષ્યની ઉમર વધતા જે વિકાસ અને વિચાર વધે છે તે જ એ સ્વાભાવિક પ્રસંગ છે. તેમાં નવું કાંઈ પણ તેઓ માનતા નથી. અને જેઓ તેમ માનવા લલચાય છે તેને યોગભ્રષ્ટ જ માનવામાં આવે છે. યુવાન મનુષ્યને જેમ અમુક વિકાર ઉદ્દભવે તેમજ યેગીઓને પિતાની સાધનામાં સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય એ સ્વભાવિક ઘટના છે. ત્યારે ચમત્કાર એ કાંઇ સ્વતંત્ર વસ્તુ નથી પણ અમુક ઘટના કે ક્રિયાને પરિપાક છે. તેથી બીજાઓ મુંઝવણમાં પડી પોતાની અપરિપકવ બુદ્ધિથી ગમે તેમ માની બેસે અથવા જેનો કાર્યકારણુભાવ પોતાના મગજમાં ન ઊતરે તે વસ્તુને ઈનકાર જ કરી બેસે એ તદ્દન અજ્ઞાનપણું જ નહીં તો બીજું શું ?
– અપૂર્ણ)
