________________
૨૦૦ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[અશાડ કરીએ છીએ, પરંતુ સ્વસ્થ તંદુરસ્ત શરીર જીવન જીવવાનો મુખ્ય પાયો છે એ ભૂલી જઈએ છીએ. આપણા છોકરાઓ શાળા કે કોલેજોમાં ઊંચો નંબર લાવે તે માટે આપણે જેટલા આતુર હોઈએ છીએ તેટલા છોકરાઓ રમતગમતમાં કે વ્યાયામમાં નામ કાઢે તે માટે આતુર હોતા નથી.
મારે કહેવું જોઈએ કે રાજકીય ક્ષેત્રમાં આપણે યોગ્ય પ્રમાણમાં ભાગ લેતા નથી, તેમજ સનંદી તથા બીજી જાહેર નોકરીઓમાં આપણે ભાગ્યેજ જોડાઈએ છીએ. આપણે ઘેર દેશપરદેશનો ધીકતો ધંધો હોય કે અઢળક ધન હોય તે પણ વિલાયતમાં જેમ પાર્લામેંટમાં સભ્ય થવું અને રાજકાજમાં ભાગ લેવો તેમજ પ્રધાનમંડળમાં જોડાઈ રાજવ્યવસ્થા કરવી એ દેશસેવા અને સ્વાભિમાનનો વિષય મનાય છે તેમ આપણે ત્યાં પણ સનંદી તેમજ બીજી જાહેર નોકરીમાં જોડાઈ દેશસેવા કરવી એ તેમજ મનાવું જોઈએ. આપણું ભાઈઓ રાજક્ષેત્રમાં મહત્ત્વના હોદ્દા પર હોય તો સમાજનું માનસ જ બદલાઈ જાય. દેશપરદેશના સંબંધો રાજપ્રકરણમાં જેટલા મહત્ત્વના છે તેટલા જ વ્યાપારમાં પણ મહત્ત્વના છે.
ધામિક કેળવણી-ધાર્મિક કેળવણી એ આપણે માટે મહત્ત્વનો પ્રશ્ન છે. એમાં ક્રિયાકારણને તેમજ દાર્શનિક જ્ઞાનને સમાવેશ થાય છે. વળી આપણું પ્રાચીન સાહિત્ય અર્ધમાગધી અથવા મહારાષ્ટ્રી પ્રાકૃત છે, તેથી તે ભાષાનું જ્ઞાન પણ આપણે માટે આવશ્યક છે. ભારતવર્ષના ભિન્નભિન્ન દર્શનનું મૌલિક સાહિત્ય સંસ્કૃત ભાષામાં છે. આજે શું દર્શન કે શું ધર્મ દરેકનો તુલનાત્મક દષ્ટિએ અભ્યાસ થાય છે. ત્યારે આપણે માટે પ્રાકૃતની સાથે સાથે સંસ્કૃત ભાષાને પણ અભ્યાસ એટલે જ જરૂરી છે. વળી આ પણ પવિત્ર આગમોની ટીકાઓ સંસ્કૃતમાં રચાયેલી છે. દાર્શનિક ગ્રંથા તુલનાત્મક અધ્યયન માટે બહુ ઉપયોગી છે. તેથી તવજ્ઞાનના અર્થાત દાર્શનિક શિક્ષણ માટે સંસ્કૃત તેમજ પ્રાકતનું અધ્યયન સરખું જ જરૂરી છે. આપણી કોન્ફરન્સનું અંગભૂત શ્રી જેન9તબિર એજ્યુકેશન, બોર્ડ થોડે ઘણે અંશે ધાર્મિક કેળવણીનું કાર્ય કરી રહ્યું છે; પરંતુ બોડે વધુ વિકાસ સાધી પ્રગતિ કરવી જરૂરી છે. આપણું પવિત્ર આગમ સાહિત્યનું અધ્યયન કરાવવા યોગ્ય ગોઠવણ કરી તેના અભ્યાસીઓ વધે તે માટે બોર્ડે પ્રયાસ કરવા જોઈએ. કેન્ફરન્સના મહામંત્રી શ્રી ચંદુલાલ વર્ધમાન શાહનું પ્રવચન
સમસ્ત વિશ્વ આજે મહાન ક્રાતિમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે. કેઈએ નહીં કપેલા બનાવો ઝડપભેર બની રહ્યાં છે. આવતી કાલ કેવી હશે તેનો ચિન્તા સેના મનને મુંઝવી રહી છે. એ સમયે જે સમાજની પરિસ્થિતિનું ટૂંકમાં અવલોકન કરવું અસ્થાને નહિ ગણાય.
સમાજની પરિસ્થિતિ–એક સમય એવો હતો જ્યારે જૈન સમાજની ગણના ભારતવર્ષના એક મહત્વના સમાજ તરીકે થતી હતી. નાની-મોટી કોઈપણ બાબતમાં એને માટે નિર્ણિત સ્થાન હતું. વ્યાપાર શું કે રાજકારણ શું ? સમાજવ્યવસ્થા શું કે શિક્ષણ શું ? કોઈપણ ક્ષેત્ર એવું ન હતું કે જેમાં તેને યોગ્ય સ્થાન ન હોય. શ્રી મહાવીરના અનયાયીઓ વ્યાપારમાં દક્ષતા બતાવી જેમ કરોડ રૂપીયા ઉપાર્જન કરી શકતા તેમ વખત આ શસ્ત્રો લઇને લડવા પણ જતા.
