________________
અંક ૯ મો ] મંત્રવિદ્યા અને ચમત્કાર
૨૨૭ જાણનારા એને ચમત્કાર નથી માનતા. પણ એ કેવળ નિસર્ગ નિયમોથી બહ સામાન્ય ધટના માને છે. ગ્રામોફોનની જ પ્લેટ જ્યારે સુંદર ગાયન આલાપે છે અને રેડીઓ હજારો માઈલ ઉપરના બોલતા શબ્દો સંભળાવે છે ત્યારે તે વસ્તુ ચમત્કારમાં ખપે
એમાં જરાએ શંકા નથી. આ ઘટનાથી ગામડીઆ તે શું પણ સારા સારા કેળવાએલાઓ • જે ફક્ત વિજ્ઞાન ભણેલા નથી એવા પણ કેવળ વિશ્વાસથી જ એને ચમત્કાર માનતા નથી. બાકી તેઓ પણ તેને ચમત્કારમાં જ ખપાવવા લલચાય છે. અણુશક્તિને પ્રભાવ પ્રગટ થયો છે અને ચપટીભર તમાકમાંથી એકાદ નાના અંશનો ધૂમાડો થઈ જાય અને ધૂમાડાના ગોટેગોટા હવામાં પ્રસરે તેમાંથી એકાદ અણુમાં અદભૂત શક્તિ હોઈ શકે ત્યારે આપણા ચમત્કારની વ્યાખ્યા વિચિત્ર ઘટનામાં મુકાઈ જાય છે. આપણે વિજ્ઞાનમાં બતાવેલા અને વિજ્ઞાનશાસ્ત્રીઓએ સિદ્ધ કરી બતાવેલા નિયમો જ્યારે અનુભવીએ છીએ અને એવી ઘટનાઓ કેવળ નિસર્ગસિદ્ધ છે, એમાં ચમત્કાર જેવું કાંઈ છે જ નહીં એવું જોઈએ છીએ ત્યારે આપણે જેને ચમત્કાર કહેતા હોઈએ તે કેવળ નિસર્ગસિદ્ધ વસ્તુ છે એમ જાણવામાં આવે છે. મતલબ કે જેના અંકોડા પૂરેપૂરા આપણે જાણતા ન હોઈએ અને ઘટનાઓ વિચિત્ર લાગે તેને જ આપણે ચમત્કાર માનીએ છીએ. તેની પરંપરા ક્યાં સુધી જઈ શકે છે તેને આપણે વિચાર કરીએ. ચમત્કારની પરંપરા
- વિજ્ઞાનવાસીઓ નિત્ય નિસર્ગના નવા નિયમો શોધી કાઢવામાં રોકાએલા છે, તેથી દી” ઊગે નવા નિયમોનો આવિષ્કાર થતો નજરે પડે છે. અને જેમ જેમ નવી શોધખોળ વધે છે તેમ તેમ નિસર્ગની ગૂઢતા પણ વધુ ને વધુ દષ્ટિગોચર થતી જાય છે. એટલે આજને ચમત્કાર થોડા દિવસમાં જ સામાન્ય વસ્તુ બની જાય છે. શબ્દોચ્ચારના આંદોલન હવામાં ઉત્પન્ન થાય છે અને પરંપરાએ એકથી એક મોટા ચક્રોનું રૂપ લઈ વાતાવરણના બધા પ્રદેશમાં જેમ ફરી વળે છે તેમ આપણા મનમાં ચાલતા વિચારો એવી જ લહેરો વાતાવરણના સૂક્ષ્મ પ્રદેશમાં ફેલાવતા હોય તે કાંઈ આશ્ચર્ય પામવા જેવું નથી. સ્થૂલ શબ્દોચ્ચાર જ્યારે આનંદની, ખેદની, ભીતિની અને આશ્વાસનની લાગણી પેદા કરે છે ત્યારે જુદી જુદી લાગણીઓથી પ્રેરાએલા જુદા જુદા વિચારો કે જેનો ઉચ્ચાર થયો ન હોય તેવા વિચારો આંદોલને કે કં૫ પેદા નથી કરતા એમ આપણે કેમ માની શકાય ? આપણી મર્યાદિત શક્તિને લીધે આપણું મગજ માં તે કદાચ ન ઉતરે તેથી તેવી વસ્તુનો અભાવ જ છે એમ આપણાથી કેમ કહી શકાય? મતલબ કે વિચારો પણ પોતાનું કાર્ય કરે છે જ, એમ માન્યા વિના ચાલે તેમ નથી. જેમ જડ શો જડ સૃષ્ટિમાં આંદોલન પેદા કરે છે તેમ સૂક્ષ્મ વિચારતરંગો પણ પોતાનો ભાગ ભજવે જ જાય છે એટલું જ નહી પણ
પૂલ કરતા વધુ ભાગ ભજવે છે એમ માનવામાં જરાએ શંકા જેવું નથી. વિજ્ઞાને બનાવેલા જુદા જુદા ચમત્કાર–
આયણે હીજનેટીઝમ, મામેરીઝમ, ઓટોમેટીક રાયટીંગ, માઈડ રીડીંગ વિગેરે પ્રયોગો વિષે તો કોઈ વખત સાંભળેલું હશે જ. અને એ પ્રયોગો વિજ્ઞાનવાદીઓ તરફથી જ થએલા
