________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
[ આધિન ઉ. કોધ કરીને એક માતા તુરતજ પોતાના બાળકને ધવરાવવા બેઠી અને થોડી જ વારમાં એ નાજુક અંગ્યું ત્યુ પામ્યું. આ વાત તમે જાણો છો ? એ એક બનેલી બીના છે. અને એમ થવામાં મુખ્ય કારણ માતા ઉગ્ર કોધ છે, કારણ કે કોધથી સમગ્ર શરીરમાં તીવ કેર વ્યાપી જાય છે. એવા વિષમય દુધનું પાન કરનાર નાજુક બાળક કહે, કઈ રીતે જીવી શકે ?
ક્રોધના અનેક કડવાં ફળ તો હોય જ છે પણ અત્રે આપણે તેની સાથે આરોગ્ય પૂરતો સંબંધ જેવા માગીએ છીએ. મતલબ કે–તન્દુરસ્તીને ખૂબ જ હાનિકત એવા ક્રોધને ઘટમંદિરમાં કદી પણ પ્રવેશ કરવા ન દેવા માટે સાવચેતી રાખવી ખાસ જરૂરી છે. ચોરને ન પેસવા દેવા માટે ચોકીદાર રાખનાર આ મહાચરને અટકાવવા કશું પણ નથી કરતાં એ કેવું આશ્ચર્યજનક છે ? અલબત્ત આ કાર્ય મુશ્કેલ તો છે જ તે પણ તે માટે મક્કમ લક્ષ હોય–આંતરચોકી હેય તે કાળાંતરે પણ ફેર અવશ્ય પડી શકે છે, તેથી ઉત્તમ આ ઈચ્છકે શાન્તિને સર્વદા સેવવી. (એમ કરવાથી તેને પ્રતિપક્ષી ક્રોધ વિદાય લઈ જ લેશે–એક સ્થાને એ બન્નેનું અસ્તિત્વ અસંભવિત છે.)
ડાબે પડખે સૂવાનો નિશ્ચય કરે. જો કે શરૂઆતમાં એથી કંટાળો જરૂર આવશે, પરંતુ રોજના અભ્યાસે તે અસાધ્ય નથી; પછી તો જમણે પાસે કે સીધા સૂવાનું મન જ નહીં થાય. ડાબે પડખે સૂવું એ તન્દુરસ્તી માટે જરૂરી છે.
ખૂબ ખૂબ ચાવીને ખાવાનો નિશ્ચય કરે, એમ કરવામાં પણ શરૂઆતમાં કંટાળો આવશે, પરંતુ તેના ફાયદા આગળ એ કંટાળો કાંઈ બીસાતમાં નથી. દાંતનું કામ હાજરી પાસે કરાવવાથી જઠર થાકી જાય–પાછું પડી જાય–મંદગતિવાળું બને એમાં શું નવાઈ છે ? તેથી ખૂબ ચાવીને ખાવું અને એમ કરીને જઠરનું કામ સરળ કરવું એ આરોગ્ય માટે પ્રથમ પદે આવે તેવી આવશ્યક બાબત છે.
શરીરને તન્દુરસ્ત રાખવું હોય, બળવાન બનવું હોય, કાન્તિ–તેજ મેળવવા ભાવના હોય, ગરુડ જેવી તિક્ષ્ણ દષ્ટિ વધારવી હોય, એવા એવા અનેક ફાયદા મેળવવા હોય તે મનુષ્ય સર્વદા તૈલ મર્દન કરવું જોઈએ. પ્રાચીન ઋષિ મુનિઓ-આયુર્વેદાચાર્યો વિગેરેએ તે વિષયમાં ખૂબ લખ્યું છે–તૈલ મર્દનના અનેક ફાયદાઓ બતાવ્યા છે. જેમ જેમ એ બાબતમાં વધતા જશે તેમ તેમ ફાયદે વધતે જશે. કહ્યું છે કે– ખવર્ધન
એ સૂત્ર અનુભવીઓનું કહેવું છે. વળી તૈલાભંગ માટે આગળ વધીને એટલે સુધી કહેવાયું છે કે
घृतात् श्रेष्ठतमं तैलं, मर्दने न च भोजने ॥
For Private And Personal Use Only
