________________
સંદર્યતા. એટલે જેટલે દરજજે આપણા આત્માની નિમળતા તેટલે આપણા સૌંદર્યની ઉજ્વળતા. જ્યાં સુધી આત્મા કર્મબદ્ધ છે ત્યાં શરીર૫ર બાલ્દા સુંદરતાનું અસ્તિત્વ અસંભવિત છે. શરીરમાં થયેલો બગાડ જેમ ગુમડાં. ગાંઠો, કેટ વિગેરે નાના પ્રકારના રોગ તરીકે બહાર ફૂટી નીકળે છે તેમ આત્માની મલીનતા લાપણું, લંગડાપણું, હેરાપણું, કાણા વા અંધ પણુ, કુબડાપણુ અથવા વામનપણું ઈત્યાદિ રૂપોમાં બહાર દ્રષ્ટિગોચર થવાનીજ. રાજકુમાર અને ગરીબપુત્રના સ્વરૂપમાં, રાજપુત્રી અને ગરીબ કન્યાના સંદયમાં, અસરા અને માનુષી ની સુંદરતામાં જે કોઈને લીધે આકાશ જમીનને તફાવત જણાતા હોય તે તે આત્માની ઉજવળતા અને મલીનતાને લીધેજ છે.
જ્ઞાનની આશાતના એ વિસારી દેવા જેવી વાત નથી. જ્ઞાનાવરણીય કર્મ એ એક મહાનું કર્મ છે કે જે સાને ભગવ્યે જ છુટકે. જ્ઞાનની વધતી ઓછી પ્રાપ્તિને આધાર જ્ઞાનાવરણીય કર્મનાં આછાં વધતાં શોપશમ ઉપર છે, આપણાથી આ જમાનામાં હસતાં હસતાં જે કર્મ બંધાય છે તેમાં શું શું અનિષ્ટ પરિણામ આવશે તે આપણી સમક્ષ આ દુઃખી સંસારમાં નજરેનજર પ્રત્યક્ષ દેખાય છે.
જ્યારે જ્યારે આપણી નજરે કેઈ અંધ, મુંગે અથવા મનુષ્યાવતારમાં તિર્યંચના જેવા કષ્ટ સહન કરતે જોઈએ ત્યારે ત્યારે આપણે ક્ષણભર થંભી જઈએ ને એ કર્મનાં આવાં માઠાં ફળ વિષે વિચારમાળા ફેરવવી શરૂ કરીએ. જે એવાં માઠાં ફળ ન ભેગવવા ઈચ્છા થાય તે તુરત આપણે તે કર્મબંધનથી વિરમીએ. વળી લાગેલાં કર્મને તપશ્ચર્યાના પવિત્ર જળવડે ધોઈ નાખીએ. જ્ઞાનની આ શાતનાની વિશેષતા એ ભવાન્તરમાં અગણિત કન્ટેને આમંત્રણ કરે છે. એવા કર્મથી આપણે સતત્ દૂરજ ભાગવું ઉચિત છે. એ કર્મ સાથે સાથે સદાય મેળવવા મથવું એ એક મ્યાનમાં બે તલવાર મનરાવવા બરાબર છે. તન, મન અને ધનથી જ્ઞાન અને જ્ઞાનીઓની પૂજા, બહુમાન, આદર અને તેની ભક્તિ એ એ કર્મના વિનાશના સાધન છે. ગમે તેવા ચીકણું કમજ પશ્ચાત્તાપ– હાર્દિક પશ્ચાત્તાપ અવિલંબ પણે ઉમૂલન કરી મૂકે છે; અને એ કર્મથી આત્મા મુક્ત દશા ભેગવે છે.
હા પસ્તાવે, વિપુલ ઝરણું, સ્વગથી ઉતર્યું છે; પાપી હેમાં, ડુબકી દઈને, પુન્યશાળી બને છે. [કલાપી.]
બ્રહ્મરાને નાશ-એ પણ સૌદર્યવિનાશક અમોઘ શસ્ત્ર છે. શરીર પર થતાંચેપી રોગો, નિબળતા અને અસ્થિરપણું વિગેરે બ્રહ્મચર્યના ત્યાગથીજ ઉદુભવે છે. વિશ્વમાં પ્રચલિત રોગેમાંના ઘણાખરા એને અમલ નહીં કરવાનાજ પરિણામ જણાય છે. પ્રફુલ્લીત રતુંબડાં ગાલને બદલે ઉંડા ઉંડા ખાડા પાલ
