________________
આપણું દારિદ્રાવસ્થા ભગવતું જ્ઞાનક્ષેત્ર. તેમ તે ક્ષેત્રમાં વ્યય કરેલા ધનનું વિશેષ ફળ એટલે વિશેષ પુન્યાનુબંધ, એ વાત નિઃસંદેહ સર્વમાન્ય છે. પ્રથમનાં ત્રણ ક્ષેત્રો એ ચાર ક્ષેત્રો કરતાં પણ વધારે ઉત્કટુ સ્થાન ભોગવતાં હોય એમ જે મારી અજ્ઞદશા મને ભૂલાવતી ન હોય તે મારી માન્યતા છે. વસ્તુસ્થિતિ આમ હોવા છતાં જ્ઞાનચક્ષુથી તાત્વિક દષ્ટિએ ઉંડા ઉતરીને આપણે તપાસીશું તે આ સાતે ક્ષેત્રે અન્યઅન્ય એક બીજાની સાથે ઓતપ્રોત થયેલાં–એટલે એક બીજામાં મળી ગયેલાં જણાશે. આ સાતે ક્ષેત્રે એકબીજામાં સમાયેલાં હોઈ એકરૂપ થઈ ગયેલાં સમજાવવાને કઈ પ્રબળ સાક્ષરવર્ય સમર્થ હોઈ શકે. પરંતુ અત્રે મારી અલ્પત્યનુસાર તેમ કરવા જે કંઈ પ્રયત્ન કરું છું તેથી વિષય સંપૂર્ણ રીતે તે સ્કૂટ નહિ જ થઈ શકે, કેઈ સાક્ષરવર્ય જ તેને સ્કૂટ કરી બતાવશે; હું તેને માટે કંઈક રૂપરેખા દોરૂં છું.
જીર્ણોદ્ધાર તે જિનપ્રતિમાના સંરક્ષણાર્થે જ છે અને જિનપ્રતિમા તે જિન સદશ છે. વળી જ્ઞાનના ઉદયથી દર્શન, ને જ્ઞાન દર્શનના ઉદયથી ચારિત્ર, ને તે ત્રણેને સવશે ઉદય તે મોક્ષ. હવે જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમાની પૂજા તે જિનેશ્વર ભગવાનની પૂજા સમાન છે, અને જિનેશ્વર ભગવાનની પૂજા તે તેમનાં જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રની જ પૂજા છે. આમ ૧ જ્ઞાનક્ષેત્ર ૨ જીર્ણોદ્ધાર ક્ષેત્ર અને ૩ જિનપ્રતિમા ક્ષેત્ર એ ત્રણે એકરૂપ છે. વળી ૪ સાધુ ક્ષેત્ર ૫ સાધ્વી ક્ષેત્ર ૬-૭ શ્રાવક-શ્રાવિકા ક્ષેત્ર એ ચારે ક્ષેત્રની પૂજા, તે પણ તેમનામાં અમુક અમુક અંશે ફુરેલા જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રરૂપ ગુણનીજ પૂજા છે. એટલે સાતે ક્ષેત્ર, જ્ઞાન દશન ચારિત્ર તે આત્મા ને આત્મા તે જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર, અથવા નવપદ એ આત્મા ને આત્મા એ નવપદ, એ ન્યાયે એકરૂપ છે. આ સાતે ક્ષેત્ર જેમ સર્વીશે–સંપૂર્ણપણે પ્રકાશી નીકળે એટલે શુદ્ધ સ્વરૂપમાં પ્રકાશે તેમ કરવા સાતે ક્ષેત્રમાં દ્રવ્યવ્યય કરે અથવા સાતે ક્ષેત્રની પૂજા કરવી એ બધું એકજ રૂપ છે. સાંપ્રતકાળે પ્રવર્તમાન જમાનામાં આપણું ઘણા શ્રીમંત જેનો જે આપણી જેમકેમના સ્તંભરૂપ છે તેઓશ્રીઓનું સાત ક્ષેત્રોમાંના કયા કયા ક્ષેત્રમાં દ્રવ્યને વ્યય કરવાનું વલણ આગળ પડતું છે અને તેથી વિશેષ અગત્યનાં કયા ક્યા ક્ષેત્રો સીરાતાં થઈ ગયા છે તે તપાસીશું તે જણાશે કે હાલના શ્રીમંતેનું ઘણું વલણ નવાં નવાં જિનમંદિર બંધાવીને તેમાં વિશેષ વિશેષ જિનપ્રતિમાઓ પધરાવી પિતાના આત્માનું કલ્યાણ કરવા તરફ તેમજ પોતાની પાછળ આત્મકલ્યાણને નામે કંઈક નામના મૂકી જવા તરફ આગળ પડતું છે કે તેથી આપણા જેન શ્રીમંતેનું લાખ ગમે દ્રવ્ય એ ક્ષેત્રમાં વપરાતું નય છે, એટલે જિનપ્રતિમા ક્ષેત્રમાં દ્રવ્યને વ્યય થવામાં કંઈ
