________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અહિંસા પરમો ધર્મ.
કરી ખેડૂત લેકને પાયમાલ કરે છે. એતોને થડા રૂપિયા ધીરી વધારે મહાવી લે છે. તેના વાડી, ખેતર, અનાજ વિગેરે મંડાવી લે છે અને આખું વર્ષ તેમને અને તેના બાળબચ્ચાંઓને હેરાન કરવામાં અને પિતાનું ઘર ભરવામાં પસાર કરે છે. ખે તેને જેમ વધારે નાવાય તેમ નચાવે છે--તેઓ બિચારા ભૂખે મરે તે પણ તેની દરકાર કરતા નથી. આ પણ છે તોની હિંસાને જ પ્રકાર છે. આ કઢારાના વ્યાપારથી ઘણા ખેડુતો દુઃખી થાય છે અને થયા છે, તેઓ તેવા વેપારીઓને અગર તેના માણસને આવતાં દેખી ત્રાસે છે–ધ્રુજે છે. માટે અહિંસાના પરમ ધર્મને સેવનાર કે ઈપણ ગૃહસ્થ આ અને આવા ત્રાસદાયક બીજા વ્યાપારો પણ કરવા નહિં. આ બધા સામાજિક હિંસાનાં પ્રકાર છે. તે બધા રીવાજો અને વ્યાપારની રૂઢીએ દેખીતી રીતે હિંસા કરનાર-કેઈના પ્રાણ હરણ કરનાર નથી–પ અનેક ઉપર-જે તેના સામ્રાજ્યમાં સપડાય-તેની છુપી રીતે હિંસા કરનાર છે. આપણા રાંસારમાં પડી ગયેલા અનેક કુરીવાજેથી ઘણુંએને પ્રાણહારક કષ્ટ સહેવું પડે છે. ઘણાનો કુમળી વયમાં નાશ થાય છે, પણ તેની ખબર પડતી નથી. મ્યુનીસીપાલીટીન દફતરે તે મરણ નોંધાતા નથી, પણ આવા કઢંગા રીવાજ જેમ બને તે તાકીદે દૂર કરવાની જરૂર છે. જ્યાં સુધી આવા રીવાજો અને વ્યાપાર આપણા દેશમાંથી નાશ પામશે નહિ, ત્યાંસુધી તેવી છુપી હિંસા અટકશે નહિ અને આપણે ત્યાંસુધી ઉદ્ધાર થશે નહિ. સામાજિક હિંસાના આ પ્રકારો બહુ લાપૂર્વક સમજી તે હિંસામાંથી જેમ વધારે દૂર થવાય તેમ કરવું ચેપ્ય છે, અને તેવા પ્રયત્નો આદરવાની ઘણી જરૂર છે.
સાાજિક હિંસાનું સ્વરૂપ છેડે ઘણે અંશે સમજાવ્યા પછી ધાર્મિક હિંસા શું કહેવાય ? તે સમજાવવા હવે હું પ્રયત્ન કરીશ પુનર્જન્મ માનનાર દરેક માણસ કબુલ કરશે કે કોઈ માણસ એકજ ધમ માં જન્મી તેને તે ધર્મમાં અન્ય ભવમાં પણ રહેતો નથી. પ્રત્યેક અવતારે તેનો ધર્મ પ્રાયે બદલાયા કરે છે. આ રહે તે એક શાળારૂપ છે. જુદા જુદા ધર્મોનું તેમાં જ્ઞાન મેળવવાનું છે. આ પ્રાણી જુદા જુદા ભવમાં જુદા જુદા ધર્મોમાં અવતરી તેનું જ્ઞાન સંપાદન કરે છે, અને અનુભવ પ્રાપ્ત કરે છે. આ પ્રમાણે સર્વ જાતનો અનુભવ પ્રાપ્ત કર્યા પછી ખરૂં જ્ઞાન તે પામે છે, અને અંતે અવિનાશી પદ તેવા સાચા અનુભવને લીધે તે પ્રાપ્ત કરી શકે છે. આ ભવમાં જે પ્રાણી મુસલમાન કે પારસી હોય છે તે હવે પછીના ભાવમાં હિંદુ કે જે તરીકે પણ જમે છે, અને તેના અનુભવનો વિસ્તાર કરે છે. આમ હોવાથી કોઈ પણ ધમની નિંદા કરવી–તેના સિદ્ધાંત માટે ટીકા કરવી તે અચુકત–ગેરવ્યાજબી છે, અને આવી નિંદા તે તે ધમીઓના મનને દુઃખાવનાર-નાસ ઉપજાવનાર હોવાથી હિંસાને નામે જ ઓળખાય છે. કોઈ પણ
For Private And Personal Use Only
