________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૮
જૈન ધર્મ પ્રકાશ. દિય જીતવી મુશ્કેલ છે, સર્વ તેમાં જેમ બ્રહાચર્ય પાળવું દુષ્કર છે, તેમ યોગમાં મનગ જીત કઠણ છે. મન જીતવું કઠણ છે, એ વાત ખરી પણ તેને જીતવાના શુભ ઉપય શાસ્ત્રમાં બતાવેલા છે, તેને ગુરૂગમ્ય બોધ મેળવીને મનને સ્થિર કરવા પ્રયત્ન કરે જરૂર છે. પારાની જેવા ચપળ મનને મારવા માટે બહુ પુરૂષાર્થની જરૂર છે, અને તેનું ફળ પણ કંઈ ઓછા મહત્વનું નથી. કહ્યું છે કે “મન પારદ મૂછિત ભયે, અંતરંગ ગુણવૃંદ; જાગે ભાવ નિરાગતા, લગત અમૃતકે બિંદ.” એટલે મનરૂપી પારે, નિરાગતારૂપી અમૃતને સ્પર્શ થતાં મૂર્ણિત થઈ
જ્યારે મરી જાય છે ત્યારે આત્માના અંતરંગ ગુણને સમુદાય સજીવન થાય છે. મતલબ કે મનને પુ જય કરવાથી જ સકળ સદ્દગુણો પ્રગટ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. તેને થીજ અતિ ચપળ મનને વશ કરવાની આવશ્યકતા સિદ્ધ થાય છે. વળી કહ્યું છે કે મનને મારવાથી ઇંદ્રિયો સ્વતઃ વશ થાય છે, અને તેમ થવાથી કર્મશત્રુઓનો ક્ષય થઈ જાય છે, માટે મનને જ મારવું જરૂરનું છે. વળી મન જીત્યું તેણે સઘળું બન્યું એમ આનંદઘનજી કહે છે, આથી વધારે શું જોઈએ ? - પ૭ અધિક કપટ નારીને હેય-પુરૂષ કરતાં સ્ત્રી જાતિમાં સ્વાભાવિક રીતે અધિક કપટ હોય છે. આ એક સામાન્ય નિયમરૂપે વાત છે, બાકી તે અપવાદરૂપે પુરૂષથી પણ ન્યૂન કપટવાળી અથવા નિષ્કપટ પ્રવૃત્તિવાળી સ્ત્રીએ પણ મળી આવે એ વાત સુસંભવિત છે. કપટબહુલ સ્ત્રીઓનાં ચરિત્ર નેંધવા જવા પડે તેમ નથી. કેમકે એવાં ચરિત્રવાળી સ્ત્રીઓ જ બહુધા નજરે પડે છે, તેમજ શાસ્ત્રથી પણ એ વાતને પુષ્ટિ મળે છે. તેવીજ પુષ્ટિ શાસ્ત્રથી અપવાદરૂપે ગાયેલી સ્ત્રીઓ માટે પણ મળે છે, પરંતુ એને પ્રગટ પુરા મળે એવી નિષ્કપટ આચરણને સેવનારી સ્ત્રીઓ અત્યારે ભાગ્યે જ મળી શકે છે. તે પ્રગટ પુરા નહિ મળવાનું અથવા બહુજ એ મળવાનું કારણ સ્ત્રીઓને જાતિસ્વભાવજ જણાય છે. કહ્યું છે કે “અસત્ય ભાષણ, સાહસ ખેડવું, માયા-કપટ સેવવું, મૂર્ણપણું–અજ્ઞાનાચરણ, અતિ લેભ–તીવ્ર વિષયાભિલાષ, નિર્દયતા (વિષય ભેગરૂપ સ્વાર્થમાં અંતરાય થતાં સ્વાર્થ સાધવા માટે હૃદયની કઠોરતા) અને અશુચિતા–અપવિત્રતા એ ગણાવેલ દે સ્ત્રી જાતિમાં સવાભાવિક હોય છે. ઉકત બાબતમાં અપવાદરૂપે પ્રાયઃ એવીજ ઉત્તમ સતીઓ કે મહાસતીઓ હોઈ શકે કે જે ઉત્તમ પ્રકારની શીલ સં. પત્તિથી વિભૂષિત છે, તેમજ જેમણે સ્વપતિમાં કે સ્વગુરૂમાંજ સર્વસ્વ આપેલું છે.
અપૂર્ણ
For Private And Personal Use Only
