________________
માત્માનનાં સાધન ઉદાસીનતાને પ્રાપ્ત થયેલા યોગીએ પિતાપિતાના વિષયેને ગ્રહણ કરતી ઈન્દ્રિયને રોકવી નહિ, તેમજ તેને વિદ્યામાં પ્રવર્તાવવી નહિ તેથી થોડા સમયમાં અત્મજ્ઞાન પ્રકાશિત થાય છે. (૨૬) चेतोऽपि यत्र यत्र प्रवर्तते नो ततस्ततो वार्यम् । अधिकीभवति हि वारितमवारितं शान्तिमुपयाति ॥
મન પણ જ્યાં જ્યાં પ્રવૃત્ત થાય ત્યાંથી તેને વારવું નહિ. કારણ કે તેને જે વાર્યું હોય તે તે પ્રબળ થાય છે અને ન વાયું હોય તે શાન્ત થાય છે. (૨૭) मत्तो हस्ती यत्नान्निवार्यमाणोऽधिकीभवति यत् । अनिवारितस्तु कामान् लब्ध्वा शाम्यति मनस्तद्वत् ॥
જેમ મદન્મત્ત હાથીને પ્રયત્નથી નિવારે તે તે વધારે જોર કરે છે. અને ન નિવારે છે તે ઇચ્છિત વસ્તુને મેળવી શાન્ત થાય છે, તેમ મન સંબધે પણ જાણવું. (૨૮) यहि तथा यत्र यतः स्थिरीभवति योगिनश्चलं चेतः। तर्हि तथा पत्र ततः कथश्चिदपि चालयेन्नैव ॥२९॥
જ્યારે, જેમ, જે સ્થળે અને જેથી ગીનું ચંચલ ચિત્ત સ્થિર થાય ત્યારે, તેમ, તે સ્થળે અને તેનાથી જરા પણ ચલાવવું નહિ. અર્થાત અમુક દેશ કાળમાં અને અમુક રીતે ચિત્તને સ્થિર કરવાનો આગ્રહ રાખ નહિ. (૨૯) अनया युक्त्याऽभ्यासं विदधानस्यातिलोलमपि चेतः। अशल्यग्रस्थापितदण्ड इव स्थैर्यमाश्रयति ॥ ३०॥
