________________
હતી
પૂ. મુનિશ્રીની વિદાય વેળાની વાણું
પૂર્વ આફ્રિકાની ધરતી પર પગ મુકતાં જ પ્રાકૃતિક સૌંદર્યના દર્શનથી આત્મા પ્રકુલિત
બજે.
આફ્રિકા આવતા પહેલા મને એમ કહેવામાં આવતું હતું કે ભારત કરતાં અહીં ધર્મની લાગણીઓ ઓછી છે પણ આ જિજ્ઞાસાપૂર્વક ઉભરાતે માનવ મહેરામણ શું સુચવે છે? ધર્મ કે અધર્મ? દરેક પ્રવચનમાં ૧૦ હજારથી પણ વધારે માનવમેદની શું સુચવે છે? આથી વધારે ધર્મ ભાવનાનું જવલંત દ્રષ્ટાંત શું હોઈ શકે ?
મારે તે કાંઈ જ જોઈતું નથી. હું ફંડફાળા કરવા નથી આવ્યું. મેં સાંભળ્યું છે ત્યાં સુધી ભારતથી આવતા ઉપદેશક અને ધર્મગુરુઓ ઉપદેશની પાછળ કઈ સંસ્થાની ઝોળી લઈને જ આવ્યા હોય છે અને એ ઝેળીઓને આફ્રિકાની જનતાએ ઉદાર હાથે છલકાવી જ આપી છે. આ ઉદારતા ધર્મ વિના સંભવે ?
હવે હું ઈચ્છું છું કે આફ્રિકાના લેકે જે ધરતીમાંથી ધનવાન બન્યા છે તે ધરતીના લેકે માટે કઈક કરતા રહે કે જેથી પરસ્પરમાં વિશ્વાસ જન્મ અને આમાંથી અમી વહે.
આપ સૌએ મારો આભાર માન્યું પણ હું આને આભાર માનું છું. હું કોઈ પણ જાતને ભાર ઉપાડવા તૈયાર નથી. - હું ઉપદેશક કે ધર્મગુરુ હેવાને દાવો કરતું નથી. જીવનક્ષેત્રે શાંતિ અને સમાધિ, સત્ય ને સૌંદર્ય આ ચારને હું એક નિબંધ શેધક રહ છું અને આ શેધ એજ મારી સાધના છે. જોકે માને કે ન માને આવે કે ન આવે તે મહત્વની વાત નથી. પણ માનવસમાજ સાથે મારો વ્યવહાર આંતરિક દ્રષ્ટિએ કેટલે શુદ્ધિભર્યો, સૌજન્ય પૂર્ણ ને સૌહાર્દ ભર્યો છે તે જ મારે મન મુખ્ય છે.
મેં આપની પાસેથી કાંઈ લીધું નથી કે દીધું નથી. લીધું હોય તે મેં તમારા હૈયાનો પ્રેમથી કબજે લીધા છે. અને દીધું હોય તે મારા અનુભવના ઉદ્દગારે દીધા છે.
મેં આટલા દિવસમાં જે કાંઈ કહ્યું છે તેના મુળ સૂત્રો મૈત્રો, પ્રમોદ, કારૂ અને માધ્યસ્થ છે. આ અમૃતને જીવનમાં ઉતારનાર મૃત્યુથી નહીં ગભરાય તે નિશ્ચય છે પણ આ ચાર વસ્તુઓને જીવનમાં વ્યાપક બનાવવા અહિંસા, સંયમ અને તપ આ સાધનની તે અનિવાર્ય જરૂર છે. હું ઈચ્છું છું કે આપ સહુ આ સાધનેને સાધન સમજીને સાધના કરી જીવનની પરમશાંતિ સાધવા ધ્યેયલક્ષી બને. આપણે ફરી કયારે મળીએ તે તો પ્રકૃતિ માતા જ જાણે છે પણ મૈત્રીની મધુરતાના મંદિરમાં તે આપણે મળ્યાં છીએ ને મળતાં જ રહેશું,
