Divyadeep 1970 Varsh 07 Ank 12

Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Chandulal T Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/536834/1

Page #1

વ્યકિતગતું ને હું એક આકર્ષણ છે, મોહના ચમકાર છે, દિલની ઉછળતી લાગણીઓની ઉપરછલી ભૂખ છે. સમષ્ટિગતું સ્નેહ આમાની ભૂખને સુસ કરે છે, માણસને ઉચકે છે. ઉપરને ઉપર લઇ જાય છે.
- ચિત્રભાનું
વિદલીપ
પ્રિ ચ
દ શ ન
અ'ધાર ઘેરા ઘેર અરણ્ય માં ભૂલા પડેલા કેઈ નિરાશ પથિકને, દૂર અતિ-દૂર ટમટમતા દીપક જેમ આશા ને હિંમત આપે છે, તેમ અનતના આ વિકટ પ્રવાસમાં, મને પણ, પ્રભા, તારું પ્રિય - દશન આશા ને હિંમત આપે છે, એટલે જ હું વિનમ્ર ભાવે ભીખ માગું છું કે હે પ્રભે ! તારું પ્રિય દર્શન, મારા આ એકલવાયા પંથમાં સદા પ્રકાશ પાથરતું રહે.
આફ્રિકામાં પર્વ
પ્રકાશનો દ્વિતીય વિશેષાંક
- ચિત્રભાનુ

Page #2

અંતરની પ્રબળ પ્રાર્થનાના પ્રકાશથી ભકતોને ભાગ્યોદય
અનેક દસકાઓથી આફ્રિકાની ધરતી પર સંઘે, જૈન અને જૈનેતરની ભાવના સાકાર વસતા આપણું શ્રી જૈન દેરાવાસી સંઘ, સ્થા- પામી છે. પૂજય મુનિશ્રીનું વિમાન કયારે ઉતરે નકવાસી સંઘ, નાઈરોબી થા મોમ્બાસા અને અને દર્શન થાય તે માટે ટગર ટગર મીટ અનેક અન્ય ભાઈઓની ભાવના હતી કે સર્વે માંડી રહયા હતા, આખોમાં દર્શનની દ્રષ્ટિ અને ધમના ધર્મગુરૂઓ આ ધરતી પર અવાર હૃદયમાં સ્વાગતનો ઉલલાસ હતું, આજ સુધીમાં નવાર પધાર્યા છે, પણ ઊંડે ઊંડે એ હતું કે Airport પર ધમપ્રણેતાના સ્વાગત માટે જૈન ધર્મના કઈ એવા પ્રખર, નાની તત્વચિંતક કેન્યા ગવર્નમેન્ટના પ્રધાન Mubi Koinange પ્રણેતાને આ ભૂમિપર ભારતથી બોલાવવા કે આવ્યા હોય તેવું કદાપી બન્યું નથી અને આ જેઓ જૈન ધર્મના સાચા સ્વરૂપને સમગ્ર જનતા બન્યું તેથી અમારા અત્રેના રહેવાસીઓનું સમક્ષ એવી લાક્ષણિક શૈલીથી, વિચાર અને વિશેષ ધ્યાન ત્યાં ખેંચાતું હતું અને મનમાં આચારથી પ્રત્યક્ષ દર્શન કરાવે છે જેથી જૈન ગૌરવ હતું, આ એક હકિકત છે. આવું સ્વાધર્મના સિદ્ધાંતને સમજી, પ્રભુ મહાવીરે ગત દ્રષ્ય જોતાં ઘણાંઓની આંખમાં હર્ષના પ્રરૂપેલા આચારે અને તેની ગહનતાને આચ- અશ્રુ વહયા હતા અને અંદર અંદર કહેતાં રણમાં મૂકી અનેક આત્માઓ ધર્મના માર્ગો હતાં કે ઘણુ પ્રસંગે જોયા પણ આ ભાવને અનુસરી માનવ જીવનની સાર્થકતા સિદ્ધ કરીએ. ઉમળકે કદી અનુભવ્યું નથી, કારણ કે કેન્યામાં આ હેતુથી આફ્રિકામાં વસતા ધર્મપ્રેમિઓએ પ્રથમજ રાજદ્વારી ક્ષેત્ર તરફથી અમારા પૂ. ખૂબ, સતત પ્રયત્ન કર્યા, અને અંતરની વિનં- મુનિશ્રીને આવકાર્યા છે, પૂ. શ્રીએ પ્રધાનને તિઓના પ્રબળ બળથી, અમારા ભાવભર્યા ભારત સાથેના સંબંધની યાદ આપી હતી. આમંત્રણને સ્વીકાર થયે.
અને પ્રધાને જૈનધર્મના સિદ્ધાંતે વિષે વધુ
જાણવા ભાવના વ્યકત કરી હતી. પૂ. મુનિશ્રી તા. ૪-૭–૭૧ ના મંગલ પ્રભાતે આફ્રિકાની
ચંદ્રપ્રભાસાગરજી હજારે માનવમેદનીને દર્શન ધરતીને પ્રખર તત્વચિંતક, પ્રેરણા અને કરૂ
આપતા આપતા શ્રી જૈનમંદિરે દર્શન, ચૈત્યણથી સભર તેવાં પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજીના
વંદન કરી ઉતારે લઈ જવામાં આવ્યા હતા. પગલાથી પાવન બની, હર્ષથી ધર્મના અજવાળાં થયા છે, તેમ પત્રો દવારા અમારા અંતરને ત્યારબાદ દસ વાગે શ્રી વીસા ઓસવાળ ઉમળકો આ લેખીએ છીએ.
મહાજનવાડીમાં પૂ. મુનિશ્રીનો સત્કાર સમારંભ
જ હતું, તેમાં સામૈયું, ગહુલીઓ વગેરે આજના આ શુભદિને કેન્યા પાટનગર
હતું, પણ નવ વાગ્યાથી હજારે ભાઈબહેને, નાઇરોબીમાં ધર્મ માંગલ્યને દીપક પ્રગટ
યુવાન અને યુવતિઓ શિસ્ત પૂર્વક ઉમટી અને પ્રકાશ પથરાયો છે. વિમાન આવ્યું અને
આવ્યા હતાં, સ્વાગત થયા બાદ નાઈબી હજારો આતુર હૈયાઓએ પૂ. ગુરુદેવને જ્ઞાતિના પ્રમુખશ્રી કાન્તીભાઈ નરશી શાહે જયધોષથી વધાવ્યા હતા અને ધર્મ પિપાસુ મુનિશ્રીને હાર્દિક આવકાર આપતું પ્રવચન હદ આનંદ ઊર્મિઓથી નાચી ઉઠયા હતા. કર્યું હતું.
આજે શ્રી જૈન દેરાવાસી સંઘ તથા અનેક “આ ઐતિહાસીક પ્રસંગ અહીં વસતા

Page #3

દિવ્યદીપ હજાર જૈનેની અંતરની ઊર્મિઓનું આશાનું તે એ અનુભવે છે કે ઘણું ઘણા વર્ષો પછી એક પ્રતિક છે, અને અમે અહીં વસતા જૈને અમારા દિલ અને દિમાગના તાર ઝણઝણી જે દસ દસ દસકાઓથી આજની ઘડીની તિતીક્ષા ઉઠયા છે. અમારા અંતરમાં એમની વાણી એ કરતા હતા, તેનું સાકાર દર્શન કરી ભાગ્યને અમરતાને આહલેક જગાવી દીધું છે, આ ઉદય થયેલ હોય તેવું અનુભવીએ છીએ. વિભુતીએ અમારી ધરતીને પાવન કરી છે, બે
દસકાના સત્ પ્રયાસ પછી વર્ષોથી સેવાએલી - મોમ્બાસાના શ્રી સંઘના પ્રમુખ શ્રી જુઠા- ઝંખના ફળીભૂત થઈ ગઈ છે. લાલભાઈ અને અન્ય હજારો આગેવાનોએ પૂ. શ્રીનું સ્વાગત કરતાં કરતાં તેઓ શ્રીના જીવન
આ યુગના પરિવર્તનને પીછાણી ભારતીય કવન વિષે પ્રકાશ પાડે હતોઆજે દસથી :
અને જૈન સંસ્કૃતિ અને ધર્મના પિયુષ પાવા પંદર હજારની માનવમેદની ઉત્સુકતાથી અને
પૂજ્ય મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી (ચિત્રભાનુ)
પધાર્યા ત્યારે આફ્રિકાની ધરતી તે પાવન થઈ ઉમળકાથી પૂ. શ્રીના પ્રવચનને શ્રવણ કરવા આતુર બની રહી છે, છતાં પણ થોડું બેલવા
પણ દસ દસ * માઇલ સુધી રસ્તા પર બને
બાજુએ માનવમેદની દર્શન કરવા જે આતુરથી સમય માંગુ છું.
ઉભી હતી તે જોઈ મારૂ હૃદય હર્ષથી પુલકિત - સાચા કાંતિકાર અને સત્યના માર્ગના બની જતું હતું. આજે મહાજનવાડીમાં હજાપથિકથી સમાજ ખળભળી ઉઠે એ સ્વાભાવિક રેની સંખ્યાને પૂ. મુનિશ્રીએ પોતાનું પ્રવચન છે, તેમ છતાં એ માથે પ્રહારની ઝડી વરસે છે સંભળાવ્યું ત્યારે આતુર હૃદય ભર્યા શ્રોતાઓ છતાં એ સમભાવ પૂર્વક પિતાના લક્ષ્ય તરફ જાણે પ્રેરણા અને ચેતના ભર્યા પ્રવચનથી હૃદયે પ્રયાણ કરી રહયા છે તે જ ખરા સાધુ છે. હૃદયે એ શબ્દને અંદર કોતરીને ભરી રહ્યા આપ સૌ પૂ. શ્રીને શ્રવણ કરવા આતુર હો હતા. ભગવાન મહાવીરને સંદેશે જ્યારે પૂ. તે હું જાણું છું, વધુમાં હજારો માણસો અંદર શ્રીએ પ્રવચનમાં કહો ત્યારે ચારે તરફ પવિત્ર છે અને બહાર ૧૨૦૦ થી ૧૫૦૦ ગાડીઓએ અને આધ્યાત્મિક દર્શન કરાવતા હતા. વધુમાં રસ્તે બન્ને બાજુએ રોકી રાખ્યો છે.
હવે તે આ ધરતી પર પૂ. મુનિશ્રી ફકત
જૈનેના નહી પણ સમગ્ર જનતાના ભાવથી પૂ. મુનિશ્રીએ અનેખી લાક્ષણિક શૈલીમાં વંદનીય બની ગયા છે. ઈતિહાસના ભીતરમાં મંગલ પ્રવચન કરતાં દરેક આત્મામાં રહેલું સત્વ ડેકીયું કરતાં શ્રી કાન્તિભાઈએ કહયું કે સ્પષ્ટઅને સત્યને આવિષ્કાર કરી જીવનનું સાચું પણે હવે સમજાશે કે આફ્રિકાની ધરતી પર દર્શન મેળવી, આત્મશુદ્ધિ દ્વારા અત્મશાંતિ તમામ પ્રજા માટે આ પહેલે જ પુનિત પ્રસંગ મેળવવા પ્રેરણા કરી હતી અને જનતાએ છે અને આ પ્રસંગ નાઈરોબી પાટનગરમાં હર્ષનાદથી વધાવ્યા હતા. આજથી સવાર અને શ્રી જૈન દેરાવાસીસંઘનાં મા. પ્રમુખ શ્રી જઠાસાંજના બે પ્રવચનો નિયમિત થશે.
લાલભાઇ, મા. મંત્રી શ્રી કેશવજીભાઈ,
મા. ઉપપ્રમુખ શ્રી દલીચંદભાઇ, મા. સહમંત્રી પ્રમુખ શ્રી કાંન્તીભાઈએ પ્રવચન કર્યું તે શ્રી શામજીભાઇ, શ્રી સંઘના ટ્રસ્ટી શ્રી મેઘજીઆ છે. આફ્રિકામાં વસતી જૈન જનતા આજે ભાઈ ધનાણી તેમજ વીસા ઓશવાળ જ્ઞાતીના

Page #4

દિવ્યદીપ
તમામ સભ્ય વગેરે સૌએ સ્વાગત કર્યું હતું. સિક શુભ પ્રસંગ આલેખાશે, તેમને પત્ર અને એથી વધુ પ્રશંસીય પ્રસંગ તે એ અંગ્રેજીમાં છે. હતું કે આવી જાહેર સભામાં અશ્રુભિની It is a historic moment that a આંખેએ, કેટલાએ યુવાનોએ મદ્યપાન તથા Jain Muni heard the “Vibration અભક્ષ ખોરાક ન ખાવાની પ્રતિજ્ઞા કરી હતી. of Disire” of thousands of Jains in કારણ કે પૂ. શ્રી રામબાણ પ્રવચને માનવી East Africa and visited this part of માત્રને જાગૃત કરી દે તેવા છે અને એ કારણે the world, આજે યુવાન વર્ગ પૂ. શ્રીના દર્શન અને ત્યારબાદ લખે છે કે હજારો માણસની પ્રવચનથી મુગ્ધ બનતું જાય છે.
સમક્ષ પૂ. શ્રીએ પ્રવચન કર્યું હતું, તે શ્રવણ કરતાં હજારો શ્રોતાઓના મસ્તક નમી પડતા
હતા. અને મનમાં વિચારતા હતા કે આ શ્રી ડીવાઈન નોલેજ સોસાયટીના
( સાસાયટીના ત્યાગી સંતે પિતાના પ્રત્યેક ભૌતિક સાધને, કાર્યકર્તાઓ સંસારના સુખને ફેંકી દીધા છે છતાં પણ
આજે વિશ્વના દરેક મુશ્કેલીઓ ભર્યા કેયડાઓ શ્રી પ્રવિણભાઈ જે. શાહ આજે (વીસા અને પ્રસંગે છે, તેની વચ્ચે આજના યુવાને ઓસવાલ સંઘ નાઈરોબીના ઓનરરી સેક્રેટરી અને યુવતિઓનાવિચારે, વર્તન અને વાતાવરણને છે,) તેમને આ પત્ર લખ્યો છે.
સુમેળ નથી, તેની આસપાસ વાતાવરણના પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુજી જયારે આફ્રિકાની
ના ઘણા પ્રભને છે, વિધ વિધ પ્રકારના ધરતી પર વિમાનના પગથિયા ઉપરથી નીચે
બંધને છે. ભૂતકાળ માટે તેમને સમભાવ છે, પધારતા હતા ત્યારે પૂર્વમાંથી જેમ સૂર્ય ઘેરા
પૂજયભાવ પણ છે, પરંતુ વર્તમાનના વિચારોથી વાદળોને દૂર દૂર હટાવી પિતાને પ્રકાશ ધરતી પર પાથરે છે, તેમ પૂર્વમાંથી પૂ. મુનિશ્રી પણ
અનુરૂપ થવાતુ નથી, ચાલુ ચીલામાં તેમને એવો પ્રકાશ લઈને પધાર્યા છે કે જેથી અમારા
ગજ નથી, તેથી આવા સમયે “ઉપરવાળાએ”
અમારી પ્રાર્થના સાંભળી અને પૂ. શ્રી પધાર્યા જેવાં ઘણું ઘણું આત્માઓ જે દુખના અંધકારમાં છે તેમને આ અંધકારમાંથી બહાર
અને ધર્મ, જ્ઞાન અને આ યુગને સમજણ દ્વારા લાવશે.
સુમેળ, સંપ અને ઐકયતા એક બીજા પ્રત્યે
કેમ વધે તે પ્રયત્ન કરી રહયા છે. હજારની હજારોની મેદનીમાં અમારા સ થે પૂ. શ્રીના મેદનીમાં એવું pin-drop silence, never દર્શન કરી, જે અંતરના ઉંડાણમાંથી, હદયના before we have experienced such ભાવને વ્યક્ત કરતું સંગીત અને તેની સાથે large attentive gathering અહીના શ્રેતાહૃદયમાં સુખની અનુભૂતિનું સ્પંદન કર્યું, તેનું એને આનંદ વ્યકત કરી શકાય તેમ નથી, વર્ણન કરવા કલમ અશકય બની જાય છે, પણ અહીંની શુભભાવનાની હવા ઉડતી ઉડતી પણ જેને એ માર્યું હશે, તે સુખની પરાકા- ત્યાં સૌના હૈયે આવતી જશેજ, એક એક છાની પળે હશે. તેઓ લખે છે કે પૂ. મુનિશ્રીનું ગામમાં દસથી બાર હજાર Asian ની આવાગમન એ એક ભાવી પેઢીને માટે ઐતિહા- વસતીમાં આઠથી દસ હજારની માનવમેદની

Page #5

દિવ્યદીપ દરેક પ્રવચનમાં આતુરતાથી શ્રવણ કરશે તે માનવ વચ્ચે સંગઠ્ઠન અને પ્રેમનું જોડાણ વાત તેઓ શ્રીના પધારવા પહેલા વિચારી કરવાની ભાવના છે. કરુણાનો ધોધ વહાવવો શકાતી ન હતી, કારણ કે આજ સુધીમાં અનેક એજ એઓશ્રીનું કર્મ છે. સંપ્રદાયના ધર્મગુરુઓ પધાર્યા તે પણ આવું
3 આવા મહામુનિશ્રીને નમી નમી અમે
આવા દ્રશ્ય જોયું નથી. પણ આજે સાક્ષાત દ્રષ્ટિએ આ
આપનું સ્વાગત કરીએ છીએ. સ્વાગત બાદ અનુભવીએ છીએ, અહીં આ જન્મથીજ રહેલા પૂ. શ્રીએ પ્રવચનને પ્રારંભ કર્યો હતે. પ્રવઘણા ઘણા આત્માઓએ જૈન સાધુના દર્શન જ ચનમાં ત્યાંના આપણુ ઈન્ડીયન હાઈ-કમિશનર કર્યા નથી. તેમના નયનમાં આનંદના આવ્યુ અને તેમના ધર્મપત્ની અને હજારો માનવ અને હૃદયમાં ઉમળકા જઇએ છીએ પણ વર્ણન હાજર હતા. ઈન્ડીઅન હાઈ-કમિશનર મી. અશકય છે. આટલા પ્રવચનના શ્રવણથી તૃપ્તિ મહેતાએ પૂજય શ્રી સાથે એક કલાક વાર્તાલાપ તથી વળતી તેથી ઉપાશ્રયમાં નવથી દશ પ્રશ્ન કર્યો હતો. ત્તરી પૂછવાની રજા આપવામાં આવેલ છે. એ લેકો કહે છે કે અમારા જીવન દરમિયાન પ્રશ્નોના ઉત્તરોજ અમને મળ્યા નથી તેથી મે શી નું મહા ભાગ્ય આ મુખેથી ઉત્તરે મેળવતા પિતાની જાતને
આ યુગના પરિવર્તનેને પિછાણ ભારતીય ધન્યવાન માને છે.
સંસ્કૃતિના પિયુષ પાવા પુજ્ય મુનિશ્રી ચંદ્ર
પ્રસાગરજી (ચિત્રભાનુ) અમારી ધરતીના દારેસલામમાં ભવ્ય સ્વાગત આગમનને મોશીની જનતા સહર્ષ સત્કારે છે. દારેસલામમાં જૈનસંઘને સંદેશો ભારતના જૈનોના ઇતિહાસમાં જૈન સાધુની
પૂ. શ્રી ચિત્રભાનુજી મહારાજ તા. ૧૪ મી પ્રણાલિકામાં હજાર વર્ષમાં જે સાહસ કઈ એ મોમ્બાસાથી સીધા ચાર્ટર પ્લેઈનમાં ટાંગાને
જૈન મુનિ મહારાજે ન કર્યું હોય તેવુ ઉજ્જવળ એક કલાકના પ્રવચનને લાભ આપી અમારાં
ઉદાહરણ તેઓશ્રીના આગમનથી જૈન સમાજમાં ભાગ્યના દ્વાર ખોલવા દારેસલામ પહોંચ્યાં હતા.
નંધાશે, તેઓશ્રીનું ૧૭-૭-૭૧ મેશી એરપોર્ટ મેમ્મસા છોડયું ત્યારે જૈને એકલા નહી પણ
ઉપર આગમન થયું, ત્યાંથી ગીતા હાલમાં
પધરામણું અને સ્વાગત થયું. રાત્રે AFRICAN LEADERS (4814 241491
ગીતા હેલમાં જાહેર પ્રવચન હતું, તા. ૧૮ આવ્યા હતા.
મીએ પણ અમને લાભ પ્રવચનને મળશે, તેથી અત્રેને સંઘ આપનું ભાવભર્યું સ્વાગત ઘણે હર્ષ થાય છે, મેમ્બાસા દેરાવાસી જૈન કરતાં જણાવે છે કે અમારા જીવનનું એક શ્વેતાંબર સંઘે આજની East Africaની નવું પ્રભાત ઊગ્યું છે. આજે અમારા પ્રાંગ- પરિસ્થિતિને ખ્યાલમાં રાખી આપશ્રીનું અત્રે ણમાં માનવ માત્ર પત્યે સમદ્રષ્ટિ રાખનાર આગમન કરાવ્યું અને અમે સૌને આપશ્રીના દુનિયાના મહંત પધાર્યા છે. આપના અણુ દર્શન કરાવ્યા તે બદલ હું સંઘને આભાર અણુમાં સૌને શાંતિ પમાડવાની તમન્ના છે માનવ માનું છું.

Page #6

દિવ્યદીપ મશી જેવા નાના ગામની, જનતાની હદથ- આવ્યા હતા, કારણ કે ઉપાશ્રય તથા દેરાસરજીના પૂર્વકની ભાવના નીહાળી પૂ. ગુરુદેવે દર્શન ચોગાનમાં વિશાળ માનવમેદની પૂજ્યશ્રીના આપ્યા, અને બે દિવસમાં જે પ્રવચન કર્યા આગમનની ચાતક જેમ વર્ષાની રાહ જુએ એ તેમાં આપણામાં જાગૃતિ ત્થા હીંમત ન લવી રીતે આતુરતાપૂર્વક રાહ જોઈ રહ્યા હતા. દરેક તે ખરેખર આપણું અહોભાગ્ય છે.
સંસ્થાના બાળકે ઉપાશ્રયના દ્વાર અ.ગળ આપણુ સી તરફથી પૂ. મુનિશ્રો માટે Guard of Honour આપી સ્વાગત કર્યું ભાવના સિવાય બીજા કોઈ શબ્દ નથી, એટલે હતું, ત્યાંથી પૂ. શ્રી સંઘના અગ્રણીઓ તેમજ પ્રભુ પાસે તેમની તંદુરસ્તી માટે પ્રાર્થના કરું છું, સમુદાય સાથે જીનમંદિરમાં પધાર્યા હતા, ત્યાર અને આપણને સૌને તેમના આશીર્વાદ ઝીલવા પછી જનમેદનીના હજારો વંદન સ્વીકારતા પચાવવા શકિત આપે.
સ્વીકારતાં ઉપાશ્રયના હાલમાં જવામાં આવેલ
વિશિષ્ટ સત્કાર સમારંભમાં પધાર્યા હતા. ત્યારે લિ. વિશા ઓશવાળ જ્ઞાતિ, મશી
સંઘની બહેનની ગહુલી શ્રી સંઘના ટ્રસ્ટી
શ્રી કરશનદાસ શેઠ રચીત સ્વાગતથી બાળાસંતના પાદ પંકજથી મેમ્બ-એએ પોતાની ઊમિભરી અંજલિ આપી હતી.
માની ઘરની , અને સાની ઘરતી પાવન બની છે
પૂ. મુનિશ્રીનું સ્વાગત શ્રી સંઘના પ્રમુખ
શ્રી જેઠાલાલભાઈએ કર્યું તે આ છે. સંકુચીતમા. મંત્રીશ્રી કેશવજીભાઇ શાહ જણાવે છે તાને ત્યાગ કરી પૂજયશ્રીએ અપનાવેલ કાંતિકારી કે તા. ૬-૭-૭૧ના મંગલ પ્રભાતે અમારા મેમ્બા- માર્ગ, જૈન ધર્મના પ્રાણ સમા અહિંસા અને સાના સંઘમાં અદભુત ઉત્સાહ હતે સાંજના અનેકાંત જેવા ઉદાત સિદ્ધાંતને પ્રચાર ચાર વાગે પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી કરવાની જે હિંમતભરી પહેલ કરી તે માટે મહારાજ (ચિત્રભાનુ) પધારશે તેની આતુર. પૂ. શ્રીને અંજલી આપીએ છીએ. પૂ. શ્રી પ્રેરીત તાથીજ લોકોના હૈયા ઉત્સાહથી છલકી રહ્યાં ધર્મ માંગલ્યને જીવનમાં ઉતારવાની અપીલ હતાં, ચાર વાગ્યા પહેલાથી જ લોકોના ટોળેટોળાં કરી હતી. હવાઈ મથક પર ઉમટયા હતાં, ૪-૨૫ મેમ્બાસા
શ્રી સંઘના મા. મંત્રીશ્રી કેશવજીભાઈ શાહે હવાઈમથકે વિમાન ઉતર્યું, તેનું વર્ણન લખવું મુનિશ્રીના જીવનને ટ્રકે પણ સચોટ પરિચય અશકય છે. સૌથી પ્રથમ શ્રી સંઘના પ્રમુખે આપતા. વર્તમાન સમાજમાં પ્રવર્તુતિ અસ્થિરતા, વંદના સાથે મોમ્બાસા નગરપાલિકાના મેયર અસંતોષ અને ભૌતિક વાતાવરણમાં પૂ. મુનિશ્રીના શ્રી બીટી પારકરની ઓળખાણ વિધી કરાવી ઉપકારક ઉપદેશનો સાર ગ્રહણ કરી પોતાનામાં હતી, તે વખતે શ્રી સંઘની કાર્યવાહી સિમિતિના રહેલી શકિતઓને વિકાસ કરવા કહ્યું હતું. સ, દરેક હિન્દી સંસ્થાના પ્રમુખશ્રીઓ તથા પૂ. મુનિશ્રીના પ્રવચન દેરાસરજીના-ચગામંત્રીઓની પણ ઓળખાણ થઇ હતી. નમાં જવામાં આવ્યું છે.
પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી (ચિત્રભાનુ) તા. ૯-૭-૭૧ના રોજ વીસા ઓશવાલ મહામહારાજશ્રીને ત્યાંથી ઉપાશ્રયમાં લઈ જવામાં જન વાડીમાં શ્રી ભારતીય સ્વયંસેવક સંઘ

Page #7

દિવ્યદીપ
તરફથી પ્રવચન ચૈાયું હતું. તા. ૧૦મીએ એજ સ્થળે વીસા ઓશવાળ જ્ઞાતિ તરફથી અને તા. ૧૧ મીએ શ્રી સ્થાનકવાસી જૈન સંઘ તરફથી નવનાત મહાજનવાડીમાં પ્રવચન હતુ. તા. ૧૨ મીએ હિંદુ યુનીયન તરફથી શંકરના મદિરમાં અને તા. ૧૩ મીએ તથા તા. ૧૪ મીએ
રોટરી કલબ મામ્બાસા તરફથી પૂ. શ્રીનાં પ્રવચના ચાજાયા હતા., અને અરવિંદ સાસા યટીને ાભ અપાયેા હતા. મેામ્બાસાના નિવાસ દરમિયાન સમગ્ર હિન્દી પ્રજાએ પૂ શ્રીના પ્રવચનાને ખૂબજ ઉત્સાહ પૂર્વક લાભ અને ભાગ લીધેા હતા એટલું જ નહીં પરંતુ તેઓશ્રીના ઉપકારક માર્ગદર્શનથી તેઓશ્રીની ઋણી બની છે અને ફરી ફરીને અમારા જીવનમાં આવે! અવસર સાંપડા તેવી દરેકની ભાવના છે, હવે પૂ. મુનિશ્રી ટાંગા, દારેસલામ, મેાશી અરૂષાની જનતાને લાભ આપી પાછા તા. ૧૬-૯-૭૧ મેામ્બાસા પષણુપર્વની આરાધના કરાવવા પધારશે. પર્યુષણમાં તેઓશ્રી કલ્પશુત્ર તેમજ ગણધરવાદ વગેરે વિષયેા પર વ્યાખ્યાન કરશે.
લિ. કેશવજીભાઈ રૂપશી શાહ
શ્રી હિન્દુ યુનીયનના પ્રમુખના એ શબ્દા
મેાશીની હિન્દુ જનતાની સર્વોપરી સ`સ્થાના પ્રેસીડન્ટ–શ્રી હિન્દુ યુનીયનને આપના પુનિત પગલાંની આ દેશમાં પધરામણી થઇ તેને સહુ આવકારે છે.
આપે જૈન ધર્મ એકલે નહી પણ સમગ્ર હિન્દુ સનાતન ધર્મની આગેવાની સંભાળી, સુકાની બનીને જે World Religion Confer ence U. S. A, માં પધારવાનું નકકી કર્યું
G
તે માટે યુનીયન પ્રાર્થના અને સફળતા ઈચ્છે છે. આપે એ દિવસ જે પ્રવચના આપેલ તેનુ શ્રવણ કર્યું છે તેા જરૂર અમેા અમારા જીવનની થાડી વધુ પ્રગતિ કરી શકીશુ.
આપની સમક્ષ વિરાધના વટાળ હાવા
છતાં, આપે જે પરિશ્રમ વેઠી આફ્રિકા પધાર્યા અને અમારા મેથી જેવા નાના ગામને પણ ભૂલી શકયા નહી, વધુમાં આપના પ્રવચનથી અમારામાં જે જ્ઞાનનું સિંચન કર્યુ છે તે માટે ખુબ રુણી છીએ.
અમે ભાઇએ અને વ્હેનેા અંતઃકરણ પૂર્વક વિનંતી કરીએ છીએ અને ઇચ્છીએ છીએ કે જો આપને અમારા આ મેાશી ગામ માટે થોડા વધુ સમય બીજી વખત અવશ્ય પધારીને આપેા, જો પધારશે તે અમને કૃતા કરશે.
અમે સૌ આપની તંદુરસ્તી અને દીર્ઘાયુષ્ય માટે પરમકૃપાળુ પરમાત્માને પ્રાર્થના કરીએ છીએ, અમે ધાર્મિક ક્ષેત્રે જનતાને જ્ઞાનના વારો સીંચવા પ્રભુ આપને સદા સ`પૂર્ણ શકિત અન્ને એ જ અભ્યર્થના.
લિ. બાબુભાઇ ખંભાયતા
અરૂશાના આંગણે અરુણાદય
આગમન
અશાના આંગણે પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી (ચિત્રભાનું) નું અહીં અહીંની સમગ્ર જનતા માટે આન અને ગૌરવ દિન સમાન છે.
જૈન ધર્મોનાં પ્રચાર માટે આજના વૈજ્ઞાનિક યુગમાં તત્ત્વ ચિંતક, જૈન ધર્માં તેમજ હિંદુ

Page #8

.
સંસ્કૃતિના વિશ્વ વિખ્યાત અને વ્યાખ્યાતા પૂ. મુનિશ્રીની ચાર વાગે અરૂશાની ભૂમિ પર પધરામણી છે.
આજના યુગમાં આવા પ્રખર મુનિ મહારાજે પરદેશ વિચરવુ જ જોઇએ, અને સત્ય અહિંસા અને અનેકાંતવાદના સિદ્ધાંતાના પ્રચાર વિશ્વના ખૂણે ખૂણે જગતના અન્યધર્માંના પ્રચારકેાની માક પ્રભુ મહાવીરને સંદેશે ગુજતા કરવા જોઇએ, એવું દ્રઢપણે અમે માનીએ છીએ.
પુ. શ્રીનું આ દેશમાં પધારવું એ અહી પૂર્વ આફ્રિકામાં વસતા પચીસથી ત્રીસ હજાર જૈને અને અન્ય જૈનેતા માટે તેમજ ભવિષ્યની પ્રજા માટે આશીર્વાદરૂપ બનશે, તે એક નીર્વિવાદ વાત છે, તેઓશ્રીના જ્ઞાનને પ્રકાશ એટલે જૈન ધર્મના પ્રકાશ અત્રે વસતા જૈન અને જૈનેતરોમાં જરૂર પરિવર્તન લાવશે.
તા. ૧૮-૭-૭૧ રાત્રે શ્રી હિન્દુ યુનીયન હાલમાં પૂ. શ્રીનું પ્રવચન છે, સર્વેને સાનેરી તકને લાભ લેવા હાર્દિક આમત્રણ છે.
આ
સ્વા
અરૂશાની હિન્દુ જનતા ઉમળકાભેર ગત કરે છે. મુનિશ્રીનેા સ ંદેશ જીવન માંગલ્યને છે; તેમની સાધુતા સમન્વય ધમી છે, ધામિકતા કર્તવ્ય પરાયણ છે અને જીવનની પ્રત્યેક પળેાને એ સાધકના શહુરથી વધાવે છે.
મુનિશ્રીએ જૈન શાસ્ત્રા અને કેટલાં એ ગ્રંથરત્નાનું ઊંડું અવગાહન કર્યુ છે, તત્ત્વજ્ઞાન અને ચિંતનથી આત્મદર્શીન મેળવ્યું છે. સૌરાષ્ટ્ર, ગુજરાત તેમજ ભારત અને વિશ્વના અન્ય ભાગેાના નાના મોટા ગામેાના વિહાર કરી તેમણે જનતાને જગાડવામાં માંગલ્યની
દિવ્યદીપ
એધપ્રદ વાત અને યુવાન હૃદયાને નવી દ્રષ્ટિ અને જીવનના મૂલ્યેા સમજાવ્યા છે, અમે ફરીથી વિનંતી કરીએ છીએ અમારા અરૂશાની જનતાને આપને ખૂબ લાભ આપે એજ
પ્રાર્થના છે.
લિ. શ્રી હિન્દુ યુનીયન રૂશા શ્રી વીસા એસવાળ જ્ઞાતિ અરૂશા.
થીકાના સ ંગઠનને ધન્યવાદ
થીકાથી શ્રી સંઘના અગ્રગણ્ય શ્રી ભારમલભાઈ જણાવે છે કે પૂ. શ્રી નાઈરાખીમાં સાંજે T. V. ઉપર પ્રેસ ઇન્ટરવ્યું થયેા અને Television ઉપર ત્રીસ મિનિટ ખતલાવવામાં આવ્યેા હતેા
હુવે (Voice of Kenya) તરફથી ટેલીવીઝન પર પૂ. શ્રીનું પ્રવચન ઇન્ગલીશમાં ગ્રેાઠવેલ છે, સમયની બહુજ મર્યાદા છે છતાં પણ પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી(ચિત્રભાનુ મહારાજશ્રી)
તા. ૨૧-૭-૭૧ અમારા Thika ગામને પાવન કરવા પધારવાનું જાણી ખૂબ આનંદ અનુભ- ` વીએ છીએ. પૂ. શ્રીના પધારવા માટે ખૂબ શાનદાર સ્વાગત કરતાં અમારા હજારા ભાઈવ્હેના હર્ષાથી ઘેલા બન્યા છે. દેરાસરમાં ચૈત્ય વંદન સાંભળતાં સૌના હૃદયમાં અલૌકિક ભાવના પેદા થઈ છે, ત્યાંથી Nyeri (નાચેરી) ગામમાં પૂ. શ્રી ચાલીશ માટા સાથે પધાર્યા હતા, નાચેરીના સીમાડે લેાકેા ટગર મીટ માંડી રાહ જોતા ઊભા હતા. વાજતે ગાજતે પેાલીસ સાયકલીસ્ટો સાથે પૂ. શ્રીની પધરામણી થાય છે ત્યાં ત્યાં શાસન દેવના જય જયકાર થઈ જાય છે, અમારી આફ્રિકાની ઘેલી થએલી પ્રજાના દીલમાં પૂ. મહારાજશ્રીના ખૂમજ પ્રભાવ છે. પૂ. શ્રી જે જે ગામમાં પગલાં કરે છે ત્યાં ત્યાં

Page #9

દિવ્યદીપ સર્વ ધંધાદારી જૈન ભાઈઓ દુકાન બંધ અને યુવાન-યુવતિઓ આજનો આ શુભ દિન પૂ. રાખે છે. તે
મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભાસાગરજી (ચિત્રભાનુ)નો જન્મ
સવ ઉ જ વ વા, મનાવવા ઉત્સુક બની આજે અમારું East Africa જૈને માટે
ગયા હતા. ઘણું સગાઓની વર્ષગાંઠે ઉજવી, યાત્રાધામ બન્યું છે, અહીંનું વાતાવરણ અનોખી
પણ તેને એક પ્રણાલીકા હતી, ત્યારે આજે આનંદની અનુભૂતિ દર્શાવે છે, અને આજથી જ
આવા ધર્મગુરુનો ૫૦ માં વર્ષના પ્રવેશમાં અમારા આફ્રિકામાં જૈન ધર્મની શરૂઆત થઈ
શુભ દિવસ આપણા આફ્રિકાના દેશમાં માણવાને દેખાય છે. A New Chapter of Jainism
હાવો મળે તે એક અહોભાગ્યનું દર્શન in East Africa આ ઐતિહાસિક બીના છે.
કરવાને પ્રસંગ સાંપડે છે તેમ માનતા હતા. પૂ. શ્રીના બે પ્રવચને સાંભળી અમને એ
આખે દિવસ પ્રવચને, સ્વાગત, સ્નાત્ર પુજા આનંદ વ્યકત કરવા શબ્દ નથી, અત્રેથી પૂ.
- વરઘેડે અને આનંદ મંગળ ઘેર ઘેર છવાઈ શ્રી નાઈરોબી પધારશે કારણ કે ત્યાં તા. ૨૬
રહ્યો હતો, ત્યાંના અગ્રગણ્ય આગેવાન શ્રી જુલાઈ માટે ભરચક કાર્યક્રમ યોજાયો છે.
મગનભાઇ ડોશીને ત્યાં નવકારસીને લાભ • તા. ૨૫-૭-૭૧
આવે ત્યારે સેંકડે માણસ સાથે પધાર્યા Oshwal Boy's Secondary School atat Qarsildi 4collar 241 yet Briell Annual Parents' Day.
ખુસાલીમાં રૂા. દસહજારનું દાન પરમાર ક્ષત્રિયના Managed by Oshwal Education લાભાથે બડોલીમાં મોકલાવવાનું જાહેર કર્યું and Relief Board.
હતું. આવી રીતે બીજા ઘણા ભાઈ બહેનને
આ દિનની શુભ ભાવનાઓ માટે લહાણું, અમારી આ ક્ષેત્રમાં તે આપશ્રો જેવાની
વાસણ, પુસ્તક, અને ગરીબોને દાન કર્યા પધરામણની ઘણું ઘણું જરૂરીઆત છે, આ
ન હતાં. ત્યારબાદ પૂ. શ્રીના ૫૦ માં જન્મદિને યુવાન વર્ગને આજે આવા જ્ઞાની અને માર્ગ ચિંધનાર, સાથે સાથે પ્રેમથી બોધ પમાડનાર નરશી શાહે પ્રવચન કર્યું હતું.
વિસા ઓસવલાલ જ્ઞાતિના પ્રમુખ શ્રી કાન્તીભાઈ વ્યકિત વીના ચાલે તેમ નથી
સૌથી પ્રથમ આજે નાઈરોબીની જૈન અને આપે આ યુવાન વર્ગને પ્રવચનમાં જૈનેતર ભાઈ બહેનો તરફથી અંતરના અગાધ સંસ્કારનું સિંચન કર્યું ત્યારે અમારું હૃદય ઉંડાણથી ૫૦ માં જન્મદિને દીર્ધાયુષ્ય માટે નમન કરતાં કરતાં આભાર વ્યક્ત કરે છે. પ્રાર્થના અને લાખ વંદન કરૂ છું. પૂ. શ્રો પ્રિન્સિપાલ એચ. સી. જાની આપશ્રીને આપની પ્રશંસા પસંદ નથી એ
હકિકતથી હું વાકેફ છું. આજે અમને પૂ. શ્રીના જન્મ દિવસ અંગે હિન્દુસ્તાન તથા ઘણુ શહેરના
તાર મળ્યા છે. સૌની એકજ પ્રાર્થના છે કે તા. ૨૬ જુલાઈ ”૭૧ના મંગળ પ્રભાતે પૂ. શ્રીને દીર્ધ આયુષ્ય બક્ષે. અને એટલે જ નાયબી શહેરમાં તે ઠેર ઠેર વાજી અને અત્યારે જે કંઈ કહીશ એમાં વધુમાં વધુ સંયમ શરણાઈઓના શર ગૂંજી રહ્યા હતા, વૃદ્ધ બાળ જાળવવાની કેશીષ કરીશ.
પૂ. ગુરુદેવને જન્મોત્સવ

Page #10

૧૦
આપ અહીં પધાર્યા એના પ્રથમજ દિવસે અમેાએ અમારી ઝ’ખના, અમારી તલપ, અમારી તરસ અને હૃદયના ઊંડે ઊંડે હલચલ મચાવી રહેલા ‘ઝંઝાવાતા આપની સમક્ષ રજુ કર્યા હતા, અને અમને માર્ગ ચીંધવા અમારા જીવન સક્રમાં પ્રકાશ પાથરવા, અને જૈન ધર્મોના સાચા અનુયાયી થવા પ્રેરણા આપવા આપને પ્રાર્થના કરી હતી.
અહીંના અમારા ૭પ વર્ષોના વસવાટ દરમ્યાન અમારી આધ્યાત્મિક તત્ત્વજ્ઞાનની ભૂખ હરહંમેશ અધૂરી જ રહી છે. આ દેશના અનુકુળ સંજોગો અને નિષ્ઠાપૂર્વક મહેનતને પરિણામે આથિક દૃષ્ટિએ જૈનેાના માટે વ સમૃદ્ધ છે, પણ બહારથી રહેલી એ સભ્યતા, ભીતરમાં રહેલી જડતાને ઢાંકવાના પગલા માંડી રહી છે અને હવે અમારા રાજના આચાર અને વિચારમાં એને પડધેા પડયા વિના રહેતા નથી.
આપે આ આફ્રિકાની ધરતી પર પધારી છેલ્લા કેટલાએ દિવસેાથી જ્ઞાનના પ્રકાશના પુજ વહેવડાવી અમારા કઠોર હૈયાઓને જે કુણુાશ, ભીંજાશ અપી છે એથી પ્રભુવીરે ચીંધેલા માર્ગે ફૂલ નહી તે ફૂલની પાંખડીની જેમ પ્રયાણુ કરી શકીએ એવી અભિલાષા છે.
પૂજ્ય મુનિશ્રી આપે દૃષ્ટિ કરી છે, તે પ્રમાણે અમે અત્રે ઘણી શાળાઓ, હાસ્ટેલેા વગેરે ચલાવીએ છીએ, પણ આની પાછળ મુખ્ય ધ અંગેની વ્યવસ્થિત કેળવણીના અભાવે, સાચા માર્ગ દર્શનના અભાવે, અમારી સમજ અને સાધનાના અભાવે અમેાએ ધમ ક્ષેત્રે કંઇક પીછે હઠ કરી છે, એવેા ભાસ થયા કરે છે.
આપના આગમનથી અમારા દ્રષ્ટિકાણા
બદલાયા છે.
દિવ્યદીપ
અહીં આજે સેંકડા ભાઈ હુને એ પૂ. શ્રીના જન્મ દિવસ નિમિત્ત સંકલ્પ લીધા હતા, ઘણા યુવાનોએ સીગારેટ, માંસ અને મદીરાના સંકલ્પ કરી. પૂ. શ્રીને અર્પણુતા કરી હતી.
અમને નવી દ્રષ્ટિ મળી છે, અને હવે અહુજ નજીકના ભવિષ્યમાં ભવ્ય ભાવનાવાળુ દેરાસર બંધાવવાની સક્રિય વિચારણા થઇ રહી છે, મને સ’પૂર્ણ આશા છે કે આપના આશીર્વાદથી અમે આ મહાન અને પુનિત કા માં સફળતા મેળવી શકીશુ.
પૂ. મુનિશ્રીના જન્મદિને નાઈરાખી જ્ઞાતિ તરફથી અપ ંગ નિરાધાર એવા ભાઈ એ, હેંનેને અને બાળકોને દરેક સસ્થાઓમાં જમણુ આપવામાં આવ્યુ છે. પૂ. શ્રીએ લખેલું પુસ્તક એસેન્સ એન્ડ સ્પીરીટ એક્ જૈનીઝમ”” ઘરદીઠ વિના મૂલ્યે સંઘ તરફથી આપવામાં આવશે.
પૂ. મુનિશ્રી જગાવેલી જ્ઞાન અને ધની મશાલ પ્રગટાવવા આટલું ખસ નથી, આપણે સૌએ ધર્માંને આપણામાં અને અન્ય પ્રજામાં વધારે અને વધારે પ્રચાર કઈ રીતે કરી શકીએ એ માટે શકય પ્રયાસેા કરવાના છે.
મને જાણવા મળ્યુ છે કે આજે નાઈરોખીની પ્રજા કેટલી ઉત્સુક બની ગઈ છે, આ અજોડ વાણીએ તેમના અંતરનાં નાદને સ્પ કર્યાં છે, તેથી ઘણા ઘણા પત્ર, ચીઠ્ઠીએ અને ચર્ચાએ ઢાંરા પૂ. શ્રી પાસે અનેક ભાવેા વ્યકત કરવા મથી રહી છે. પત્રમાં અત્યંત ભાવે વ્યકત કરે છે, ગુજરાતી ખેાલી જાણે છે પણ લખવામાં અંગ્રેજી તથા Swai ભાષામાં લખીને આપે છે. અમે ભાવભરી માંગણીઓ કરે છે. ુવે અમે આપને જવાદેવાના નથી. કારણુ

Page #11

દિવ્યદીપ કે આપની પાસે જ્ઞાનની ગંગા, અને શાસ્ત્રના તે સાપ ગયા અને લિસોટા રહ્યા જેવું બનશે વચનને પ્રજાને ભર્યો છે, અમે અજ્ઞાન પૂ. શ્રીએ કહ્યું તેમ આપણે આપણું ધ્યાન છીએ તેથી અમારે આપની ઘણું જરૂર છે સંસારના અન્ય કાર્યોની સાથે આધ્યાત્મિક તેથી આપ અમને ખૂબ લાભ આપે.” કઈ લખે ક્ષેત્રે તરફ ઢાળવું પડશે. છે કે અમારી ધરતી પર ગણધર પધાર્યા છે તે
કેન્યા અને East Africaના આગેવાને, કોઈક વળી લખે છે કે ચિત્રચંદ્ર પધાર્યા છે,
સમગ્ર જૈન ભાઈઓ અને બહેન, યુવાનો અને અને અમને પકાશ આપે છે.
યુવતિઓ, ભગવાન મહાવીરને ચીંધેલ માર્ગ ઘણું સમજુ માણસે અત્રે પૂ. શ્રીને પશ્ન જે પૂ. ગુરુદેવે દાખવ્યો છે, તે માર્ગે જવા કરી પૂછે છે કે અમે હિંદુસ્તાનમાં લોકોના કટીબદ્ધ થવું પડશે, સૌ હાથ મિલાવી આ કહેવા મુજબ અનાર્ય ગણાઈએ છીએ તે ચકોને ગતિમાન કરવા પડશે. માટે વહેલામાં આપને શે અભિપ્રાય છે?
વહેલી તકે આ અંગેનું પ્રચાર કાર્ય શરૂ કરે.
આ અંગે પૂજય મુનિશ્રીનું સતત માર્ગદર્શન અમારા પૂર્વ આફ્રિકાના ભાગ્ય ખુલ્યાં છે,
આપણને મળ્યાજ કરશે એવી મને અખૂટ પૂ શ્રીની વાણીથી પ્રજામાં સંયમ અને વર્તણુક
શ્રદ્ધા છે. જે આવી છે, તે ગમે તેટલા પ્રયત્ન કરતાં પણ
અંતમાં ફરીથી આપ સૌ વતી પૂજ્ય આવી શકે તેમ ન હતું.
મુનિશ્રીને હું લાખ વંદન કરું છું. બીજુ ત્યાંના કહેવાતા આર્ય લેકે
લિ. કાંતિભાઈ નરશીભાઈ શાહ આપ જેવા વિદ્વાનને કેમ સમજી શકતાં નથી ? અને વધુમાં ત્યાંના લેકે આવા સમાજની દૂર મશ્કરી કરે છે. ” ત્યારે પૂ. શ્રી તે સમાધાન નકરૂના અવર્ણનિય ભાવ કરવા સમતાથી ઉત્તર આપે છે પરંતુ આ સાંભળતા અમારૂં મસ્તક નીચે ઢળી પડે છે પૂ. મુનિશ્રીને અમારો અવર્ણનિય ભાવ અને કબુલ કરવું પડે છે કે, આ સમાજ ખેંચી લાવે છે, કારણ કે અતૃપ્ત આત્માઓમાં આર્ય કહેવાને બદલે અનાર્ય જેવું કર્તવ્ય કરી જૈનધર્મ અને માનવ ધર્મની જ્યોતિ પ્રગટાવવા રહ્યો છે, અમારા સમાજના અમુક ભાઈએ ફરી ફરી અમે વિનંતિ કરી હતી. પુ. શ્રી અને ભણેલા લાગે પણ દુનિયાના ફેરફાર સાથે નાયબી જૈનસંઘ અનેક ગાડીઓ ભાઈ બહેને ગણેલા નથી, એમ કબુલ કરવું પડે છે. સહિત અત્રે આવી પહોંચી હતી.
જૈનધર્મ એક આંતરરાષ્ટ્રિય ધર્મ હેઈ, નકુરૂના ધર્મ પ્રેમી જનતા સ્વાગત કરવા એની સમજ વધુ વિસ્મૃત રીતે આપવાની લગભગ દસ માઈલ સામા આવ્યા હતા, હાર્દિક જરૂર છે. આમ નહિં કરીએ, પૂ. શ્રી એ સ્વાગત કર્યું હતું. ત્યાંથી સરઘસ આહારે બતાવેલ માર્ગે, પ્રયાસ નહી કરીએ તે આજે અનેક ગાડીઓ નકુરૂ શહેર તરફ રવાના વિશ્વની પ્રગતિ આગળ આપણે વિશાળ ધર્મ થઈ હતી, સ્વાગત થયું ત્યાંથી દસ માઈલ પાછળ રહી ગયો છે અને રહી જશે, પછી નકુરૂ શહેર સુધી રસ્તાઓ બહુજ સુંદર રીતે

Page #12

૧૨
દિવ્યદીપ શણગાર્યા હતા, રસ્તાની બન્ને બાજુએ લેકેની ૨માં લઈ ગયા અને અને ગામના આગેવાનો માનવમેદની અને પોલીસો લાંબી કતારોમાં શ્રી મોતીચંદભાઈ કુલચંદ તથા શ્રી પાનાચંદભાઈ ઊભા હતા.
જીવરાજ એ વીસા ઓસવાલ જ્ઞાતિ તરફથી અમારી શકિત પ્રમાણે સુંદર સમિયાણે
આ ભવ્ય સ્વાગત કર્યું. તૈયાર કરેલો હતે, હજારે વિદ્યાર્થીઓ પૂશ્રીને
લિ. વીરચંદભાઈ મુલજી શાહ તાળીઓથી વધાવતા હતા. ત્યાર બાદ જૈન
માનદ મંત્રી અને જૈનેતરેએ વિસા ઓસવાલ જ્ઞાતિને
વિસા ઓસવાલ જ્ઞાતિ નકરૂ. હાલ જે સુંદર રીતે શણગારવામાં આવ્યા હતા, ત્યાં પૂ. શ્રીનું સ્વાગત કર્યું હતું. અને જ્ઞાતિના પ્રમુખ શ્રી વેલજીભાઈ ડી. શાહે હૃદયના ઉંડા- ELDORET (અડેરેટ) નું ણથી સૌ તરફથી સ્વાગત અને આભાર વંદન સહ માન્યો હતે. પૂ. શ્રીની વાણીને હજાર
અજોડ સ્વાગત લેક એક ચિતે અમૃત આસ્વાદ માણી સૂર્ય દેવના આગમન પછી, તેમજ સાડા રહયા હતા, પ્રવચન બાદ શ્રી લાલજીભાઈ નવ વાગે પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભાસાગરજી મહાનાગપાળને ત્યાં પધાર્યા હતા, અને ગૌચરી તથા રાજ (ચિત્રભાનુ) જીનું સ્વાગત અમારા મૌન બાદ સાંજના વાર્તાલાપ, અને પ્રશ્નોતરી એડોરેટમાં વસતા ભાઈ બહેન એ, અત્રેથી ચાર રાખી હતી, સાંજના ગૌચરી શ્રી વેલજીભાઈને માઈલ દૂર આવેલા કિટાલે ગામે કરવાનું છે, ત્યાં હતી, તેથી સમગ્ર ભાવી જનતાના આગ્રહ તે સર્વે ભાઈ અને બહેનોએ હાજર રહેવું, અને ભાવ જોઈ જેને વહેરાવવાની ભાવના પૂ. શ્રી જ્યાં કિટલે પધાર્યા ત્યાં જય જયનાદ હોય તે ભાવના પ્રતિકરૂપે એક વાનગી વહોરાવી સાથે સ્વાગત કર્યું અને તરત જ એ ડોરેટ જાય તેમ ગોઠવ્યું હતું, કારણકે જીવનમાં આ શહેર તરફ પ્રયાણ કર્યું, ત્યાં પહોંચતા તે વહરાવવાનો લાભ આ ધરતી પર કયાંથી સાંપડે? લેકેને ઉત્સાહ કેઈ અનેરો જ હતો. ગામના એટલે સૌના ભાવને સ્વીકાર કર્યો હતો, આખા સીમાડા સુધી અસંખ્ય ગાડીઓ સાથે હતી, દિવસના કાર્યક્રમ બાદ સાંજે પ્રતિક્રમણ થયું અને સરકાર તરફથી પણ સ્વાગત માટે પોલીસ હતું અને રાતના કૃષ્ણ મંદિરમાં જાહેર પ્રવચન એસકેટ આપવામાં આવી હતી. હતું, અહીંયા જાત જાતના સંપ્રદાયના ભેદભાવ
અત્રેના સીમાડેથી ધજા પતાકાઓ અને વિના દરેક ધર્મના લોકો હાજર રહી ખૂબ લાભ લીધો હતો. બીજે દિવસે ઉગતી પ્રભાતે નકુંરૂના *
પ્લેકાર્ડ સાથે વાજતે ગાજતે વરઘેડાના સ્વપ્રમુખ શ્રી વેલજીભાઈ, શ્રી લાલભાઈ શાહની રૂપમાં પગે ચાલતા ઉતારા તરફ પ્રસ્થાન સાથે Kericho (કેરી) ગામને એક પ્રવચન કર્યું હતું. લાભ આપે, કલાકમાં લેકેએ ધર્મરસ પીધે અત્રેના લગભગ પચાસ બહેનોએ જે ગલી અને પૂ. શ્રી કીસુમો ગામ પધાર્યા, અત્રે ગામના ગાઈ હતી તે હદયને સ્પર્શી જાય તેવી હતી. સિમાડે હજારે ભાઇ બહેને સ્વાગત અને સામૈયા રસ્તાની શરૂઆતથી તે પૂ. શ્રીના ઉતારા સુધી માટે રાહ જોઈ રહયા હતો, સામૈયું કરી શહે- પુરુષોએ શિસ્તબદ્ધ લાઈનમાં આવી આગળ બે

Page #13

દિવ્યદીપ
- ૧૩ ચમર ધારીએ પૂ. શ્રીના પગલાઓ માટે સાફ દિવસ ખૂબ ખૂબ લાભ અત્રેની જનતાને મળે સુફી કરતા હોય તેમ સફાઈ કરતા હતા, આ છે તે માટે કયા શબ્દોમાં આભાર અને એક એવું દ્રશ્ય હતું કે જે દિલ અને દિમાગને વંદન કરું ? ઘેલું કરી દે તેવું હતું.
લિ. સતિષ કે. શાહ પૂર્વ આફ્રિકામાં સાગરમાંથી નીકળેલી
માનદ મંત્રી (નાઈલ) નદી, એ એક ત્રિવેણી સંગમ મનાય
વીસા ઓસવાલ જ્ઞાતિ છે, તેમ પૂ. શ્રીનું જ્ઞાન, દર્શન અને અમારે ભાવ એ એક ત્રિવેણી સંગમ થયે; અમે
યુગાન્ડાના મુખ્ય Airport અનુભવીએ છીએ.
બહેનોએ તાલ સાથે દિલના તાર ઝણઝણાવી Entabe પર વિભુતીનું આગમન દે તેવું સ્વાગત ગીત ગાયું હતું. આવું સ્વાગત કદી જોયું હોય તેવું યાદ નથી આવતું.
- તા. ૧ થી ૭ સુધી નાયબીને, જનતાને, અત્રેથી પ્રેસીડન્ટ શ્રી વાઘજીભાઇ નાગપારના
સ્કૂલેને, સંસ્થાઓને T. V. ઉપર પત્રકારોની ત્યાં ઉતારે પધાર્યા હતા. અત્રેના આગેવાનોએ
ચર્ચાનો લાભ આપી પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી સ્વાગત પ્રવચન કર્યા હતા.
મહારાજ (ચિત્રભાનુ) નું આગમન અમારા અમારા ગામમાં જ્યાં જ્યાં આપના પગલાં સંઘ અને માનવોના હૃદયમાં એક અજોડ થયાં ત્યાં ત્યાં જ્ઞાનની ગંગા વહેવરાવી છે. વિભુતીનું આગમન આલેખાયું છે. લેકના અતૃપ્ત હૈયાં પ્રેમ–પરાગ અને પરિ. અમારા સંઘના આગેવાને, જેનો અને મલથી, સુશોભિતાથી ડોલાવી દીધાં છે. સેંકડો જૈનેતરોએ ભાવભર્યું સ્વાગત કર્યું અને તરતજ વર્ષો પછી કંઈક અવનવું પામ્યાને આનંદ છે. I. P. હાલમાં પત્રકારો સાથે ચર્ચા, વિચાઅમારા મુખાવિંદ પર છવાયો છે. પ્રત્યેકના ૨ણ ગોઠવી હતી. તે પૂર્ણ કરી. અંતરમાં એકજ ગુંજન છે, અમારા સાચા યુગાન્ડાથી કંપાલા Air Port બાવીસ (૨૨) હૃદયના પોકારને સાંભળી ભગવાને ખરેખર માઈલ દૂર હોવા છતાંએ સંખ્યાબંધ ગાડીઓ આ આફ્રિકાની ધરતી પર એમનેજ સંદેશ હાજર થઈ ગઈ હતી, વિમાનમાંથી ઉતરતાં જ વાહક મોકલ્યા છે. અમારા દેશમાં એકલા
જય જયનાદ વચ્ચે સ્વાગત થયું. વડીલે જ નહી પણ આજના યુગના યુવાન
અહીંના યુગાન્ડાની સરકારે પૂ. શ્રીને અને યુવતિઓએ અંતરના ઉંડાણથી આપને મનમાં જ્યાં સુધી તે તેમના શહેરમાં રહે સત્કાર્યા છે, આવકાર્યા છે અને મને મન પૂજયા ત્યાં સુધી (Special Police Escort) સ્પે. છે. આ એક નરી હકીકત અને વાસ્તવિકતાથી શિઅલ પોલીસ એસકેર્ટ ગાડી ચોવીસે કલાક આપને જણાવીએ છીએ, મારી કયાંએ અતિ- રાખી છે, આ ગાડીની ઉપર હુ Twinkling શકિત નથી, પણ અંતરને અવાજ છે. Light મોખરે રહેવાથી તરત પૂ. મુનિ
અહીંનો આખા દિવસનો ભરચક કાર્યક્રમ સવારી નીકળે છે તેવું ચિહ્ન સૂચક હતી. આ પુર્ણ થયે ત્યાર બાદ સાંજે પ્રતિક્રમણ પછી દ્રશ્ય ભવ્ય છે. એક જાહેર પ્રવચન, ત્યારબાદ વાર્તાલાપ અને પહેલું પૂ. શ્રીનું સ્વાગત સંઘના હોલમાં પ્રશ્નોતરી રાખી હતી. આ દરેક કાર્યમાં આખે સંઘના પ્રમુખ શ્રી અમુભાઈ વારીયા, માનદ

Page #14

દિવ્યદીપ મંત્રી શાંતિભાઈ મહેતા અને શ્રી નરેન્દ્રભાઈ પ્રેમ પામી પાછા કકિરા પહોંચ્યા. બપોરે પ્રવચન મહેતાએ કર્યું, ત્યારબાદ પૂ. શ્રીના પ્રવચને હતું, તેનું શ્રવણ કરતાં સૌના હૈયાઓ હલી થયાં. પૂ. શ્રીએ સૌથી પ્રથમ યુગાન્ડાની પ્રજાને
ઉઠયા હતા. શ્રીમતી લીનાબેન માધવાણી તથા સંબોધતા કહ્યું કે આ દેશની પ્રજાની ખાસ
અન્ય કુટુંબીજનોને ખૂબજ શાન્તિ અને હૈયા જોઈ આનંદ વ્યકત થઈ જાય છે.
ધારણ પ્રવચનથી થયું હતુ. માધવાણી સ્ટાફ આવા નિર્દોષ, ભેળા લેકેને જોઈ મારું પણ ખૂબ પ્રભાવિત થયા હતા. હૃદય પુલકિત થઈ જાય છે. પ્રવચન બાદ કમ્યા- કમ્પાલામાં અંગ્રેજી યુગાન્ડા ઈન્ટરનેશનલ લાથી નીકળી પૂ. શ્રી અનેક ભકતેની સાથે
કોન્ફરન્સ સેન્ટર જે અગીયાર કરોડના ખર્ચે કકિર ગામ પધાર્યા. કકિરાના એક સૌથી પ્રથમ બંધાયેલી છે, તેમાં સૌ કોઈને પ્રવચન કરવાને સ્થાનના ઉદ્યોગપતી મુલજીભાઈ માધવાણીની કમી
અધિકાર નથી. પરંતુ પૂ. શ્રીનું પ્રવચન અંગ્રેજીમાં ભૂમિ છે. માધવાણી કુટુંબ તે ઘણા વર્ષોથી
આ સ્થાને છે. A. V. કહે છે, તેમાં આયુ હતું. પૂ. શ્રીના ભકતો છેજ, અને તેમાં શ્રી જયંતીભાઈના મૃત્યુના દુઃખદ પ્રસંગે તે પૂ.
આ અંગ્રેજીનું પ્રવચન સૌથી વધુ પ્રેરણાશ્રી માં ધ વા ણી ન ગ ૨ માં તાત્કાલિક
દાયી હતું. ત્યારબાદ સંઘના હાલમાં બે પ્રવચન પધારવાનું ઈચ્છે જ કારણ કે સંતની વાણી,
આપ્યા હતા, છેલે દિવસે T. V. ઉપર પ્રોગ્રામ પગલા અને જ્ઞાન; દુઃખના કારમા ઘા પર
શ્રી ઝવેરભાઈ હરિયાએ (Uganda Food એક આશ્વાસનને મલમ પટ્ટો બની જાય છે. Products ) વાળા એ ખાસ જહેમત ઉઠાવી
પૂર્વ આફ્રિકાના ઈન્ડસ્ટિઅલ ડેવેલપમેન્ટમાં ગોઠવ્યું હતું, જે ખૂબજ સુંદર હતા. Press માધવાણી ગ્રુપને મોટો ફાળો છે, અને એમના
Reporters ઓ એ ખૂબજ જાત જાતના આમંત્રણથી પૂ. શ્રી કકિર પધાર્યા, શ્રી મનુભાઈ
સવાલ પૂછ્યા હતા, પરંતુ પૂ. શ્રીએ એથી વધુ તથા જતિબેને પૂ. શ્રી તેમજ સાથે આવનાર સુદ તથા જાતિએને પ થી તે છે રાતના સુ દ૨તાથી એના ઉત્તર આપ્યા હતા. લગભગ સર્વ મહેમાનનું ખૂબજ ભાવથી સ્વાગત કર્યું. ટેલીવીઝન ઉપર ત્રીસ (૩૦) મિનીટ સવાલ શ્રીમતી લીનાબેન જયંતીભાઈ માધવાણી અને જવાબ ચાલ્યા હતા. ત્યારબાદ Entabe Air મનુભાઈ, જયેતિબેન અને અન્ય કુટુંબીજને Port થી નાઈરોબી પધારવા નીકળ્યા છે. આ અચાનક કારમે ઘા ઘણે ઘણે સહન કરવા - પૂજ્ય ગુરુદેવ ચિત્રભાનુજી મહારાજ માટે કઠીન હતું, તેમ છતાં એ આવા જ્ઞાની સંતના ચુંગાન્ડાથી તા. ૧૨-૮-૭૧ના નાઈબી પાછા આગમનથી, જ્ઞાનભરી વાણીથી, મનને કંઇક પધાર્યા અને ત્રણ દિવસ સવાર સાંજ પ્રવચનનો શાંતિ વળશે, અને દેહ અને મૃત્યુ શું છે તે લાભ આપી તા. ૧૫ મીએ સંખ્યાબંદ ગાડીઓ, સમજાશે તેથી સ્વાગત કર્યા બાદ એક દિવસ આગેવાન અને સંઘની કમિટીના સભ્યો સાથે ત્યાં રોકાયા. ત્યાંની માધવાણું કુટુંબની જાહ- પર્યુષણ પર્વની આરાધના કરાવવા મેમ્બાસા જલાલી, કુદરતી દેદિપ્યમાન સૌંદર્ય અને ભાવના પધાર્યા છે, આફ્રિકામાં વસતા જેને તે આ અનેખી હતી, આવા અતિ સુંદર વાતાવરણમાં પ્રભુ મહાવીર વાણી આવા મહાન મુનિરાજના રાત્રી વિતાવી સવારે ઇજા પધાર્યા.
મુખેથી શ્રવણ કરવી એ એક અહોભાગ્ય અને પુ. શ્રીનું પ્રવચન જાની ભાવનાશીલ અજોડ પ્રસંગ છે. પ્રજાએ શ્રીકૃષ્ણમંદિરમાં રાખ્યું હતું, આ ઈજા છેલ્લા એક દસકાથી ઘણીવાર સાંભળ્યું યુગાન્ડામાં કમ્પાલા પછીનું બીજા નંબરનું મોટું હતું કે પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી મહારાજ શહેર છે, જ્યાં જ્યાં પૂ. શ્રી પધાર્યા છે ત્યાં (ચિત્રભાનું )જીના મુખેથી ગણધર વાદનું શ્રવણ ભાવના અને ભક્તિના ભાવ નીતરતા નિહાળ્યા કરવું એ તે એક માનવ જીવનમાં લહાવે છે, છે. અત્રે છ હજાર હિંદીઓ વસે છે, સૌને તે તે અમારી ભાવના આ વખતે પૂર્ણ થશે.

Page #15

પૂ. શ્રીના ગૌરવભર્યા મિલનને વધાવતા સંઘના અગ્રગણ્યા

Page #16

પવિત્ર પાદ પંકજથી પાવન થયેલી આફ્રિકાની ધરતી

Page #17

*
જ્ઞાનની ગંગાના વારીનું પાન કરતાં આતુર શ્રેતાઓ

Page #18

પ્રસન્નતા સહ ઊંડી વિચારધારામાં પૂ. શ્રી અને સંઘના આગેવાને

Page #19

IDS MEDICINE
પૂ. શ્રી સાથે સમાચાર લેવા આફ્રિકાના અખબારોના પ્રતિનિધીઓ

Page #20

t
સતની પ્રતિભા સામે મીટ માંડી દર્શન કરી, વાણીને શ્રવણ કરી રહેલા કન્યા પાટનગરના મિનીસ્ટર

Page #21

એકાગ્રતામાં કલમ અને મનનનું સૌમ્ય દર્શન

Page #22

નૈસર્ગીક સુંદરતામાં સાથ પુરતી સાધનાની સુવાસ

Page #23

સંતના આશીર્વાદ અને ભ કતાની વસમી વિદાય

Page #24

હતી
પૂ. મુનિશ્રીની વિદાય વેળાની વાણું
પૂર્વ આફ્રિકાની ધરતી પર પગ મુકતાં જ પ્રાકૃતિક સૌંદર્યના દર્શનથી આત્મા પ્રકુલિત
બજે.
આફ્રિકા આવતા પહેલા મને એમ કહેવામાં આવતું હતું કે ભારત કરતાં અહીં ધર્મની લાગણીઓ ઓછી છે પણ આ જિજ્ઞાસાપૂર્વક ઉભરાતે માનવ મહેરામણ શું સુચવે છે? ધર્મ કે અધર્મ? દરેક પ્રવચનમાં ૧૦ હજારથી પણ વધારે માનવમેદની શું સુચવે છે? આથી વધારે ધર્મ ભાવનાનું જવલંત દ્રષ્ટાંત શું હોઈ શકે ?
મારે તે કાંઈ જ જોઈતું નથી. હું ફંડફાળા કરવા નથી આવ્યું. મેં સાંભળ્યું છે ત્યાં સુધી ભારતથી આવતા ઉપદેશક અને ધર્મગુરુઓ ઉપદેશની પાછળ કઈ સંસ્થાની ઝોળી લઈને જ આવ્યા હોય છે અને એ ઝેળીઓને આફ્રિકાની જનતાએ ઉદાર હાથે છલકાવી જ આપી છે. આ ઉદારતા ધર્મ વિના સંભવે ?
હવે હું ઈચ્છું છું કે આફ્રિકાના લેકે જે ધરતીમાંથી ધનવાન બન્યા છે તે ધરતીના લેકે માટે કઈક કરતા રહે કે જેથી પરસ્પરમાં વિશ્વાસ જન્મ અને આમાંથી અમી વહે.
આપ સૌએ મારો આભાર માન્યું પણ હું આને આભાર માનું છું. હું કોઈ પણ જાતને ભાર ઉપાડવા તૈયાર નથી. - હું ઉપદેશક કે ધર્મગુરુ હેવાને દાવો કરતું નથી. જીવનક્ષેત્રે શાંતિ અને સમાધિ, સત્ય ને સૌંદર્ય આ ચારને હું એક નિબંધ શેધક રહ છું અને આ શેધ એજ મારી સાધના છે. જોકે માને કે ન માને આવે કે ન આવે તે મહત્વની વાત નથી. પણ માનવસમાજ સાથે મારો વ્યવહાર આંતરિક દ્રષ્ટિએ કેટલે શુદ્ધિભર્યો, સૌજન્ય પૂર્ણ ને સૌહાર્દ ભર્યો છે તે જ મારે મન મુખ્ય છે.
મેં આપની પાસેથી કાંઈ લીધું નથી કે દીધું નથી. લીધું હોય તે મેં તમારા હૈયાનો પ્રેમથી કબજે લીધા છે. અને દીધું હોય તે મારા અનુભવના ઉદ્દગારે દીધા છે.
મેં આટલા દિવસમાં જે કાંઈ કહ્યું છે તેના મુળ સૂત્રો મૈત્રો, પ્રમોદ, કારૂ અને માધ્યસ્થ છે. આ અમૃતને જીવનમાં ઉતારનાર મૃત્યુથી નહીં ગભરાય તે નિશ્ચય છે પણ આ ચાર વસ્તુઓને જીવનમાં વ્યાપક બનાવવા અહિંસા, સંયમ અને તપ આ સાધનની તે અનિવાર્ય જરૂર છે. હું ઈચ્છું છું કે આપ સહુ આ સાધનેને સાધન સમજીને સાધના કરી જીવનની પરમશાંતિ સાધવા ધ્યેયલક્ષી બને. આપણે ફરી કયારે મળીએ તે તો પ્રકૃતિ માતા જ જાણે છે પણ મૈત્રીની મધુરતાના મંદિરમાં તે આપણે મળ્યાં છીએ ને મળતાં જ રહેશું,

Page #25

વંદના ઋણ સ્વિકાર તથા ક્ષમાયાચના
પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુ મહારાજની ધર્મ પ્રચાર યાત્રાને અર્ધ્ય આપતું પ્રકાશન અંક પ્રગટ થવે જોઇએ એવા વિચારાતું મનેામ થન ખૂબ ચાલતું જ હતું ત્યાં શ્રી દેવેન્દ્રભાઈ મહેતા મળ્યા, અને મને પૂછ્યું કે “રમેશભાઈ પૂ. મુનિશ્રી અહી પધાર્યા છે, તે નિમિત્તે નવનાત પ્રકાશના વિશેષાંક કાઢીએ તેા સંપાદનની જવાબદારી તમે ઉઠાવશે ?’’ એક ક્ષણના વિચાર કર્યાં પછી મે કહ્યું પૂ. મુનિશ્રીની સન્મતિ મળે અને તમારા સંપાદક મંડળ તરફથી સંપાદક તરીકે સંપૂર્ણ સ્વત ંત્રતા આપવામાં આવે તે મને વાંધા તે નથી પણ આવું ઋણ અદા થાય તેના આન ંદ છે. થોડીક વારમાં શ્રી દેવેન્દ્રભાઇ પાછા આવ્યા અને કહે હું અમારા સપાદક મંડળની ખાસ ઇચ્છા છે કે આ અંક બહાર પાડે અને તમને સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા અને સહકાર છે.”
સૌથી અગત્યનું વાચન મને તે! આ અંકમાં આ નચેનુ લાગ્યું છે.
બીજે દિવસે ઉગતી પ્રભાતે હું મુનિશ્રી પાસે પહેાંચ્યા અને આ અંગે વાત કરતાં, તએથી જરા ખચકાયા પછી કહ્યું કે “ર્મેશ, તુ જાણે છે કે જ્ઞાતિએ તથા સ`પ્રદાયેાની વાડાબધીમાં હું માનતા નથી, વળી વ્યકિત પૂજાને હું વિષચક્ર ગણું છું” જ્ઞાતિ તથા સ`પ્રદાયાની સંકુચિતતાના મને અનેક કટુ અનુભવા થઇ ગયા છે ને તેથી હું પણ આવી ભાવના એ ના સ્વિકાર કરતા નથી, પરંતુ જો આ જ્ઞાતિએ અને સંપ્રદાયે માં સામુહિક સહકારની ભાવના સાકાર થતી હોય તે તે આવકાર્ય છે. તેથી મેં સંપાદનની જવાબદારી સ્વિકારી છે. અને પૂ. મુનિશ્રીએ પેાતાની સમ્મતિ આપતા લાલ બત્તી ધરી કે “એક વાતનો ખાસ ખ્યાલ રાખજે આ અંક વ્યકિત પૂજા અંક ન બની જાય પર ંતુ સત્ય સ ંશોધનમાં સહાયક બને.” આ સાંભળી મેં વંદના કરી અને કાર્યને પ્રારંભ કર્યાં.
તા. ૧૮-૮-૭૧ થી પર્યુષણપની આરાધના પૂ. મુનિશ્રીની પાવક નિશ્રામાં શરૂ થતાં જૈન જૈનેતર પ્રજામાં અપૂર્વ ઉત્સાહ દેખાય છે. પૂજયશ્રીના સવારના નવથી સાડાદસ સુધીના અને રાતના પ્રવચનેાથી ધર્મની ભાવના ખૂબજ વૃદ્ધિ પામે છે. પ્રચનામાં વિશાળ હાજરી દેતી હાવાથી આટલુ વિશાળ છતાં સ્થળ સંકેાચ નજરે પડે છે-( પર્યુષણપર્વની આરાધનાના વિગતવાર અહેવાલ હવે પછીનાં અકમ' પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવશે. ) મામ્બાસા : ૧૫-૯-૭૧
શાકાહારી વિશ્વ પરિષદ ડ્રેગ (Hague) માં પૂ.
મુનિ શ્રી રાદ્રપ્રભસાગર (ચિત્રભાનુ)નું વાગત
હાલેન્ડની રાજધાની હેગમાં અહિંસાના ફરિસ્તા પૂ. ચિત્રભાનુ તા. ૬-૯-૭૧ ના દિવસે લંડનથી અત્રે પધાર્યા છે, અત્રે વિશ્વમાંથી જુદા જુદા શહેરમાંથી ખાવીશા ડેલીગેટસ આ શાકાહારી વિશ્વ પરિષદમાં ભાગ લેવાના છે. વધુમાં હિંદુસ્તાનમાંથી પણ સારી સંખ્યાની હાજરી છે. જુદી જુદી સંસ્થાઓ, શહેરોના પ્રતિનિધીએ પૂ. શ્રીની સાથે ચર્ચા અને પ્રશ્નો પૂછવા માટે સમય ગેાઢવી રહયા છે, પૂ. શ્રીનુ' એક તા. ૯-૯-૭૧ ગુરુવારના સાડા અગીઆરે પ્રવચન છે. અને ખીજું પ્રવચન તે પહેલાં થઈ ગયું છે, અોથો તેએશ્રી તા. ૧૦ મીએ ન્યુયાર્ક તરફ પ્રયાણ કરશે, કારણ કે ૧૦ મીએ શુક્રવારથી સ્ટેટમાં ભરચક પ્રેાગ્રામ ગેહવાયેા છે,

Page #26

અમેરિકાનું . શ્રી ને આ મં ત્રણ
U. s. A. (અમેરીકાની) ધરતી પર ઘણા સમયથી પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુજીની પધારવાની તૈયારીઓ થઈ રહી છે. ત્યાંના ટૂંકકેલના આધારે આખે પૂ. શ્રીને તા. ૨૧ મી સુધીને ભરચક પ્રોગ્રામ આ પ્રમાણે છે.
તા. ૧૧-૯-૭૧ (Philadelphia) ફિલાડેલફીયા (U.S.A.) માં પૂ. શ્રીનું પ્રવચન શ્રી નિરંજનભાઈ ધ્રુવએ ગોઠવ્યું છે. ત્યારબાદ તેઓશ્રી ન્યુયોર્ક પધારશે અને તા. ૧૨-૯-૭૧ ના દિવસે સવાર-સાંજ બે પ્રવચને ન્યુયેક (New York) માં આપશે. '
ત્યારબાદ પૂ. મુનિશ્રી તા. ૧૩-૯-૭૧ ના મંગલ પ્રભાતે વોશીંગ્ટન (Washington) પધારશે, અને ત્યાં Ambassador (એમ્બેસડર) સાથે એક કલાક મંત્રણા કરશે, સાંજના પ્રવચન આપશે, પરંતુ બપોરે ટેમ્પલ એફ અન્ડરસ્ટેન્ડીંગના પ્રેસીડન્ટ મી. પીટરડન સાથે બે કલાક ચર્ચા ગોઠવેલી છે. શીંગ્ટનથી તા. ૧૪ મીએ સવારે ન્યુકમાં પ્રેસ-કેન્ફરન્સ ગોઠવાઈ છે અને બપોરે ટેલીવિઝન ઉપર આવશે, તા. ૧૪મીએ રાતના New York માં ઈન્ટરનેશનલ કોન્ફરન્સનો પ્રબંધ નકકી થયો છે. ત્યાંથી પૂ. શ્રી બફેલે (Buffalo) પધારશે, અને તે જ દિવસે (Univesity of Buffalo) માં સવારે પ્રવચન આપશે અને બપોરે પ્રશ્નોત્તરી થશે. ત્યાંથી Car માં સીધા રેચેસ્ટર ( Rochester ) જશે અને ત્યાં ૨તના પ્રવચન આપશે.
પૂ. શ્રી તા. ૧૬મીએ (Chicago) ચિકાગો પધારશે અને ત્યાં પૂ. શ્રીનું સ્વાગત થશે, ચિકાગોમાં પૂ. મુનિશ્રી, ભરત જે. કેકારીને ત્યાં રહેવાનું સ્થાન રાખશે, બપોરે (Layola ) લાયેલા યુનીવર્સીટીમાં લેકચર આપશે, સાંજના વિવેકાનંદ સોસાયટીમાં પ્રવચન કરશે ત્યારબાદ તા. ૧૭ મીએ કાડીનલ કેડીં (Cardinal cordy) સાથે એક કલાક મંત્રણ કરશે. • - તા. ૧૮ મીએ પ્રેસ ઈન્ટરવ્યું થશે, અને ટેલીવીઝન પર Relay થશે. શિકાગોમાં પૂ શ્રીને બહુજ પ્રોગ્રામ ગોઠવાય છે, કારણ કે ઘેર ઘેર પગલાં કરવાનાં આમંત્રણ ગોઠવાયાં છે.
તા. ૧૯મીએ સવારે લેસએન્જલસ (Los Ageles) પધારશે અને ત્યાં પ્રવચન આપશે. બીજે દિવસે પણ ત્યાં જ રોકાશે અને તા. ૨૧ મીએ સાનફ્રાન્સીક (SanFrancisco) માં પ્રવચન ગોઠવાયું છે, આ સુધીના તમામ પ્રોગ્રામ આ પ્રમાણે મળે છે, અમારી ડીવાઇનની ઓફીસ પર ઘણા ભકતેના ફેન આવે છે, કારણ કે તેઓ શ્રીન પ્રોગ્રામ જાણવા આતુરતા સેવે છે કારણ કે તેમના Family જે U. S. A. હાલમાં રહે છે તેઓ પૂ. શ્રોના દર્શન (U. S. A.) અમેરીકામાં પામી શકે તે ભાવનાથી પૂ શ્રીની ઇટીનરી માટે ઉત્સુકતા સેવે છે. વધુ પ્રોગ્રામ મળેથી જણાવશું.
- સંપાદકશ્રી

Page #27

અને તેને પ્રવાસ
(પૂજય મુનિશ્રી ચિત્રભાનુ મહારાજનું તા. ૬-૭–૭૧ ના રોજ મોમ્બાસામાં આપેલ પ્રવચન )
આ સુભાષિતમાં સંસારમાં ચાલતી એક છે, હું જે તમને કંઈ કહેવાને છું, એને ધ્યાનમાં સામાન્ય વાત છે, કે કોઈ પણ પ્રવાસી મુસાફરીએ રાખીને કહેવાનો છું, ભલે હું ગમે તેટલી વાત જવાને હોય તો ભાથા વીના અગર તો પૈસા વીના કરૂં પશુ ફેરવી ફેરવીને અહી લાવવાને છું, એ પ્રવાસ કરતો નથી, કારણ કે ભાથુ જોઇએ, ભાથુ પ્રવાસી એ વાહનથી એ સાધનથી જો છે. પણ ન હોય અને પૈસા હોય તો કાંઈ ખરીદી શકે પણ આપણે અજ્ઞાનને કારણે કે, બીજા ધર્મમાં અવિદ્યાને પૈસા પણ ન હોય, ભાથુ ૫ણ ન હોય અને હાય કારણે, કઈ કઈ ઠેકાણે વળી માયાના કારણે છતાં પણ લે નહી અને એમને એમ નીકળી પડે અને જૈન ધર્મમાં કામ કહેવાય છે તે કર્મના તો આ પ્રવાસી દુનિયામાં પાગલમાં ગણાય છે. કારણે, પોતાનું શરીર જુદુ હોય, એ કોણ છે તે
વિસરી ગયો છે અને વિસ્મૃતિ ને સ્મૃતિમાં લાવવાને એક ગામડાની વાત લઈને એક વિચારક આ કારણે ક્રિયાઓ વિધિઓ, બધા મંદિરો, બધા પ્રશ્ન પૂછે છે કે દરેક માણસ સાથે લઈને જાય છે, ભગવાને, બધી પ્રાર્થના અને પ્રવચને નક્કી અરે એ માણસ! તુ પણ એક પ્રવાસી છે, તો તારે કરવામાં આવ્યા છે. આ બધાએ તમને યાદ પ્રવાસ આ જીવનમાં સૌથી લાંબો છે આપને આપવા માટે છે. આ મંદિર શું છે ? ભગવાન હિંદુસ્તાનથી આફ્રિકા આવ્યા. કદાચ આફ્રિકાથી છે એ આરસ છે, આરસમાંથી ટકોરેલી આકૃતિ યુનાઈટેડ સ્ટેટમાં જય, એનાથી આગળ વધી છે. એમાં શું છે ? એમાં ભગવાન વિતરાગતાનું આગળ દૂર દૂર નીકળી જાય અને જાપાન સુધી પ્રતિક છે, એને જોઈને તમે એને યાદ ન કરી જાય, આ બધાએ પ્રવાસ કરતા આપણા જે પ્રવાસ તે તેમને કાંઇ ન મળે, પુજારીએ કરે, રેજ છે તે પ્રવાસ ઘણા લાંબા છે, એ પ્રવાસને કે ભગવાનને નવરાવતા હોય છે પણ તેઓ ભગવાન અંત નથી, એ અનંતના પ્રવાસે આપણે નીકળેલા જેવા થવા માટે નથી આવતા, તમે પણ રેજ સૌ નર અને નારી એ માત્ર પ્રવાસી છીએ, નર
ભગવાન પાસે જાઓ પણ ભગવાન શું છે તે અને નારી, બ્રાહ્મણ કે ખ્રિસ્તી, પારસી અને મુસલમાન જાણ્યા વગર જાઓ, તે અર્થ કંઈ નથી. તમે એતો બધાએ જુદા જુદા વાહને છે, કોઈને મોટર પણ મંદિરે જાઓ છે, કોઈ કૃષ્ણના મંદિરે જાય, હેય, ટ્રેઈન હેય કે ગાડી હોય, પણ એ વાહનમાં કોઈ શંકરના મંદિરે જાય કેઇ જસ્તોસ્તના મંદિબેઠેલા તું પ્રવાસી છે, એ પ્રવાસી વાહનથી જુદો રમાં જાય, મજીદમાં જાય, ગુરુદ્વારામાં જાય, જે છે, એ પિતે એક વાહનમાં ગમે તેટલા વર્ષો કુળમાં જન્મો હોય તે ત્યાં જાય, ન જાય તે જાય એસતે હેાય પણ, એ એમ નહી કહે કે હું પણ કયાં ? એ જાય છે તે સમજથી નહી, out વાહન છું, પણ કહેશે મારૂં વાહન છે, તો જયારે of habit અને એ હેબીટ સમજણ નહી, પણ મા હું કહો છે ત્યારે તમે વાહનથી જુદા પડી વ્યસન બની જાય છે અને વ્યસન તે ગમે તે જાઓ છો, તમે કહો કે મારે કેટ છે, તો તમે વસ્તુનું હોય, તે મારી નાખે છે, પછી છીંકણી, અને કોટ જુદા, તમે કહો કે મારી ટોપી છે તે તમાકુ કે દવા હેય કોઈ પણ વસ્તુ તમે જરૂરીયાત તમે અને ટોપી જુદા, તમે કહો કે મારો દેહ માટે લો છો, સમજીને લેતા હોય તો તમને ફાયદો છે તો તમે અને દેહ દા કારણકે જેમાં તમે કરે પણ જે સમજે નહી, વિચારે નહી તે તમને મારૂં કહે તે તમો નથી, પઝેસીવ છે અને પગે- જે ફાયદો થતો હોય તે ન થાય એટલે તમે ભગવાન સીવ એકટીવીટી શકિતમાં આવે છે. સંબંધ તે પાસે જાઓ, તેને જોયા કરો, પણ તમે ભગવાનને રીલેશન રીલેટીવ છે, રીલેટીવ હોવા છતાં નિરાળી એમ કહે કે શાંતમુદ્રા પ્રસન્નતા વીતરાગ અવસ્થા છે, જદી છે, આ બે તત્વજ્ઞાનનો સંબંધ બતાવે મારી છે. એટલે ખરી રીતે જોવા જાઓ તે આ

Page #28

દિવ્યદીપ
આત્માને સ્વભાવ કે છે એને આ આરસમાં છે, અનુષ્ઠાને છે, તીર્થો છે અને સ્તુતિઓ છે એ કંડારી લેવામાં આવ્યો છે, એટલા માટે અને જો તમે સમજે નહીં તો તમારે મન પણ એ શિપીના દ્રવ્ય કહેવામાં આવ્યું છે અને દ્રવ્ય ભાવનું કારણ જેવી જ કિંમત થાય, પણ જો તમે સમજો તો એ બને છે. તમને જે Post Card આવે છે તેમાં તમારું જીવન બની જાય છે. અને એ સમજને માટે જ લખેલી મેટર એ મહત્વ બને છે, પોસ્ટકાર્ડનું મહત્વ આ સંસારના સમગ્ર ધર્મો. ગુરુએ, પુસ્તક, વ્યાનથી. એ પોસ્ટકાર્ડનું મહત્વ હોય તો પિસ્ટમેન ખ્યાને અને તત્વજ્ઞાને નકકી કરવામાં આવ્યા છે. રાજી રાજી થઇ જાય, પણ પેસ્ટમેનના હાથમાં એ કઈ ધમ નહી મળકે એ માં અંતિમ ઉંચી કેટલાકના આંસુ હોય, કેટલાકનું સુખ હોય અને ભૂમિકાએ આ વાત્ત કહેવામાં ન આવી હોય, આ વાત કેટલાકનું દુ:ખ હેાય, એ પેસ્ટમેન કોથળા લઈને અંતે કઈ એ થોડા પ્રમાણમાં કીધી, કેઈએ વધારે આવતું હોય તે તેને લાગે કે બેને છે, પણ એનામાં વધારે પ્રમાણમાં કહી આ વાત તેને કહી. જેવી જેની કેટલા સળગતા હૈયાના સુખ દુઃખના પડઘા પડયા પ્રમાણમાં કીધી જે માણસ ઉચ્ચ ભૂમિકામાં ગયે તેને હોય છે, એ પિોસ્ટમેનને ખબર નથી, કવર આપી સાધના, તેને આ વાત ઝીણી રીતે કહી, એટલે જે રૂપે, અગર બોક્ષમાં નાખી જાય અને અહીં તમારા બાક્ષમાં સુક્ષ્મ રૂપે વાત કહી છે. તેના પરથી ખબર પડે કે નાખી જાય, પણ હિંદમાં આપી જાય એને ખબર તેનું ઉડયન કેટલું બધું છે, નાઇરોબીથી પણ એક નથી કે બક્ષ કાઢનારને પત્ર વાંચનારને શુ પ્લેઈન આવે છે. એ તમારે ગમે તેમ ચાલતું હાય. થશે ? એને ખબર નથી કેઈ મા વાટ જોતી હોય કે તેમાં હિંદુસ્તાનથી પણ એક લેઈન વે છે, એ મારો દીકરો કેમ છે અમેરીકામાં? મહિનાથી પત્ર નથી બન્નેની હાઇટમાં ફેર હોય છે. કેઈને અઢાર, તે કઈ
ધી એ માનતાએ કરી ચૂકી હાય કાઈ જાય અને વીસ તે કાઈ ને પાંત્રીસ હજારની હાઇટે ઉડવું પડે Post Box ખાલી ને લઈ આવે અને વાંચે કે મા જેટલું પ્લેઈન તેટલી હાઈટ ટી. એવી રીતે હું મઝામાં છે. પરીક્ષાના કારણે પત્ર નથી લખી જીવનમાં સાધના માટી, તેટલી હાઇટ આદયાશ, એ માટે શું આનંદ થાય, તે પિસ્ટ. ત્મિકતાની ઘણી મોટી અને એ હાઈટ ઉપરથી મેનને ખબર જ નથી, એ રીતે કઈ વેપારીને સેદો ખ્યાલ આવે કે એ માણસ કેટલી સાધનામાં આગળ હાય, માલ લીધો, ભાવ વધી ગયો છે, અને એ દિવસે વહે છે, આ અહિંસા, સંયમ, તપ, એ શું છે ? ખબર આવે તો કેવું થઈ જાય, એવી જ કેઈ, વેપારની એ સાધનામાં આગળ વધતા તેમ તેની હાઇટ વધતી , વાત હોય, કોઈને જવાન દિકરો હેાય અને accident જાય અને એ જેમ આગળ વધતો જાય તેમ તેમ તેને થઈ ગયા હોય અને કાગળ લખ્યું હોય, તમારો પત્ર વસ્તુની સુક્ષમતાને ખ્યાલ આવે છે. એની વાણી, મળે, એ પત્ર મેળવનારને જીંદગી આખી ખાલી થઈ વિચારોમાં, શબ્દોમાં ઉતા હોય છે, એ વ્યકત થાય જાય, આ કાગળ પોસ્ટમેનને મન કંઈ નથી, પણ છે. અને એ વ્યકત થાય ત્યારે એનું જીવન જુદુ જેની સાથે સંબંધ હોય તેને તે આ કાગળ હલચલ થઈ જાય છે. ત્રણ મિત્રો છે, એક સંત પાસે આવ્યા, મચાવી દે છે, તેમ અને ભગવાન બનાવનારને મન ત્રણે જુદી કક્ષાના ભુમિકાના, વિભાવના હતા, ત્રણેની કંઈ નથી એને તો ટાંકણા લઈને ભગવાન બનાવવાના દશા જુદી, ભુમિકા જુદી અને વિભવ જુદે, ત્રણે પાંચસે લઇશ, હજાર લઈશ અને બહુ સારી બનાવે આવીને બેઠા, સંત ખુબ જ વિચારક હતા, ઘણી તો પાંચ હજાર લઈશ, પણ સમજે છે; તેને મન તે ઉચ્ચ કેટીના હતા, કંઈ કપડાં પહેરે તે બધાએ જીવંત છે, જેના ચરણમાં જીવન કુરબાન કરી નાખે સરખા નથી હોતા પણ સાધના પરથી પરખાય છે. એ હશે, રડે આંસુ પાડે, ઘેલો ઘેલો થઈ જાય, છે. તમને તો ખબર હશે કે ટેરેલીનના શુટ તે તમારે પેલા શિપીને થાય કે મને તે કાંઈ થતું નથી આ ઘાટી પણ પહેરે છે, જે કપડાં ઉપરથી માપે તે નાચે છે, કૂદે છે, મઝા કરે છે અને મે બનાવ્યું ઘણીવાર ભૂલ ખાવાનો સંભવ હોય છે. કપડાં જોઈને મને તે કંઇ નથી, અને જુદા છે, બન્નેના ભાવ કદી માપશો નહી, નહી તે બહુ નુકશાન થઈ જશે, જધા છે. હું એ કહેવા માગુ છું કે જે બધી ક્રિયાઓ પીળાં કપડાં, કપડાં એ તે એક નિમિત્ત છે, આખર તે

Page #29

૧૭.
દિવ્યદીપ સાધનાની હાઇટ એ મોટી વાત છે, વેષ વિભુષાઓતો વિષય નથી, સમજને વિષય છે, આચરણનો વિષય ઘણા કરી શકે છે, અને એ વિભુષા કરતાં પણ સાધના છે . ભેજન ઉપર ચર્ચા કરે તે કંઇ પેટ ન ભરાય. મોટી વાત છે. આ સાધક એટલી ઉચ્ચ કેટીને હતો. એ તે ખાવું જ પડે, ભલે રોટલી ખાઓ, અને તમે એની પાસે આ ત્રણે આવીને બેઠા, એને પૂછયું કે ઘેબર પર ચર્ચા કરે, તેમાં શું વળે ? આજે ઘણી કેમ આવવાનું થયું ? અને કયાંથી આવ્યા છે ? ચર્ચાઓ ચાલે છે. અને એમાં જોવા જાઓ તે કંઈ અને તમે કોણ છો ? એટલે પહેલે હતો રાજકુમાર નહી, એ જ. માન, એજ ક્રોધ, એજ ઈર્ષા, એ જ એ જરા પાછો પડયો. એને એમ થયું કે એ માણસને મારૂં તારૂં, એ જ ગંદુ બોલવું, ગંદુ વાંચવું, અરે હું કોણ છે તે ખબર પડતી નથી, મારી યુટી જુએ, ગંદુ હોય તો પણ રૂપિયા ખર્ચીને જોઈ લેવું. આ મારા કપડાં જએ તો ખબર પડે કે હું રાજકુમાર એક સ્વભાવ છે. આટલું બધું અંદર ચાલતું હોય તે છું. આ માણસ મને પૂછે છે શું ? બિચારાને પણ લોકો કહે, ચાલો ધમની ચર્ચા કરીએ પણ હું જંગલમાં રહેનારને ખબર કયાંથી પડે ? એને પૂછયું આપને કહું ધર્મ એક જ એવી વસ્તુ છે કે જે ચર્ચાને કોણ છે ? કયાંથી આવ્યા છે ? કેમ આવ્યા છે? વિષય નથી. માત્ર આચરણને વિષય છે. અને આપને ખબર નથી, હું રાજકુર છું, મારા પિતા આપ જયારે આચરણ કરશે, તમે જે જે તમારે જાય એટલે ગાદીએ હું આવવાનો છું. આ એટલી જ જીવન અમીધારા બની જાય છે. તમે જયારે વાર છે. બીજું કાંઈ નથી, અહીં પણ એજ દેખાય છે, ક્રોધનો Control કરશે, ક્રોધને વિજય કરશે, બીજુ શું છે ? કઈ બાપ કદી કહી દે કે મારા દુનિયામાં જયારે તમારા ઉપર ઝડી વરસતી હે પૈસામાંથી એક પૈસે આપનાર નથી ૫છી જો જો કે ત્યારે અડગ અને સ્વસ્થ થઈને રહી શકશે. સંબંધ કેટલો રહે છે. એ એક અખતરા ખાતર લોકો કહેશે તારા માટે મેં આટલું કહ્યું, લાક કહી ને જે, એવું સાહસ કરશે નહિ, નહી તો કડવાશ આટલું બોલે છે પણ તારા મ પર કરચલી પણ નથી ઊભી થઈ જશે, રાજકુમાર કહે આપ જાણતા નથી ત્યારે તમે કહેશો, કોકને કહેતો હશે, મને કયાં કહે છે, આ નગરને માલિક છું. આ રાજ્ય મહેલમાંથી આવું હું કયાં લેવા તૈયાર છું. બુદ્ધની પાસે એક ભાઈ છું. સંતે કહ્યું અરે તમે તે મોટા માણસ છે, કહું કે
આવ્યા, જેના ભત્રીજાને ખુદ દીક્ષા દીધી હતી, મારું શું કામ છે ? કંઈ નહી અમે સાંભળ્યું કે કઈ
અને એ ભત્રીજે બહુ હેશીયાર હતો, એને ખબર સાધુ આવ્યા છે તે જોઇએ. જરાક પૂછીએ, ચર્ચા
પડી એટલે તે એકદમ આબે બુદ્ધ પાસે, એને કરીએ, જઈ આવીએ, લોકે જેમ પ્રદર્શનમાં જાય ખબર નહી કે ખૂદ્ધ કાણુ ? બુદ્ધ ઝાડ નીચે બેઠા છે, મ્યુઝીયમમાં જાય છે જેવી રીતે પ્રાણુ ઘરમાં
હતા, ખૂબ બોલ્યા. ગામમાં છોકરાઓને મુડવા, લુંટવા જાય છે, એવી રીતે સાધુએને એવા જાય છે. ચાર્લી ની કહે છે. તને બીજુ કંઇ સૂઝતું નથી. મારે ભત્રીજો જઇ આવી એ, મહારાજ કેવી છે. કયાંથી આવ્યા, કેટલો હાંશિયાર, એક રત્ન હતું. એને તે સાધુ હિંદુસ્તાનથી આવ્યા છે. એટલે કૌતુક, આ જવાને બનાવી દીધો. હવે કમાણી ઘરમાં કોણે કરી વિષય નથી, સ્પર્શી જાય, અડી જાય જીવનમાં ૫૦ટો લોકો શું કહે છે જે, ભેટ હોય તે લઇ જાઓ થઈ જાય અને જીવનમાં પલટો થાય તે જ જવાને મહારાજ, કામને હેય તે અડશે નહી અને તેમ અર્થ છે. બીજો કોઈ અર્થ નથી. દુનિયામાં બીજા છતાં એ લોકોને સારા સાધુઓ જોઈએ છે. ઘણા એવા ઘણા સ્થાને છે કે જેમાંથી તમે ખૂબ પ્લેઝર એમ કહેતા હોય છે, અહીં તે ખબર નથી, ઇન્ડિીમેળવી શકે છે. આ એક જ એવું સ્થાન છે. વગર ચામાં તે કહે છે, મહારાજ મારા બાપાને સાધુ પ્લેઝરે લેઝર, અંદરથી મેળવવાનું જે સ્થાન હોય બનાવી દો હવે. મેં કહ્યું અત્યાર સુધી બિચારાએ તો આ છે. એટલે કે મન લોકેને હોય છે કે ધર્મની વતરું કર્યું હવે તું રવાના કરે છે. એણે જાડા કપડા જરા ચર્ચા કરીએ એટલે મહારાજને પણ ખ્યાલ પહેર્યા, મહેનત કરી, પેટલા ઉપાડી ઉપાડીને ફર્યા, આવે કે મે વાંચેલું છે, વેલરેડ છું. વિચારક પૈસા ભેગા કરી હવે મકાન કર્યું એટલે કહે હવે જાએ માણસો ચર્ચામાં ઉતરતા નથી. એ કહે આ ચર્ચાને ઉપાશ્રયમાં અમે ખુશીથી બે જણાં રહીશું. એટલે

Page #30

૧૮
ઘણીવાર લેાકેા એમ માનતા હાય છે કે કામના માણસાને તમે કાંઇ દીક્ષા ખીજી આપતા કરતા નહી. નકકામા હૈાય તેને તમે ઉઠાવી જાએ, એટલે પેલે। ગરમ થતે, બધું એક્લ્યા, માણસ આવેશમાં આવે ત્યારે બધુ ખેલે ન કહેવાનું કહે, આ ધ્યાન રાખવાનું છે કે કોઈપણ માણસની પાસેથી વાત કઢાવવાની હૈાય તે તેને ગરમ કરેા ખીજુ કાંઈ નહિ, એ બધુ કહી દેવાના, એકી દેવાના. જ્યાં સુધી માણસ ઠંડા છે. ત્યાં સુધી નહીં ખાલે, દૂધ તપેલીમાં છે તે છલકાતું નથી, ખૂબ ગરમ થાય એટલે ઉભરાઇ જાય, જે ઉભરાતાં દૂધની હાલત છે તે જ માણસના મનની હાલત છે. એ જેટલા ગરમ થનારા માણસા છે તે દુનિયાને તે શું નુકશાન કરે, મને ખબર નથી પણ પેાતાને તેા નુકશાન કરી જ બેસે છે. હું આપને કહું ક્રોધ બીજાની ખાતર નહી પણ આપણા ભલાની ખાતર પણ નથી પણ એ કયારે સમજાય, ધર્મ આવે તે જ સમજાય, ખાકી તેા લેાકેા એટલા ગરમ થઈ જાય, એટલું જૂઠું ખેલે અને ક્રોધ આવે ત્યારે પેાતાને ગાળા ખેલે અને કહે કે મારા જેવા દુનિયામાં કાઇ મવાસી નથી, એનું ટેપ કરી લઇએ અને કહીએ કે કેમ છે! મવાલી ભાઈ! પછી પેલી ટેપ સ`ભળાવીએ. મને તું મવાલી કહે છે. માણસ જ્યારે ક્રોધમાં આવે છે ત્યારે ન ખેલવાનુ ખેલે છે. એને ખખર રહેતી નથી, પેાતાને જે ગાળ દે તે બીજાને કે તેમાં નવાઈ શું ? જે પેાતાને નુકશાન કરવા બેઠા છે તે જગતને નુકશાન કરે તેમાં નવાઈ શુ' ? એટલા જ માટે ડૅાકટર મેયે। જેની માટી હાસ્પીટલ અને કલીનીક અમેરીકામાં અને ઇગ્લેન્ડમાં ચાલે છે. ડાકટર મેયાના ખાસ જ્યારે ખૂખ ગરમ થઇ ગયા. એમને આવીને પૂછ્યું.
કરવાને
Why Don't you answer me? Don't you hear me? સાંભળતા નથી ? ત્યારે ડેા. કહ્યું, one mad man is enough in this Room એક પાગલ ખસ છે. એનુ શુ' કામ છે ? કારણ કે એ ગરમ થયા, મેડ થયેા, આવેશમાં આવ્યા. એક જ ખસ છે. એ'નું શું કામ છે? એટલા જ માટે ભગવાને એક જ કહ્યું. આપણે આપણા કાયાને જીતવા માટે અંદર ઉતરવાની જરૂર છે. તમે
દિવ્યદીપ
જેટલા 'દર ઉતરેા તેટલા કાયાને જીતતા જાએ, માણૢસ કેટલા અંદર ઉતર્યાં છે તેનું બેરે મીટર આપણે નૈઈતુ હાય તેા એકજ છે, કાયાને કેટલા જીત્યા એ એનું માપ છે. ખીજા માપ ખાટા છે. કારણ કે તિલકા કેટલા બધા અહી અહી થઈ શકે છે. અને ચંદન તે બહુ સસ્તામાં મળે છે. ઘસવું હાય તે ટીલાં ટપકાં એ મેરેામીટર નથી, અંદરનું માપ નથી નીકળતુ' અને માળાએ પણુ ગણી નાખી શકાય છે. માળાએ ખરીદી પણ ઘણી શકાય છે. એ બહારના ચીહ્નો ઠીક છે. તમે એને Respect આપે! પણ એ અંદરના જે જીવનનુ માપદંડ નથી. દુરનું માપદંડ તે એ છે કે એ માણસ કેટલે ક્રોધને લીધે કેટલેા માયાને લીધે, આવી વિકટ પરિસ્થિતિમાં કેટલા સ્વસ્થ રહી શકે છે, તે તેનું માપ ક્રૂડ છે. અને એ આપને માટે પણ માપ રાખો. લેકે ઘણી વખત મારા માટે કહે. ત્યારે હું કહ્યું કે હું મને જાણતા નથી તેા તું કયાંથી જાણે ભાઇ, કારણ કે પેાતાને પેતે જાણે પણ ઘણીવાર પેતે પણ જાણતા નથી. બહુ થાડા માણસા પેાતાને જાણતા હેાય છે, એટલે આપણે વિચાર એ કરવાના હાય છે કે, જે સમયમાં માણસ બેલેન્સ રાખી શકે, વિકટ પરિસ્થિતિની અંદર સ્વસ્થ રહી શકે, એટલે એને સાધનાની અંદર ઉડયન કર્યું છે. આવા સમયે બહુ જ શાંતિ રાખવી જોઇએ. બુધ્ધે બહુ જ શાંતિ રાખી, એ, ખૂબ એક્લ્યા, પણ ધ્યાન રાખને કે મૌન કરનારી માણસ કદી થાકતા નથી. ખેાલનારે થાકી જાય છે. ખાસી ખેાલીને કહે કે ગળુ દુ:ખવા આવ્યું પણ મૌન કરીને એમ કહે કે ગળુ દુ:ખના માગ્યું ? કદી નહી. ખેાલનારા માણસને માફી માંગવી પડે છે પણ મૌન કરનારાને માફી માગવી પડે છે કે ભાઇ મેં મૌન કયું, મને મારૂં કરઐ. મૌનની મઝા બહુ છે. એટલા જ માટે આપણે પ્રેકટીસ કરવી જોઇએ, તમે પા કલાક અડધા કલાક કરી જુએ અને એ થઈ જશે તેા એ વખતે શાંતિ રાખતા થશે. અને કેટલીક પળે એવી હાય છે કે એ સમયે તમે ન આàા તેા પશ્ચાતાપ કરવા વારા આવતે નથી. અને આપણા પ્રસંગ બગડી જાય છે તે ખગડતે રહી જાય છે. આખી દુનિયામાં આપને ખખર ાય કે ન હૈાય માત્ર શબ્દના WAR ચાલતા હૈાય છૅ,

Page #31

દિવ્યદીપ બાખડ મેન્ટ પછી થાય, લકરો પછી ઉતરે છે, જયારે અતિ ચાર બાલે ત્યારે ઇર્ચાસમિતિ, ભાષાસમિતિ, એકાદ શબ્દ એ ભલે પછી ની કસનના મેઢાથી નીકળે એષણસમિતિ અને આખા દિવસમાં કે જેન્સનના મગજથી ની કળ, એ એક એક શબ્દ ભડભડ બોલે અને વિચાર ન કરે કે કેટલું બધુ બોર્યું નીકળે છે તેના પછી રાજદ્વારી માણસે વાંચે અને કેવું બોલી નાખ્યું છે. હું માનું છું કે આજે સુત્ર વિચારે અને બધી તૈયારીઓ થઇ જાય છે. એક બેલનારના લખાણમાં, બોલવામાં કદી પણ ભાષા રાજદ્વારી માણસ એક શબ્દ બેલે ભાષણમાં અને કડવી, નકકામી, દુઃખ ઉત્પન્ન કરે તેવી કર્મ બાંધે બીજુ નેશન તૈયાર થઈ જાય છે. ચાલો આપણે તેવી. નીકળે નહી, પણ એ બિચારાઓને ખબર નથી તૈયાર થઈ જઇએ અને આખું લશ્કર તૈયાર થઇ જાય કે લખવામાં ૫ણું ભાષા સમિતિ નહી, બાલવામાં છે. શા માટે એક શબ્દમાં. વેપારમાં પણ એવું છે. પણ ભાષા સમિતિ નહી અને પાછું સુત્ર બાલવામાં ભાગીદાર એક શબ્દ ભૂલથી બાલે અને બીજો ભાગીદાર સબળા હોય છે. ભાઈ એટલા માટે આપને કહું ચેતી જાય, ઘરની અંદર પણ આજ છે એટલે દુનિયામાં છું કે સૂત્રને અર્થ સમજે બરાબર સમજે. તે જ જે નુકશાન થાય છે તે આપણને કલ્પના પણ નહી આપને મઝા આવશે, બહુ ઓછા લોકો બોલો, હોય, મોટામાં મેટા જે નુકશાન થયા છે તે શબ્દોથી જેટલા બોલો તેટલા સમજીને બાલો, અને અટકી શબ્દો કેમ વપરાય છે, કે આત્મજ્ઞાન નથી એટલે જાએ, અટકે તે જ ત્યાં ટકે છે. જૈન ધર્મમાં કામ વિનાના ઉપયોગ વીનાના, સમજ વિનાના શબ્દો એક પ્રસંગ આવે છે. અતિમુકત નામને એક ફેકેજ રાખે છે કે જાણે કે આપણે પરભાવના બાલસાધુ પાણીમાં નાના ખાખેચીયામાં છબછબીયા કરવા બેઠા. શબ્દોની તે પરભાવના હોય ભાઈ, મને પાત્રા લઈને કરે છે અને પછી ગોતમ સ્વામી એક પ્રસંગ યાદ આવે છે, મારૂ વ્યાખ્યાન હતું. ગુરૂ મહાવીર પાસે લાવે છે અને કહે છે. ભગવાન એમાં પાંચ વકતાઓ બાલનારા હતા. એક વકતાને અતિમુકત નામના સાધુએ વરસાદ આવ્યો તેમાં બાલવા ન મયુ, કારણ કે સમયની મર્યાદા હેાય ખાબોચિચાં ભરાયા, તેમાં લાકડાની કાચલી પાણીમાં છે, એને બોલવાની જગ્યા ન મળી, બાલવાનું રહી મૂકી, નૌકા કરી પાણીની વિરાધના કરી છે. દેડકાંગયું, એ માણસ એટલે ગરમ થઈ ગયે, બસ મને એને હેરાન કર્યા, આ બધુ કર્યું. એને પ્રાયશ્વિત બાલવા ન મળ્યું, મહારાજ આવ્યા છે પણ મારે આપો, ભગવાન પાસે અતિમુકત ભા છે. એમને ઉપાશ્રયમાં પગ નથી દેવો, એ વખતે મને વિચાર ઇમહિયા કર્યા, એ સુત્ર આવે છે, એ સુત્ર ધીમે આવ્યો કે અરે ભાઈ આપણુ બદલે બીજા બેલે તે ધીમે બોલે છે. પણુગ-દગ એ વિચાર કરતે કરતે એમ કહો કે મને આરામ મળે, પણ આ માણસના અંદર ઉતરી ગયો, એ વિચાર કરે છે કે મેં શા મનમાં એટલી બોલવાની બેચેની હતી, તલપાપડ, હો માટે દેડકાઓને હેરાન કર્યા ? મારી કૌતુહલ એથી એ દુઃખી થયો. આપણે ત્યાં જ્યારે નાત ભેગી વૃત્તિથી મેં શા માટે જીવોને પરિશાન કર્યા ? એમ થાય, સમાજ ભેગે થાય, ઘરમાં બધા ભેગા થાઓ વિચાર કરતાં કરતાં એને કેવલજ્ઞાન થઈ ગયું. આ ત્યારે કેટલે અવાજ થાય છે. કઈ કઈને સાંભળતા તે એક પડદો છે. ઉપડી ગયે તો ત્યાં જ દેખાય નથી. એટલા માટે કે ગમે તેમ કરતા હોય પણ છે, બહાર લેવા જવાનું છે જ નહી. અહી તે આ ટાઠમાં આટલા બધા તમે સાંભળવા આવ્યા બહાર કયાં એ નથી, અંદર જ છે. માત્ર એક છે તો જીવનમાં એટલું વિચારને, તોલીને બાલવું, પડદે છે. પણ પડદો 'આપણે દિવસે દિવસે જાડે તો બહુજ ફાયદો થવાને અને બીજે આપણું બદલે જાડો બનાવતા જઈએ છીએ પણ પાતળો બનાબોલે તે કહે છે કે, બહુ સારૂ થયું ભાઈ તમે મને વવાને છે એની પાછળ અહમ, મારૂં, મમત્વ આરામ આપ્યું. એમ શબ્દને તેલવાના છે. છે તેથી જાડો થતો જાય છે. અને એ પડદે જે એટલા માટે ભાષા સમિતિ કહેવાય છે. જેવી રીતે ઉંચકી જાય તો હું કહું છું કે સરસ દેખાય સમિતિ એટલે Control, બોલો તો વિચારી વિચારીને પણ કયારે પણગ-દગ વિચાર કર્યો અંતરમાં ઉતરી બાલો, પણ લોકો એટલું બધું બોલે છે અને પાછું ગ, શબ્દને સંસ્કૃતમાં અક્ષર કહે છે, શબ્દને

Page #32

દિવ્યદ્વીપ આવે, એ એની પાસે રહેવાના અને લેાકેાપણુ કહેશે એ લેતેા નથી તે તું શું કરવા એની પાછળ પડે છે. પણ આપણે તરત આઇડેન્ટીફાય કરીન એની સાથે આપણી જાતને જોડીને લઇ લીધા, ગળે પહેરી લીધા છે અને આ વાત ને સસારમાં આપણે સમજીએ તે આ સંસારમાં ઘણી ઘણી વાતે આપણા દુ:ખા, આપણી વ્યથાએ અને મનની પીડાએ, મુડ ગુમાવી દેવાની અવસ્થાએ, એ કહેતા હતેા અને કહેતી હતી તેમાંથી ઊભા થાય છે, બહુ નાનકડી વાતે છે. એ નાનકડી વાત આનંદને મારી નાખે છે એટલે માણસે એ વિચાર કરવાના છે કે પેાતાની જાતને આ બંધાથી બેડવાના નહી, પર રાખવાને છે. પર કયારે રાખે કે તમે! તમને જાણું! તેા. જયાં સુધી પ્રવાસી જાણે નહી કે હું કાણુ છું, શું લઈને નીકયે
વાહનથી હું ભીન્ન છું, પણ એને તેા વાહનથી આઇડેન્ટીફાય, પેાતાની જાતને કરવી છે. હું કાણું ? રાજકુમારે એમજ કહયું. હું રાજકુમાર, પેલા સાધુએ કહયું બહુ સારી વાત છે, આપ પધારે રાજકુમાર, બી હતા, એને પુછ્યું, આપ તા જાણતા જ હશે। કે આપ કાણુ છે? એ જરા પેલા રાજકુમાર કરતાં નરમ હતા.
२०
અક્ષરના વિચાર કરતાં કરતાં આત્મા અક્ષર પણ ક્ષર એટલે અ થવું, ક્ષર મૃત્યુ પામવું. ક્ષર એટલે ખલાસ થવુ' અને અક્ષર એટલે અમર થવું, આ આત્મા અક્ષરને વિચાર કરતાં કરતાં અમર થવું, ન ક્ષરતી તે અક્ષર - અમર થઇ જાય, વિચાર કરે તે ને ? પણ આપણે તેા બહુ ઉતાવળ છે, માડુ થઇ જાય છે. વિચાર કરવા ઊભુ કાણુ રહે? આપણે ઝડપથી જઇ રહ્યા છીએ, ઝડપને ઘટાડવાની છે. ઝડપ ઘટે એટલે શાંતિ આવે છે. પેલે ખૂબ ખાલી રહયા એટલે બુદ્ધે પૂછ્યું, ખાલી રયા તમે ? પેલાએ કહ્યું, હા હું ખેાલી રહ્યો. પછી બુધ્ધે હસીને કહ્યુ, આટલી બધી વાતેા કરી, ગાળા દીધી, કડવા શબ્દ કયા. હવે હું તમને એક વાત કહુ? તેણે કહ્યું પૂછને ? માસ ગરમ ઢાય ત્યારે મેટાને પણ ટુંકારે અને પેાતે એમ માને કે હું કેવા કે ખીજાને ટુંકારા દઇ શકું છું, અને બીજાની સામે જુએ કે મે કૅવે તુંકારે। દીધે. માન દેવામાં મહત્તા છે. ટુંકારા દેવામાં શુ છે ? ચમાર હાય, ઢેઢ હેાય તે પણ ટુંકારાથી અંદર અંદર આમ વાત કરતા હૈાય છે, જેમ જેમ સંસ્કારિતા વધતી જાય, તેમ તેમ ભાષાનું Culture વધતું જાય છે. બુધ્ધે કહયું ભાઈ તમે તમારા ખીસાની અંદર એ ક માં પથ્થરા લઇને આવ્યા, અને હું હીરા લઇને આવ્યા, તમે પથ્થરા કાઢે। ને આ પ વા માં ડેડ અને હુ લ તેા તે કાની પાસે ? મારી પાસે અને હું ન લઉં તેા, કહે તમારી પાસે રહે તમે જે આ બધી વાર્તા કરી તે મારે જોઇતી નથી. તે। તે કાની પાસે રહી ? પેલે એકદમ નમી ગયેા, મે આટલુ કહયું, આટલું આટલું' સંભળાવ્યું, ગાળા દીધી,ધની પણ તેને ટૂંકમાં એક જ ઉત્તર આપ્યા કે તમે જે કંઇ આપ્યું એ મારે જોઇતુ નથી, હું એના ઘરાક નથી, એને ખરીદનાર નથી, જે એના ઘરાક હાય તેને આપે, તેા જે લે તેને પકડે, લેવું નથી તેા કાઇ આપતું નથી. આ જીંદગીમાં આ સમજવાનુ છે. કાઇ પણ માણસ તમારા માટે કહે, ખાલે તેા તમે શું કરવા લેા છે ? * કરવા એના ઘરાક ની જામે છે. એ તમે ઘરાક નહી અનેા તે તેના માલ તમારે ઘેર નહી
મને
હું નગરશેઠનેા દીકરા છું, અને મને થયું કે હું એ વાતેા સાંભળું, સાંભળું તે આનંદ
આવશે.
પેલા સાધકે કયું - સારી વાત છે. તમેા બન્ને એવા છે! કે તમે! તમને જાણે! છેા, એટલે મારે કંઇ કહેવાનુ રહેતુ નથી.
ને
પેલા ત્રીજાને પુછ્યું, એ શાંત બેઠા હતા, મઝા શાંતિમાં છે, આ જગતમાં ખરેખર કંઇ આનંદુ દાયક હાય, સુખ દાયક ઢાય તા શાંતિ છે. પણ એ શાંતિથી મનમાં તેાફાન ન ઢાય, મનમાં અપેા ન હોય, મનમાં ઉલ્કાપાત ન હૈાય તે। અને મનમાં બળતરા ન હાય તા મઝા આવે છે. પણ જેના મનમાં ઉલ્કાપાત છે તેને તેા શાંતિ સ્મશાન જેવી લાગે છે. એને થાય કે કાઇને લાવે. કાઇ. ન ઢાય તે રેડિએ ચેન્જ કરે, અવાજ એઇએ છેઃ એકàા પડી ગયા, તે બે તમે એકલા નહિ જાએ, કપની બેઇએ છે.

Page #33

દિવ્યદીપ મંદિરમાં જાઓ તો કંપની, તીર્થમાં જાઓ તે કેળવી શકશો તો તમને લાગશે કે તમારા જીવનનું કંપની, ધર્મ ધ્યાન કરવા જાઓ તો કં૫ની. તમને ભાથુ મળી ગયું, એક ખજાને મળી ગયા. અને તમે બીક છે કે જે એકલે પડો તો અંદરથી આવાજ કહેશે કે નહીં મને રસ્તો જડી ગયે. અને એ રસ્તે આવશે કે હું કોણ છુ ? એ તો આપણને પાલવે મેળવવા માટે આપણે થોડીક શાંતિ કેળવવી પડશે. નહિ, આપણે જાણીએ છીએ કે આપણે કયાં છીએ? આથી જ ગુરૂએ ત્રીજા શાંત બેઠેલાને કહ્યું “હે! ભાઈ, શાંતિ ગમતી નથી. શાંતિ કયારે ગમે કે જ્યારે આ બે બાલી ગયાં. તું કેમ બોલતો નથી ? તું કાણુ મન શાંત થાય, ત્યારે એવી શાંતિ ગમે, પછી છે ?” પેલાએ હાથ જોડીને કહ્યું ભગવાન, હું કાણુ અવાજ ગમે નહિ. ધાંધલ ગમે નહિ, અને એ છું તે હું જાણતો હેત તે હું તમારી પાસે શું કરવા અવસ્થા પ્રાપ્ત થાય પછી એકલા બેઠા હોય તો આવત ? હું જાણતો નથી અને એ જાણવા માટે તો રાજી રાજી થાઓ, કોઈ આવી જાય તો જરૂર આપની પાસે આવેલ છું.” ગુરૂએ કહ્યું, “તું સાચે વાત કરે પણ ન આવે તે તેને માટે Craving માણસ છે. તું એક ખરેખર જીજ્ઞાસુ છે. પેલા બે આવ્યાં નહિ કરે. આપણે તરવરાટ છે, ઝંખના છે, કઈ તે પોતાની જાતને જાણતાં હતાં. એક કહે હું રાજસાથ આપે, કોઈ આવે કોઈ મારી એકલતા દૂર કુમાર છું, બીજે કહે હું નગરશેઠને દીકરે છું. પણ કરે, આ એકલતા આપણને ખટકે છે. ખરી વાત આ કહે છે કે હું જાણતો નથી એટલે જાણવા આવ્યો તો એ છે કે એકલતા આનંદ આપે એ મૌનથી છું. માત્ર જયારે ખાલી થાય તો ભરાઈ જાય છે. પણ શાંત બેઠો છે આ પચાવ્યું છે. હું કહું છું કે આ અંદર ભરી ભરીને જઇએ તો શું ભરાય ? આપણે વસ્તુ આપ ડીક સમજી લેશો, તો પછી આઠ ભરીને જઈએ, દેખાવ કરવા જઈએ, કેટલીકવાર વ્યાખ્યાન સાંભળશો કે પંદર વ્યાખ્યાન સાંભળશો, અમે કેટલું બધું જાણીએ છીએ તે બતાવવા જઈએ. તો તમે એમ કહેશે કે હવે અમને દ્રષ્ટિ મળી ગઈ ત્યારે રેડનારો રેડયા કરે પણ એટલું બધું ભર્યું છે. મહારાજ ચિત્રભાનું ભલે હવે તમે બે વર્ષ હોય કે ઉપરથી ચાલ્યું જાય છે. માટે જયાં જ્યાં આવો કે ગમે ત્યારે આવો પણ હવે આ વસ્તુ તો જવું હોય તો ખાલી જ જજે. આ૫ ખાલી થઈને નહી અમે બરાબર પચાવી છે, અને એમ આવવું જોઈએ, જાઓ તે કંઈ લઈને નહીં આવે. એમાં નુકશાન આ સ્પ્રીંગના બારણુ જેવું ન હોય, બાંધ્યું હોય કેઈને નથી. જો હું જાણું છું એમ કરીને જશે તે ત્યાં સુધી રહે અને પછી છેડયું એટલે બસ રેડનાર રેડચા કરશે, પણ એ ચાલ્યું જશે. તમારા ઉછળે. મહારાજે લાવો, સાધુઓ લાવો એ કાઈ પાત્રમાં કંઈ નહી આવે. અને જીંદગીમાં જયારે અમૃત ખાટી વાત નથી. સાધુઓને સાંભળવા, તે પણ સારી રેડાતું હોય ત્યારે અંદર ભરીને ક ઈ જવાની જરૂર વાત છે, અને તમારી માંગણું પાછળ ભાવ સુંદર નથી. કારણ કે પાત્ર છે એટલું જ છે. પાત્ર ન મેટું છે, તમારી માંગણુને વધાવવા જેવી છે. પણ માણસે થાય કે ન તે નાનું થાય. પાત્ર ખાલી રાખીએ તે એવી અવસ્થા કેળવવી પડે છે. સંજોગ ન મળે, ભરાઈ જાય અને ભરેલું રાખીએ તો ઉપર થઈને નિમિત્ત ન મળે, એવું ન મળે તો પણ પોતાનું ચાલ્યું જાય. આપણે જે જાણકારીને ગર્વ કરીને બેલન્સ ટકાવી રાખે છે. એવું તો નથી કે રેજ જઈએ, ભરીને જઈએ તે રેડનારે તો રેડશે પણ મઇયા કરે એવી તે પળ આવી જાય છે, એવી આપણી પાસે કંઈ નહીં રહે એટલે હું આપને પળામાં કાઈ કહેનાર નથી હોતું, અને પ્રલોભનના કહું છું, be a good listerner પહેલાં તમે પ્રસંગે એ કાન્તમાંજ મળે છે. એ વખતે કાણુ સારો શ્રોતા થાઓ. બીજું કંઈ નહીં પણ ખાલી કહેવા આવે ? કોણ સાધુ આવે ? કોણ ભગવાન શ્રોતા થાઓ. અને જયારે શ્રોતા થાઓ ત્યારે આવે ? અંદરને ભગવાન તો બેઠેલો જ છે. પણ એ સાંભળ્યા જ કરો. તમે તેની Argue ન કરો, દલીલ અવસ્થા કેળવવા માટે થોડીક પ્રેકટીસ કરવી પડે છે. ન કરે એની સામે એમ ન કહો કે આ મહારાજે તો અને અહીં થોડાક દિવસે જે આપણા નકકી થશે તે નનું કહ્યું, વૈષ્ણવનું કહ્યું, આ બ્રાહ્મણનું કહ્યું. તમને મળશે. જે તે થોડાંક દિવસમાં આ અવસ્થા આ અહીંનું કીધું, આ આગમનું કીધું, કારણ કે તમે

Page #34

२२
ધ
એકની સામે કહેા એટલે આ જૈનનુ છે એટલે મારે કામનું નહી, આ મહાવીરનું છે એટલે મારે સાંભળવાનું નહીં. જયાં આ દિવાલ આવી ગઇ, ટકરાઇને વસ્તુ પાછી આવે છે. આ આપણું કાઈનું નથી હું આપને ખાત્રીથી કહું છું આ પરમાત્માનું છે. આ જે પરમતત્વ પામી ગયા એનુ છે. એટલા માટે સૌ જ્ઞાનીઓનું છે. બસ ખાલી થઈ જાએ! અને એકાગ્રતાથી સાંભળે શાંત થઇ જાએ ખીજી બધી વસ્તુએને ભૂલીને એકરાર થઇને સાંભળે., તમારા મન ઉપરા વિચારા ઉપર, તમારા આવેશે ઉપર આ એવું મલમપટાનું કામ કરે છે કે ધીમે ધીમે અ ંદરના તાકાના, આવેશા શાંત બની જાય છે. એ શાંત બને છે ત્યારે અંદર આપણે ભરી શકીએ છીએ. આ તત્ત્વજ્ઞાન અંદર ઉતારી શકીએ છીએ. એટલે એણે પણ કહ્યું કે હું જાણુતે નથી. હું તે દેહના ગવ લઈને જાઉં. ફૂલાણું મારૂ નામ છે, ફલાણું મારૂં ગેાત્ર છે, ફલાણી મારી કેમ છે, છે, સંપ્રદાય છે. આ બધુ' ખુખ ભરેલુ' હેાય તે હવે કયાં સમાય ? એવા માણસેાને એ કહેવા જાએ તેમાં જરા પણ સમાય નહીં કારણ કે એ લેાકા એટલા ભરેલાં હૅાય છે. અગ્રેજીમાં જેને Saturation Point કહે છે. જે માણુસ અહથી ભરેલા છે પછી તે દેહનેા, કુળનેા, જાતીના કે આવડતના અહં હોય એ માણસ બહુ દુ:ખી છે. કારણ કે કેટલા ખધે ભાર ઉપાડીને તે જાય છે એટલે આપણે ખાલી થવાનું છે. આ માણસ એટલે ખધેા ખાલી છે કે તે પેાતે કાણુ છે એ પણ જાણતા નથી. પેલા સંતને થયુ' આ પેાતાની કંઇ એળખાણ આપતા નથી. જરાએ જણાવતે નથી. તળિયું દેખાય છે. સાવ ખાલી છે. ગુરુએ કહ્યું કે તું એવડું પાત્ર લઇને આવ્યા છે કે કદાચ આખા મને સમાવી દેશે એણે કહ્યુ ૮ ભગવાન, જેટલું અપાય એટલુ' આપે. અને મારે એ દિશામાં જવું છે. એ દિશામાં જરા આંગળી ચીંધેા, કાઇ પણ સાધુ, કાઇ પણુ ગુરૂ, કાઇ પણ શાસ્ત્ર કે કાઈ પણ
દિવ્યદીપ
ભગવાન આંગળી ચીંધવા ફરતાં વધારે શું કરવાનાં છે ? ચાલવાનું તેા તમારે છે. કાણુ ચલાવવાનું છે ? પેાતાને જ ચાલવાનુ` છે. આ એક એવા માગ છે જયાં ચાલ્યા વીના પહેાંચાય નહીં. અહીં ડાળીએ કામ લાગતી નથી. પેાતાને ચાલવુ પડે છે. ગુરૂએ ચલાવે કે ‘ ચલ બચ્ચા તેરા કલ્યાણ હા જાયેગા' પણ એ બહુ Dangerous છે. એમ કહેનારા માણસે તમને મુર્છા આપી રહ્યા છે. ‘ચલ બચ્ચા કલ્યાણુ હૈા જાયગા ’ તે પછી થેાડાનું શું કરવા કલ્યાણ કરે છે? આખી દુનિયાનું કલ્યાણ કરને ભાઈ. પણ ના એવું નથી થતુ અને આ ભ્રમ છે. જે જુદી જુદી વાતે સાંભળી છે કે કૃષ્ણ માટે વૈકુંઠનું વિમાન આવ્યું અને ખીજા રહી ગયાં. ના એ બધી કિવદતીએ છે,
રૂપકેા છે. એ બે વિમાન હેાય તેા પેાતાનુંજ છે અને એ વિમાન માટે પેાતાને ચાલવુ પડે છે. અને એ જ્યારે પેતે ચાલે છે ત્યારે પેાતાની સાધનાથી જે મળે છે તે અદ્ભુત મળે છે. તે આપણે એ સમયમાં એજ વિચાર કરવાને કે પેલેસ રિાષ્ય એટલે ખાલી થઇને આવ્યા છે એ કહે છે કે ખસ જરા આંગળી ચીંધેા, હું ચાલવા માંડીશ. (ક્રમશઃ)
પૂ. શ્રીના દર્શનાર્થે અને પ ણુની આરાધના કરવા અત્રેથી મેામ્બાસા બાવીસ ભકતે નું પ્રયાણુ.
પૂ. શ્રીએ ખામ્બાસામાં પની આરાધના કરવી પણ ભકત મંડળે ડીવાઇનના હેાલમાં આર્દ્ર દિવસ પર્વના વ્યાખ્યાનામની ટેપેામાં પૂ. શ્રીની વાણી દ્વારા શ્રવણ કર્યુ હતુ. પૂ. શ્રીના ફેટા આગળ કપશુત્ર વહેારાવ્યું, પુજાના ઘી ખેાલાયા, જ્ઞાનપુજન થયું અને દરેક દિવસે રૂપિયા, શ્રીફળ અને શાકરની ભકતાએ પ્રભાવના કરી. પની આરાધના કરી. દર રવિવારે સવારે સાડા નવથી ઉપરના સ્થાનમાં આફ્રિકાના પ્રવચનની ટેપેા મુકાય છે.

Page #35

શ્રી જૈન શ્વેતાંબર દેરાવાસી સંઘ, મોમ્બાસા સંવત ૨૪૯૭ ના ભાદરવા સુદ ૫ ના ગુરૂવાર તા. ર૬-૮-૭૧ ના પૂ. મુનિ શ્રી “ચિરાભાનુ” મહારાજની વિદાય સમયનું
શ્રી સંઘના પ્રમુખ શ્રી જુઠાલાલ દેવચંદ શાહનું પ્રવચન. પૂ. વંદનીય, મુનિશ્રી “ચિત્રભાનુ” મહા- “ચેતન”ની લાગણી પુદગલરૂપી શબ્દોથી કેવી રાજ, પુ. વડિલે, બહેનો તથા ભાઈઓ. રીતે વ્યકત થાય ? પૂ. મુનિશ્રી તે સંસારી, સ્મરણપટ ઉપર ૫૪ દિવસ પહેલાનું દ્રશ્ય "
શ્વ નથી પણ સંતની ભૂમિકાએ પહોંચેલા જાગૃત આજે તરવરે છે. મંગળવાર તા. ૬-૭-૧૯૭૧નો આત્મા છે. ચિંતન દ્વારા સાર–અસારનો તાગ શુભ દિવસ હતું અને લગભગ સંધ્યાના સમયે,
* મેળવ્યા છે. એમના માનસપટમાં પુરૂષાર્થથી આપણે સહુ હદયના ઉમળકાભેર પૂ. મુનિશ્રીનું
મેળવેલા જ્ઞાન પ્રકાશના બળ વડે શુભ-અશુભ સ્વાગત કરવા આજ સ્થળે એકત્રીત થયા હતા
| લાગણીઓને વેદવાનું સામર્થ્ય છે, આત્મબળ અને આપણું અંતરની ભાવના, સાગરના મેજાની
છે. પિતે એક જગતના પ્રવાસી છે અને મનુષ્ય
જીવનનું ધ્યેય આત્માને ઉદર્વગામી બનાવવાનું જેમ ઉછળી રહી હતી. શ્રી સંઘના શ્રાવક છે. એ સત્ય તેમણે જાણ્યું છે અને તેને -શ્રાવિકા તથા અન્ય ભાવિકોના હદયમાં પચાવી જીવનપંથની આગે કુચ કરી રહ્યા છે, પૂ. મુનિશ્રીના પ્રથમ દર્શનથી ધાર્મિક લાગ- જેથી સંસારી મેહમાયાની લાગણીથી પર છે. ણીઓ અને પ્રેમના પૂર બે કાંઠે વહી રહ્યા આજના વિદાય પ્રસંગે હું પૂ. મુનિશ્રીને હતા. તે સમયના એ સ્વાગતના હર્ષના સ્થાને શ્રી સંઘ વતી વંદના કરું છું. તેમણે અમારા, આજે પૂ. મુનિશ્રીની વિદાય સમયે આપણું આમંત્રણને સ્વિકારી, અત્રે પધારી, આપણને હૃદયે કંઈક શેકની લાગણી અનુભવે છે, પરંતુ અજ્ઞાનરૂપી અંધકારમાંથી દિવ્ય પ્રકાશ લાવવાને માતૃ-પિતૃ તથા ગુરૂદેવના અંતરના અમીના સાદે અને સરળ ધોરી માર્ગ બતાવ્યો છે. છાંટણા જ હોય, તેને ધરવ ન થાય કે તેના તેમની ભાષામાં કહું તે જીવનરૂપી બાગને સ્વવરસાદ ન વરસે.
ર્ગ સમ બનાવવા માનવતાના ઉચ્ચ ગુણે સમજી, વરસાદ વરસે તેમની અનુભવવાણીના, જીવનમાં કમે ક્રમે આચરી દુર્ગતિના વમળમાં વહેણું વહે તેમની જ્ઞાનગંગાના, તેમાંથી પીવાય ખેંચતા કામ, ક્રોધ મેહ અને માયાને તજીને એટલું પીઓ, ઝીલાય એટલું ઝીલે.
માનવમાંથી પૂર્ણ માનવ બનવાના પંથ તરફ મને આત્મસંતોષ છે કે તેમની અનુભવ- પગરણ માંડીએ. તેમના ભગીરથ પ્રયત્નને આપણે વાણીના જ્ઞાનામૃત પાન તે આપણે સહુએ સફળ બનાવીએ અને આ દેશમાં જેમના પગલાં ખોબે ખેબે પીધાં છે. પણ એ જ્ઞાનામૃત આપણા અશક્ય ગણાય તેને શકય બનાવી સત્યને સાદી જીવનમાં કેટલું પચાવીએ છીએ તે આપણી સીધી મધુર શૈલીમાં આપણને બોધ આપે પિતાની પાત્રતા ઉપર અવલંબે છે અને આપણું કે “તમારા જીવન બાગમાં સદ્દવિચારરૂપી બીજના સુષુપ્ત આત્મશકિતને કેટલી જાગૃત કરી શકીએ વાવેતર કરે, પ્રેમ, કરૂણા, મૈત્રી અને ક્ષમા ભાવછીએ એ આપણે પુરૂષાર્થ ઉપર અવલંબે છે. નાના જળથી છોડને ઉછેરી, અને સદ્દગુણની હાલસોયા માતાના એકના એક પુત્રના
માવજત કરી, જીવનબાગના માળી બને, પછી પરદેશ ગમનથી જે લાગણી માતાના હૃદયમાં
જુઓ કે એ બાગ કેવો સુંદર રીતે ફૂલૈફાલે છે.” ઉદ્દભવે એ લા ગ ણી આ જે આ પ ણ છેલ્લે આજના વિદાય પ્રસંગે હું અંતરના અંતરની છે અને એ ઉંડા અંતરની આપણા ભાવથી શ્રી સંઘની કાર્યવાહી સમિતિ તથા સમસ્ત

Page #36

દયદીપ સંઘના શ્રાવક-શ્રાવિકાઓવતી પૂ. મુનિશ્રીને વંદના આપે અત્રે આવીને બધું જોયું છે અને અનુકરું છું. ઉપરાંત શ્રી સંઘ વતી શ્રી વિસા ભવ્યું છે કે તેમના માત્ર બે માસના ટૂંકા ઓશવાળ જ્ઞાતિ, નાઈરોબીન તથા તેમના ઉત્સાહિ પ્રવાસમાં કેન્યા, યુગાન્ડા અને ટાઝાનીયામાં કાર્યકરોને, આ સંઘને પિતાનોજ માની એક- વસતા વિશાળ સમુદાયની જ્ઞાનપીપાસા બુઝાણી ત્વની ભાવનાથી પૂ. મુનિશ્રીના અત્રેના પ્રવાસને નથી, જેથી ફરીથી પૂરે સમય લઇને તેમના ખૂબ જ સફળ બનાવ્યું છે, તે બદલ અંતઃકરણથી વાવેલા બીજે શું પ્રગતિ કરી છે તે નિહાળવા આભાર માનું છું. શ્રી સંઘની જે ભાવના હતી
તો ફરીથી પધારે, એજ મારી અને સર્વની નમ્ર
વિનંતી છે. તે સાકાર થઈ છે. આજે મારા વડિલે તથા હું આત્મસંતોષ અનુભવીએ છીએ કે પૂ. મુનિશ્રીની
પૂ. મુનિશ્રીની આગતા સ્વાગતા કરવામાં અમૃતસમ મીઠી શબ્દવૃષ્ટિથી આપણાં અંતર
ઘણએ ઉણપ રહી હશે તે ક્ષમા ભાવે દરગુજર લીલા અને પોચા તે જરૂર બન્યા છે એવું હું કરવા મારી નમ્ર
કરવા મારી નમ્ર વિનંતી છે. “સવી જીવ કરૂં નમ્રપણે માનું છું.
શાસન સી ની તેમની ઉચ ભાવના સદા શ્રી સંઘની પૂ. મુનિશ્રીને નમ્ર પ્રાર્થના છે કે વિકસો એવી અભ્યર્થના.
શ્રી સંઘના મંત્રી શ્રી કેશવજી રૂપશી શાહનું આભાર દર્શન
પૂર્વ આફ્રિકામાં જૈનેના ઈતિહાસમાં પૂજ્ય આસાનંદવાળા શ્રી માણેકચંદ છતરાજ શાહ મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજીની આ દેશની મુલાકાત અને તેમના મદદનીશે તેમજ સ્વયંસેવક, સુવર્ણ અક્ષરે લખાશે, ફક્ત એટલું જ નહીં ગર્લ્સ ગાઈડસ અને સ્કાઉટએ આ મહાન પણ આ દેશમાં વસતા જૈનમાં અને જૈનેતર કાર્યમાં જે સાથ અને સહકાર આપેલ છે તે ભાઈ બહેનોમાં પૂજ્ય મહારાજશ્રીની યાદગીરી બદલ દરેકને એટલે આભાર માનું તેટલે તેમના હદયમાં કાયમી ટકી રહેશે તેમ કહું તે ઓછો જ છે. જરા પણ અસ્થાને નહીં ગણાય.
મોમ્બાસાની હિન્દી જનતાએ તેમજ પૂ. મુનિશ્રીએ અત્રે પધારી મૈત્રી, પ્રમેહ,
બહારથી પધારેલા મહેમાનોએ પૂ. મુનિશ્રીના કારૂણ્ય ને માધ્યસ્થની ભાવનાને સાકાર કરી
પ્રવચનમાં હાજરી આપી પ્રસંગને ભાવેલ આત્મકલ્યાણ માટે આમ જાગૃતિ લાવવાની જે પાવક પ્રેરણા આપી છે તે બદલ તેઓશ્રીને
આ છે તે સર્વેને હું જાહેર આભાર પ્રદતિ શ્રી સંઘ વતી અને આપ સહ વતી હું વંદન કરું છું. કરું છું તેમ જ તેઓશ્રીનું આ પ્રેરણા ણ પૂ. મુનિશ્રી, આપની આગતા સ્વાગતા વધતું જ રહે તેવી પ્રાર્થના કરું છું. કરવામાં આપશ્રીને અમારી ઘણી જ ત્રુટિઓ
શ્રીયુત મગનલાલ જાદવજી દેશીએ પૂ. જણાઈ હશે, તે તે બદલ હું આપશ્રીની ક્ષમા મુનિશ્રીને ઉતારાની વ્યવસ્થા કરી આપવા બદલ યાચું છું, અને આ૫ અત્રેથી યુરેપ અને તેમજ તેમના કુટુંબીજનોએ શ્રી સંઘની જે અમેરિકાના પ્રવાસે જઈ રહ્યા છે ત્યારે આપની આગતા સ્વાગતા કરેલ છે તે બદલ દેશી આ યાત્રા સંપૂર્ણ સફળ થાય અને વિશ્વના કુટુંબને હું હાર્દિક આભાર માનું છું. અન્ય ધર્મોની હરોળમાં જૈન ધર્મને વિશેષ
છેલે શ્રી સંઘના હોદ્દેદારે, કાર્યવાહી ફેલા થાય અને તે દ્વારા અનેક આત્માઓ સમિતિના સભ્ય, શ્રી સંઘના સર્વ ભાઈ-બહેનોએ, કલ્યાણ માર્ગના પથિક બને તેવી અભ્યર્થના.

Page #37

વીસા ઓશવાળ જ્ઞાતિ, નાઈરોબી ૫. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુ મહારાજ વિદાય સમેલન પ્રેસિડન્ટ: કાંતિલાલ નરશી શાહ
તા. ૨૯-૮-૧૯૭૧ પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનું મહારાજ, માનનિય અવર્ણનિય તૃપ્તિ અનુભવી રહ્યા છે. મહેમાને, સજજને, સન્નારીએ અને વહાલા બાળક, ક્રાંતિ વિકાસની એક કડી છે અને સત્યના હજી જ્ઞાનની અમારી પ્યાસ છીપાણી નથી, અમારા દરેક શેધકને ક્રાંતિ કરવી જ પડે છે, આપે પણ અંતર આત્માને અમૃતનું સિંચન થયું નથી ત્યાં તે પચીસે વર્ષમાં અવનવી અને અદભૂત ગણી શકાય મધે ધનધ્યની જેમ એક ચમકારે આપી પૂ. મુનિ શ્રી એવી એક મહાન ક્રાંતિ આરંભિ છે, જગતના આપ અમારી વચ્ચેથી વિદાય લઈ રહ્યા છે. ઇતિહાસમાં જે સૌથી મહાન ધમ મનાય છે આ વિદાયની વેદના, આ વિદાયની જુદાઈ, આ એ ધર્મનું રહસ્ય જગત અને જનતાને પીરવિદાયની ખુદાઈ કયા શબ્દોમાં આલેખવી એ સવા માટે આપ અલખ નિરંજન બની જે જયોત મારા માટે એક અશક્ય કર્તવ્ય બની રહ્યું છે, પ્રગટાવી રહ્યા છે એ ખરેખર સુવર્ણ અક્ષરે કયા શબ્દોમાં અમારી ભાવના અને લાગણીઓને અંકિત બની જશે. વિશ્વમાં આજે ચોતરફ હિંસા, - વ્યકત કરું, ફકત જૈન સમાજ નહિ, અહીને લડાઈ, વેરઝેરના વાદળ વિટળાયેલા છે ત્યારે ભગવાન માનવ સમાજ ભીનાહયે વિલાપ કરી રહ્યો છે, મહાવીરને મહાન સંદેશો એક માત્ર દવા છે હકિકતમાં અમારી વ્યથા વ્યકત કરવા માટે શબ્દની એમ કહીં આપ જગતમાં વધારેને વધારે શાંતિ શોધમાં હું ભટકયે પણ અફસેસ, મળ્યા નહિ. સ્થપાય, લોકો વધુમાં વધુ અહિંસક બને, સત્યને
અહીંને લગભગ પ્રત્યેક માનવી એના હૈયા- માગ સાચવે એ માટે આપે જે ભેખ લીધો છે માંથી કહી રહ્યો છે કે પૂ. મુનિશ્રીની અહીં જરૂરીયાત એ હિસાબે ભૂત અને વર્તમાનના મહાન આત્માએ ઘણા વર્ષો પહેલાં હતી, હું માનું છું કે જયાં સુધી વચ્ચે આપે સ્થાન મેળવ્યું છે. આવતી કાલને આપણા પસ્યદય ન થાય ત્યાં સુધી આપણે ઇતિહાસ આ હકિકતને જગતની એક માત્રામાં એ પવિત્ર વાણું અને દિવ્ય જ્ઞાનના અધિકારી
મેટી મહાન સુઘટના તરીકે આલેખશે એમાં મને બની શકતા નથી, મારા ખૂબ જ નમ્ર મત મુજબ જરાયે શંકા નથી. આપ ખરેખર કાળના એવા ચેઘડીયે આવ્યા છે
આપનો ઈતિહાસ લખાશે ત્યારે આ નાનકડા કે જયારે કોઈપણ સમય કરતાં આપની અહીં
માનવી માટે એક નાનકડી કવિતા લખાયા વિના અમને વધુમાં વધુ જરૂરીયાત છે, ફક્ત જેનેજ
રહેશે નહિ. આફ્રિકાના અહોભાગ્ય શકય બન્યા નહિ, પણ જૈનેતરો પણ આજે કટોકટીની એક
હોય તો તેનો સૌથી વધુ યશ મોમ્બાસાના જૈન અગ્નિ પરીક્ષામાંથી પસાર થઈ રહ્યા છે, સામાજીક, સંઘને આભારી છે. અમારા સમાજ વતી હું સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક અમિતા ઓશરી જતી
સંઘને આજે જાહેરમાં હૃદયપૂર્વક આભાર માનું હાય એવા એંધાણુ ગમ દૃષ્ટિપાત થઇ રહ્યા છે, ઇ. સાથે સાથે નાઈરોબીના શ્રી ઓશવાળ મહીલા પ્રત્યેક પુરૂષ અને સ્ત્રી પોતાને પ્રશ્ન પૂછી રહ્યા મડળ, ઓશવાળ યુવક મંડળ અને અન્ય માનનીય છે. હું કોણ છું ? મારૂં કર્તવ્ય શું છે ? મારી ભાઈઓ તથા બહેને જેમણે રાત દિવસ સતત મંઝીલ શું છે ? ચાલ ચિલામાં આના પ્રત્યુતર કામ ધંધા તરફ જોયા વિના ભોગ આપ્યો છે, જરૂર હશે, પણ આજના માનવીને એ પ્રત્યુતરેમાં વ્યકિતગત નામો લેવા જતાં નામાવલિ લખાય કયાંય સત્ય, શિવ અને સુંદરમની તૃપ્તિ થતી નથી. જાય એટલે સામુહિક રીતે એમને સૌને આભાર આપના આગમનથી ઘણા બધા લોકોને પોતાના માનું . અન્ય ભાઈઓ અને બહેનેએ અમારા પ્રટનેના પ્રત્યુત્તરે મળી ચૂકયા છે, જીવનમાં દૃષ્ટિ આયોજનમાં અમોને જે સાથ અને સહકાર આપ્યો મળી ચૂકી છે. જીવન સફરની કેડી ઉપર પ્રકાશ છે સૌને હું ખરેખર ધન્યવાદ આપુ છું અને પથરાયેલો છે. લોકે ખરેખર એક રમલૌકિક અને સૌને આભાર માનું છું.

Page #38

દિવ્યદીપ છેલે સૌથી વધારે આભાર મારે મારા સાથીદારે નાઈરોબી સમાજ વતી હું આપને કેટી કોટી એટલે કે વીસા ઓશવાળ જ્ઞાતિ, નાઇરોબીના વદન કરું છું અને શકય તેટલી વહેલી તકે હોદ્દેદારો, કાર્યવાહી સમિતિના માનદ સભાસદે, ફરીવાર અહીં પધારવા અમારામાં રહી ગયેલા ટ્રસ્ટી મહાશય અને અન્ય માનદ કાર્યકર્તાઓને અંધારાઓને ઉલેચવા હૃદયપૂર્વક ફરીથી આમંત્રણ માનવાને છે કે જેમના સતત અવિરત, જહેમત, પાઠવું છું. એ પ્રેમાંજલી, શ્રદ્ધાંજલી, અને ભવાંજલી ખંત અને ખેલદીલી વગર પૂ. મુનિશ્રીને આખાય સાથે પૂ. મુનિશ્રી આપને અમારા ફરી ફરીને કેટી કાર્યક્રમ આટલી હદે સફળતા પ્રાપ્ત નજ કરત. કોટી વંદન હે.
મારા સાથીદારે મારા હિરચીર છે અને ફરીવાર હું હૃદયના ઉંડાણથી એ સાથીદારોને નમન કરું છું અને ઊંડા ભાવથી એ સૌને આ મહાન તપસ્વી મુનિશ્રી ઐતિહાસિક ઘટનાને સંપૂર્ણ રીતે સફળ બનાવવા બલભદ્ર સાગરજી મહારાજ માટે ધન્યવાદ આપુ છું. પૂ. મુનિશ્રી ઘડીયાળના કાંટાઓ એનું કામ
પરમ પૂજ્ય તત્વચિંતક ગુરુદેવ શ્રી ચંદ્રકર્યો જાય છે. આપે કહ્યું છે એ મુજબ જીવને
પ્રભસાગરજી મહારાજ (ચિત્રભાનું ) નું વિદેશગવર્ષોથી ભરવા કરતાં વર્ષોથી જીવને ભરવા અમે
મન થવાથી તેઓશ્રીના અંતેવાસી તપસ્વી મુનિ સૌ પ્રયત્ન કરીશું. અમારા હૈયામાં આપે પ્રાધેલા
બલભદ્રસાગરજનું ચાતુર્માસ કેટ શાંતિનાથજી મીઠા સંસ્મરણે જીવનના અંતસુધી જાળવી રાખવા
ઉપાશ્રયમાં કરવાનું નકકી થયું, તેઓની આ
વર્ષે શ્રેણિતપ કરવાની ભાવના હતી, અને પૂ. અમો આજથી કટીબધ્ધ થઇશું.
ગુરુદેવ પર દેશ પધારે તે પહેલાં જ વાસક્ષેપ આપને સંદેશો માનવી ધારે તો જીવનની નંખાવી તપને પ્રારંભ કરેલ હતું. તેઓશ્રીએ હરેક પળમાં અપનાવી શકે તેમ છે. જીવનના બધી મેટી તપશ્ચર્યા કેટના ઉપાશ્રયમાંજ દરેક ક્ષેત્રે માનવી ધમમય રહી શકે છે, ધર્મ અને કરી છે તેથી તેમની ભાવના કેટમાં જ રહેવાની જીવનની અન્ય પ્રવૃત્તિઓ જુદી નથી, પણ એક હતી. આ વર્ષે કોટના ઉપાશ્રયમાં સાહિત્ય બીજાની પુરક છે.
ભૂષણ મુનીશ્રી કસ્તુર સાગરજી આદિ ઠાણુઓનું
ચાતુર્માસ નકકી થયું હતું, તેમાં તપસ્વી આવતા સમયના એંધાણે ઓળખી આપે જે મુનિ બલભદ્રજી પધારતાં સેનામાં જાણે સુગંધ આત્મદીપ પ્રગટાવ્યો છે એ દીપની દીપિકા અમે ભળી ગઈ. હંમેશાં હંમેશાં ઝળઝળિત રાખવા નમ્ર પ્રયાસ પ્રત્યેક તપની પાછળ પુર્ણાહુતિ પ્રસંગે કરીશું, હકીકતમાં અમે આપને આજે વિદાય તેઓશ્રીના કુટુંબી સ્વજને તરફથી, શાંતિ સ્નાત્ર આપવા ભેળા નથી થયા પણ અમારા હૈયામાં આદી મહોત્સવ ઉલ્લાસ પૂર્વક કરવામાં આવે ઊંડે ઊંડે જે લગન અને ભકિત ભર્યા છે એ સઘળી છે, હાલનું શ્રેણી તપનું પારણું આ વદી શુભેચ્છાઓ સાથે અમે આપને ફરીને વહેલા વહેલા ૧૧ના રોજ આવશે. આવા તપસ્વી આત્માને પધારજો એવું આમંત્રણ આપીએ છીએ.
અમારી કોટી વંદન હો.

Page #39

દિવ્યદીપ
VISA OSHWAL COMMUNITY, NAIROBI
8 p.m. Sunday 29th August, 1971
HIS HOLINESS MUNISHRI
scientist. His approach to religion is to go for CHITRABHANU,
the ultimate, without getting bogged down in
the rituals. LADIES, GENTLEMEN AND CHILDREN
His message of Amity, Appreciation,
Compassion and Equanimity is the main tenet I will start with a short prayer
of our great religion, Jainism. He is an embo.
diment of these virtues. "May the sacred stream of amity flow forever in my heart,
I am quite aware of a great opposition May the universe prosper, such is my
to his overseas travel in India. The contention cherished desire."
is that an important tenet of our Holi
Scriptures is broken. I am not the one I bow to you your Holiness.
to judge the issue but what dismays
me is that all those people who think The dreaded hour has arrived! We are
they know Jainism well, to my simplemeeting here tonight, with a very sad heart,
- mind, are breaking very many tenets, of to bid farewell to our Munishri Chitrabhanu
Jainism. The opposition is apparently who is leaving East Africa on a very com
vehement, emotional and with the intention to mendable mission to Europe and America
hurt. They seem to have forgotten that to preach and propagate teachings of Jainism.
our conduct, (especially the conduct of The first Munishri of Jain Religion ever
Sadhus) in life should be guided by o grace this part of the world has won hearts
four principals namely, Amity, Appreciaof thousands. I have had been fortunate to be tion, Compassion and Equanimity. vith him for a great may occasion and to May we all have compassion to these earn a lot in my own humble way. He has a souls. gagnetic personality with a transparent soul.
Your Holiness we are grateful to you, n his presence one feels peace and tranquility
Sir, for bringing the light of Jainism to us. ind he is always ready to help the needy with ruthful and untainted advice.
I will like to take this opportunity to
express my thanks to the Kenya Police, other The great Monk is open to the aspirations Government Officials, all other persons who of the youth and he is aware of the vibrations have helped to make Munishri's stay in East of the modern technological age. He is a Africa comfortable and pleasant.
RAVINCHANDRA J. SHAH
"O. BOX 638, NAIROBI
HON. SECRETARY
VISA OSHWAL COMMUNITY, NAIROBI.

Page #40

દિવ્યદીપ
પજ્ય શ્રોના આ ગમન ની લંડન માં આતુરતા
(શ્રી રતીભાઈ ચંદેરીયા તા. ૨૧ તથા ૨૬ કમિટીના મેમ્બરોએ નકકી કર્યું છે કે, મીના પત્રમાં લખે છે તેના આધારે.) તમારા બસો ભાડે રાખી મોટા સમૂહમાં સેંકડોની તરફથી પૂ. શ્રીના પુસ્તકે, જીવન ચરિત્ર મળ્યું સંખ્યામાં Air Port પર સૌએ સાથે પૂ. છે, ત્યારબાદ તાત્કાલિક એક મીટિંગ બોલાવી
શ્રીનું સ્વાગત કરવા જવું. અને પૂ. ગુરુદેવ શ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી (ચિત્રભાનુ) ના સ્વાગત માટે, પ્રેસ કોન્ફરન્સ, બી. બી. સી. પિસ્ટ છપાવવાનો નિર્ણય ૫. શ્રીના ફોટા સાથે સેંકડે પોસ્ટર કર્યો છે, લંડનમાં અને આજુબાજુના પરાઓમાં આજે U. K. ના લંડન શહેરમાં Distribute વસતા જૈન તેમજ હિંદુસ્તાનના અન્ય-ભાઈઓને થયા છે. પૂ. શ્રીની વાણુનો, દર્શનને સંપૂર્ણ લાભ મળી શકે તે વ્યવસ્થા કરવી.
સૌ મેમ્બરેએ કહ્યું કે પૂ. શ્રી આફ્રિકાથી
અત્રે પધારે છે, ત્યાં તે ઘેર ઘેર લેકે તેમના મેં ગરવી ગુજરાત પત્રિકામાં પૂ. શ્રીના
દર્શન, સ્વાગત અને વાણીના શ્રવણ માટે જીવન અને કવન સાથે લંડનની ધરતી પર ઘેલાં ઘેલા બન્યા છે એને ખૂણે ખૂણેના ગામમાં આવાગમનની પૂરતી માહિતી આપી હતા, એક જાણીતી વિભૂતી તરીકે પૂજાયા છે, તેં આ અને તે પ્રસિદ્ધ થઈ હોવાથી U. K. માં
વખતે આપણે જૈનએ પણ શીખ, સ્વામિનારાવસતા આપણું બંધુઓને ઘણી ઉપયોગી થઈ યાગની સંસ્થાઓ અને Followers ની માફક છે. તેમાં શ્રી નવનીતભાઈ શાહે જે મદદ ખૂબ તનતોડ મહેનત કરી, તેઓ શ્રીનું સ્વાગત કરી તે માટે હું આભાર વ્યકત કરું છું. અને લાભ ઉઠાવવો જોઈએ.
શ્રી જૈન ફેશિપ સેન્ટર જે ૧૯૭૦ ૫. શ્રી પધાર્યા ત્યારે અત્રે ખુલ્લું મુકાયું હતું,
શ્રી જૈન ફલેશિપ સેન્ટર તરફથી મહાન તેના લેટર હેડ પર દરેક સભ્યને ફોટા સાથે ચિતક પૂ. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગર (મુનિ રત્ન પત્ર પાઠવેલ છે.
ચિત્રભાનુ) એઓશ્રી આફ્રિકા પ્રવાસપૂર્ણ
કરીને યુરોપ અને અમેરિકામાં ધાર્મિક કેન્ફઅગેના આપણે રાજદ્વારી પુરુષ શ્રી રન્સ અને પ્રવચનો આપવા જતાં શ્રી ઓશવાળ Appa, Pant Dr. Basu અને Charity એસોસિએશન ઓફ યુનાઇટેડ કિંગ્ડમના આમંત્રણ Commissioner વગેરેએ આમંત્રણ પૂ. શ્રીના સ્વિકારી લંડન પધારશે, એમને સત્કાર કરવા સ્વાગત માટે સ્વિકારેલ છે.
સહુને હાર્દિક આમંત્રણ છે.

Page #41

Proper fellowship, proper discourse and a conscience fully awake are the three essentials needed every hour, every moment, to restrain the straying mind in its propensity to pursue the path of moral degeneration. This primary truth the self-devoted votary must ever keep in mind
from: Lotus Bloom by : Chitrabhanu
પતનના માર્ગે પ્રયાણ ઇચ્છતા મનને અટકાવવા માટે સત્સ ંગ, સદુપદેશ અને આત્મજાગૃતિની ક્ષણેક્ષણે ને પળેપળે જરૂરિયાત છે. આ વાત સાધકે સદા લક્ષમાં રાખવી જોઇએ.
‘સૌરભ'માંથી : ચિત્રભાનુ
With best wishes from: Ramnord Research Laboratories Ltd.
7, Dr. A. B. Road, Worli, Bombay 18.
22

Page #42
Rev. t. 244. 2134.42 SHREE. JAIN FELLOWSHIP CENTRE " NON-VIOLENCE IN ACTION" " RELATIVITY IN THINKING" LANDS Sponsored by: MUNISHREE CHITRABHANU OF THE DIVINE KNOWLEDGE SOCIETY-BOMBAY c/o 2, Sussex Square London W2 2SJ Phone: 01-723 6132 Mrs. P. Parikh, 2nd September, 1971 C/o Divine Knowledge Society, Queen's view, BOMBAY-6. Dear Prabhaben, Further to my letter of 26th August, I am pleased to advise you that Munishri with two gentlemen from the Nairobi Sangh arrived on Monday noon; the plane being delayed for about four hours. There were almost abont 500 to 600 people at the airport to receive and welcome Munishri which in itself is a phenomenon as to gather a crowd like this at the airport particularly when the community consists of businessmen who do not have the vision or appreciation of such visits. There was a bus load of people who travelled from Leicester, leaving Leicester early in the morning at 5-00 a.m. and reaching the airport at 8 a.m. All these people were patiently waiting for the plane to arrive which as I said above was already delayed for four hours. Immediately after arrival, we drove to London when a meeting was arranged with Reverend Austin Williams of St. Martin's Church, Trafalgar Square, who was to introduce Munishri at the Press Conference the next day. No sooner this luncheon was over we then rushed to attend a lecture at 3.30 p.m. which was arranged by Oshwal Mandal under the auspices of Jain Fellowship Centre where there was a gathering of over 500 people. Everybody was simply pleased with Munishri's deliverance though short. Then there was a reception held at 7.30 p.m. to be followed by lecture in English at 8-30 p.m. at St. James Hall, 12 Gloucester Terrace, here again the hall was overfiowing with people and this has been the position every day since thereafter. Munishri will be delivering a lecture at Loughborough on Sunday and will be leaving for Hague on Monday morning. Munishri has also been able to finalise his American tour and will be flying from Amsterdam direct to New York. The arrival of Munishri has meant a lot to very many people as an occasion has arisen, at the airport or at the lecture hall, where people living in London for years all of a sudden meet eachother, not having known their whereabouts until this time. We had arranged to have a Garvi Gujrat issue of special suppliment and a write up in India Weekly as per copies enclosed. Press Conference was fine though it did not satisfy me particularly because we were aiming for wider national coverage which was not possible due to the bank holidays and - the skeleton staff at all newspaper offices. I enclose photocopies of various. letters received and other publicity material. I hope that you are well, Yours Sincerely, R. P. CHANDARIA મુદ્રક, પ્રકાશક અને માનાર્હ સંપાદક શ્રી ચંદુલાલ ટી. શાહ, લિપિની પ્રિન્ટરી મુંબઈ નં.૨ માં છપાવી, ડીવાઈન નોલેજ સોસાયટી ( દિવ્ય જ્ઞાન સંઘ ) માટે કવીન્સ યુ. 28/30, વાલકેશ્વર મુંબઈ નં. 6 માંથી પ્રગટ કર્યું છે.