________________
૧૮
ઘણીવાર લેાકેા એમ માનતા હાય છે કે કામના માણસાને તમે કાંઇ દીક્ષા ખીજી આપતા કરતા નહી. નકકામા હૈાય તેને તમે ઉઠાવી જાએ, એટલે પેલે। ગરમ થતે, બધું એક્લ્યા, માણસ આવેશમાં આવે ત્યારે બધુ ખેલે ન કહેવાનું કહે, આ ધ્યાન રાખવાનું છે કે કોઈપણ માણસની પાસેથી વાત કઢાવવાની હૈાય તે તેને ગરમ કરેા ખીજુ કાંઈ નહિ, એ બધુ કહી દેવાના, એકી દેવાના. જ્યાં સુધી માણસ ઠંડા છે. ત્યાં સુધી નહીં ખાલે, દૂધ તપેલીમાં છે તે છલકાતું નથી, ખૂબ ગરમ થાય એટલે ઉભરાઇ જાય, જે ઉભરાતાં દૂધની હાલત છે તે જ માણસના મનની હાલત છે. એ જેટલા ગરમ થનારા માણસા છે તે દુનિયાને તે શું નુકશાન કરે, મને ખબર નથી પણ પેાતાને તેા નુકશાન કરી જ બેસે છે. હું આપને કહું ક્રોધ બીજાની ખાતર નહી પણ આપણા ભલાની ખાતર પણ નથી પણ એ કયારે સમજાય, ધર્મ આવે તે જ સમજાય, ખાકી તેા લેાકેા એટલા ગરમ થઈ જાય, એટલું જૂઠું ખેલે અને ક્રોધ આવે ત્યારે પેાતાને ગાળા ખેલે અને કહે કે મારા જેવા દુનિયામાં કાઇ મવાસી નથી, એનું ટેપ કરી લઇએ અને કહીએ કે કેમ છે! મવાલી ભાઈ! પછી પેલી ટેપ સ`ભળાવીએ. મને તું મવાલી કહે છે. માણસ જ્યારે ક્રોધમાં આવે છે ત્યારે ન ખેલવાનુ ખેલે છે. એને ખખર રહેતી નથી, પેાતાને જે ગાળ દે તે બીજાને કે તેમાં નવાઈ શું ? જે પેાતાને નુકશાન કરવા બેઠા છે તે જગતને નુકશાન કરે તેમાં નવાઈ શુ' ? એટલા જ માટે ડૅાકટર મેયે। જેની માટી હાસ્પીટલ અને કલીનીક અમેરીકામાં અને ઇગ્લેન્ડમાં ચાલે છે. ડાકટર મેયાના ખાસ જ્યારે ખૂખ ગરમ થઇ ગયા. એમને આવીને પૂછ્યું.
કરવાને
Why Don't you answer me? Don't you hear me? સાંભળતા નથી ? ત્યારે ડેા. કહ્યું, one mad man is enough in this Room એક પાગલ ખસ છે. એનુ શુ' કામ છે ? કારણ કે એ ગરમ થયા, મેડ થયેા, આવેશમાં આવ્યા. એક જ ખસ છે. એ'નું શું કામ છે? એટલા જ માટે ભગવાને એક જ કહ્યું. આપણે આપણા કાયાને જીતવા માટે અંદર ઉતરવાની જરૂર છે. તમે
દિવ્યદીપ
જેટલા 'દર ઉતરેા તેટલા કાયાને જીતતા જાએ, માણૢસ કેટલા અંદર ઉતર્યાં છે તેનું બેરે મીટર આપણે નૈઈતુ હાય તેા એકજ છે, કાયાને કેટલા જીત્યા એ એનું માપ છે. ખીજા માપ ખાટા છે. કારણ કે તિલકા કેટલા બધા અહી અહી થઈ શકે છે. અને ચંદન તે બહુ સસ્તામાં મળે છે. ઘસવું હાય તે ટીલાં ટપકાં એ મેરેામીટર નથી, અંદરનું માપ નથી નીકળતુ' અને માળાએ પણુ ગણી નાખી શકાય છે. માળાએ ખરીદી પણ ઘણી શકાય છે. એ બહારના ચીહ્નો ઠીક છે. તમે એને Respect આપે! પણ એ અંદરના જે જીવનનુ માપદંડ નથી. દુરનું માપદંડ તે એ છે કે એ માણસ કેટલે ક્રોધને લીધે કેટલેા માયાને લીધે, આવી વિકટ પરિસ્થિતિમાં કેટલા સ્વસ્થ રહી શકે છે, તે તેનું માપ ક્રૂડ છે. અને એ આપને માટે પણ માપ રાખો. લેકે ઘણી વખત મારા માટે કહે. ત્યારે હું કહ્યું કે હું મને જાણતા નથી તેા તું કયાંથી જાણે ભાઇ, કારણ કે પેાતાને પેતે જાણે પણ ઘણીવાર પેતે પણ જાણતા નથી. બહુ થાડા માણસા પેાતાને જાણતા હેાય છે, એટલે આપણે વિચાર એ કરવાના હાય છે કે, જે સમયમાં માણસ બેલેન્સ રાખી શકે, વિકટ પરિસ્થિતિની અંદર સ્વસ્થ રહી શકે, એટલે એને સાધનાની અંદર ઉડયન કર્યું છે. આવા સમયે બહુ જ શાંતિ રાખવી જોઇએ. બુધ્ધે બહુ જ શાંતિ રાખી, એ, ખૂબ એક્લ્યા, પણ ધ્યાન રાખને કે મૌન કરનારી માણસ કદી થાકતા નથી. ખેાલનારે થાકી જાય છે. ખાસી ખેાલીને કહે કે ગળુ દુ:ખવા આવ્યું પણ મૌન કરીને એમ કહે કે ગળુ દુ:ખના માગ્યું ? કદી નહી. ખેાલનારા માણસને માફી માંગવી પડે છે પણ મૌન કરનારાને માફી માગવી પડે છે કે ભાઇ મેં મૌન કયું, મને મારૂં કરઐ. મૌનની મઝા બહુ છે. એટલા જ માટે આપણે પ્રેકટીસ કરવી જોઇએ, તમે પા કલાક અડધા કલાક કરી જુએ અને એ થઈ જશે તેા એ વખતે શાંતિ રાખતા થશે. અને કેટલીક પળે એવી હાય છે કે એ સમયે તમે ન આàા તેા પશ્ચાતાપ કરવા વારા આવતે નથી. અને આપણા પ્રસંગ બગડી જાય છે તે ખગડતે રહી જાય છે. આખી દુનિયામાં આપને ખખર ાય કે ન હૈાય માત્ર શબ્દના WAR ચાલતા હૈાય છૅ,
