________________
૧૫૦
- 'દિવ્ય દીપ એવી જ રીતે આપણામાં જે પડયું છે એ મારે ભાઇ છે,” “ તારી બહેન છું” “તું” પૂર્ણ છે. પણ બહારના આવરણને લીધે અપૂર્ણ આવીને ઊભું રહે. તવઃ” “હું તારે છું ” દેખાય છે, આ અપૂર્ણને પૂર્ણ કરવા માટે પૂર્ણ પેલા નેકરની પચીસ વર્ષ સુધીની નોકરી હતી પાસે જવાનું છે, પૂર્ણને શોધી પૂર્ણના સાન્નિધ્યમાં તેમ છતાં ત્રીજા પુરુષને ખ્યાલ તૂટે નહેતો જવાનું છે. પૂર્ણ સહારો લેવાને છે. આ તે હવે બહેનને ભાવ આવ્યો એટલે તૂટી ગયે. પૂર્ણ એટલે ભગવાન.
તુંકારામાં મીઠાશ અને આત્મીયતા બને છે. આ પૂર્ણને, ભગવાનને ત્રણ રીતે જોવાય બહેન ભલે સાસરે ચાલી જાય પણ પૂછે છે. સેવકની દષ્ટિથી, બહેનની દૃષ્ટિથી, પ્રિયતમાની તે કહેઃ આ મારો ભાઈ છે. પચીસ વર્ષ દૂર દષ્ટિથી, ત્રણ દષ્ટિથી ભગવાનને જોઈ શકાય છે. જાય તે પણ ભાઈબહેન તરીકે, તારામારાને
પહેલી દષ્ટિ સેવકની છે. તમારે નકર જે સ્નેહ છે, જે વાત્સલ્ય છે એ તૂટતો નથી. તમારે માટે પલંગ બિછાવે, ઝાડુ કા, કપડાં
તવ મÉ બહેન ભાઈને કહે “હું તારી ધૂએ, બધી જ પ્રવૃત્તિઓ કરે. પણ બહાર જાય બહેન છું. ” ભાઈ કહેઃ “હું તારે ભાઈ છું' અને કઈ પૂછે કે છગન ! તું કોને ત્યાં નોકરી ને
નેકર કરતાં આગળ વધીને એ હવે ભાઈ કરે છે? તો કહેશે “અનંતનાથ શેઠની નોકરી
બહેનના સંબંધમાં આવ્યા છે. કરું છું.” એટલે જેને સંસ્કૃતમાં ત્રીજો પુરુષ કહેવામાં આવે છે “ “સહ્ય મ” “હું તેને છું. હવે ત્રીજી ભૂમિકા આવે છે. “તત્વમેવ મંદ એ એમ નથી કહેતા કે હું તમારે શું કારણ ‘તું એ હું છું અને હું એ તું છે.” તારામાં કે એટલે નજીક એ આવી શકતું નથી. અને મારામાં કોઈ ફેર નથી. તારી મિલક્ત એ
તરા અદ' અનંતનાથ શેઠને હું નોકર મારી મિલકત છે, મારી મિલકત એ તારી છું. એ ભલા છે, પ્રેમાળ છે, દયાળ છે. એ મિલકત છે. શેઠને ત્રીજા પુરુષમાં જ ઉદ્ધે છે. હા, એ આ અધિકાર Power of Attorney, વફાદારીથી નોકરી કરે પણ આત્મીયતાને અનુ- આવી ગયે. આ કામ પત્ની જ કરી શકે, ભવ ન કરી શકે.
પ્રિયા જ કરી શકે. કારણ કે એ એના મિલ્કતની ભકત જ્યારે પહેલવહેલી ભગવાનની ઉપા- સ્વામિની બની જાય છે. પતિ ઘરે ન હોય, સના શરૂ કરે છે ત્યારે તૃતીય પુરુષથી શરુઆત કઈ મળવા આવે, પૂછે કે “અંતુભાઈ કયારે કરે છે. “ચાલો, ભગવાનનાં દર્શન કરીએ.” આવશે? મારે ખાસ મળવું છે.” પત્ની જવાબ ભગવાન કેવા છે એ ખબર નથી.
આપે: “સાંજે આવશે.” આવનાર ભાઈને ત્રીજા પુરુષમાં થોડુંક અન્તર છે. એ જરા શેઠની એપોઈન્ટમેન્ટ Appointment જોઈતી દર છે. નોકર ગમે એટલે શેઠની નજીક આવી હોય તે તે પણ પતિને પૂછયા વિના આપી શકે જાય, પચીસ વર્ષ નોકરી કરે તે પણ કઇ છે. On behalf of him એ પોતે કહી શકે પૂછે ત્યારે તે એ કહેવાને કે અમુક શેઠને ત્યાં છે કારણ કે એને હકક છે. હું છું. જુઓ, પચીસ વર્ષથી નોકરી કરે છે “સત્યમેવ મમ્' “તું એ જ હું છું. આ તેમ છતાં એ શેઠને માટે ત્રીજો પુરુષ જ ભૂમિકામાં આવ્યા પછી એને કાંઈ જુદાપણું વાપરવાને. બીજી ભૂમિકા છે:-બહેનની. “તું લાગતું જ નથી. એ તે આજે આ કાયદાઓએ
