________________
૨૮.
દિવ્ય દીપ ડીવાર થઈ અને પેલે કલાકે અંદર આ વિચાર જાગતાં પછી એને એના આવ્યો. બોલ્યો : “સાહેબ!” સાહેબ ઉકળી વાતાવરણમાંથી મુક્ત કર્યા વિના તમને ચેન પડયા : “શું છે અત્યારે ? હું આટલે બધે નહિ પડે. દુખી છું અને તું સાહેબ, સાહેબ કરીને મારું
રેવાલ માટે બહારવટિયે હતે. માથું ખાય છે? જેત નથી કે મારી મા મરી ઘોડાના જેવી એની ચાલ એટલે કે એને ગઈ છે? નીકળ બહાર.”
રેવાલ કહે. એની હાક પડે અને સહુ થથરે. પણ સાહેબ, આ તાર તે મારે છે. માંડલથી માંડીને ઠેઠ વીરમગામ અને પાટડી “શું? આ તાર તારે છે? Oh! Your બજાણુ સુધી એનું નામ જ કંપારી જન્માવે. mother expired, not mine. મારી મા દસાડામાં મારું ચોમાસું હતું. એક પ્રભાતે નહિ, તારી મા મરી ગઇ છે!”
જંગલોમાં હું ઘૂમતો હતું, ત્યાં સામેથી ઘેડા એકદમ એને મૂડ mood બદલાઈ ગયે. ઉપર આવતી પડછંદ આકૃતિ મેં જોઈ. એણે મોઢા ઉપર વિષાદને બદલે આનંદની રેખાઓ અમસ્તું માથું ધુણાવ્યું એટલે મેં હાથ ઊંચો ધસી આવી. “તારી મા મરી ગઈ એમાં શું કરી ધર્મલાભ આપ્યા. એ સમયે કે મને થઈ ગયું! દુનિયામાં ઘરડાં નહિ મરે તો કોણ ઉતરવાનું કહે છે એટલે ઊતરીને નજીક આવ્યું. મરશે ?”
“કેમ મહારાજ! શું છે? મારું શું કામ પડયું?” પણ સાહેબ, મારે રજા leave જોઈએ છે.” “ભાઈ તમે માથું ધૂણાવ્યું એટલે મેં
ચાલ, ચાલ હવે. અત્યારે leave નહિ સહજ તમને આશીર્વાદ આપ્યા.” મળે. આટલું બધું કામ હોય તે વખતે તારે ત્યાં પેલે બોલી ઊઠયોઃ “મહારાજ, છેલ્લા leave જોઈએ છે. ઘરડા માણસ મરી ગયા; બે ત્રણ મહિનાથી હું તમને આ બાજુ જોઉં એમાં તું ત્યાં જઈને શું કરવાનું છે? શું તું છું. કોણ જાણે કેમ પણ મને તમારી સાથે તારી માને વૈકુંઠે મોકલવાનો છે? જા, જા. વાત કરવાનું મન થાય છે. ચાલે, આજે સરસ હવે, કામે લાગ.”
સંજોગ પ્રાપ્ત થયે.” મેં પૂછ્યું “તમારું એકે સાયકલથી અથડાતાં માજીનું છાણ નામ શું ભાઈ?” “મહારાજ ! મને નહિ ભેગું કરી સૂંડલ માથે ચડાવ્યું અને બીજાએ ઓળખ્યો?“ના.” “મહારાજ ! મારું
તારી મા મરી ગઈ એમાં શું થઈ ગયું” કહી નામ છે. જી રેવાલ. મને તો અહીં હાંસી ઉડાવી. એકમાં પ્રેમ અને મિત્રીને સ્ત્રોત બધા જાણે તેમ છતાં તમે મને ન ઓળખ્યો?” વહી રહ્યો હતો, બીજામાં સ્વાર્થ અને અહંકાર. મેં કહ્યું: “મારે તમારી પૂરી ઓળખાણ કરવી
પ્રેમ અને મિત્રીથી હદય આદ્ર બનાવવું છે. અત્યારે મોડું થઈ ગયું છે. તમે દસાડા હોય તે વ્યક્તિ સામી આવે ત્યારે એના ઉછેરને, ગામમાં ઉપાશ્રયમાં મને મળવા આવજે.” એના સંસ્કારને, એની ભાષાને અને એના “ ઠીક ત્યારે.” સંજોગોનો વિચાર કરે, પછી એના પ્રત્યે હમદ ' થોડા દિવસ થયા અને જી રેવાલ ઉપsympathy જાગશે. થશે, હવે આ માણસને શ્રયમાં આવી ચડ્યો. બધા શ્રાવકે તે ફફડી એના વાતાવરણમાંથી મુક્ત કેમ કરવો? એનું ઊડ્યા. “આ બહારવટિયે અહીં ક્યાંથી ? વાતાવરણ બદલાવવામાં મદદગાર કેમ બનવું? મહારાજ સાહેબને કેમ મળવા આવ્યા ? અહીં
