________________
૬૦
જાય પણ આ માનવ જન્મમાં જે ભાથુ બાંધીએ, જે ઉત્પાદન કરીએ એ એક ભવ નહિ, ભવેાભવ સાથે આવે.
પણ મનુષ્ય જન્મની કિંમત કાઇ સમજતું નથી. સવારના ઊઠયા, દોડાદોડ કરી, રાગદ્વેષ કર્યાં, કામના કરી, સાંજે આબ્યા, થાકયા અને ઊંઘી ગયા. સવારના ઊઠે ત્યારે એ જ થાક, એ જ ઉદાસીનતા.
માણસાનાં જીવન એવાં કે ઊંઘમાં પણ શાંતિ નથી. સ્વપ્તામાં પણ રાગદ્વેષ તા ચાલુ જ છે.
સ્વપ્નામાં રાજ શયતાન દેખાય પણ એકવાર ભાગ્યયેાગે ભગવાનનાં દર્શન થાય તે દોડતા દોડતા મહારાજશ્રીને કહેવા આવે.
એકવાર ભગવાનનાં દન થયાં, રાજ કેમ થતાં નથી?
પણ જેણે આખું વર્ષ એવું જ ભરીભરીને ખગાડ્યું છે એનું સરવૈયું છેલ્લે એવું જ આવે ને ?
બધાને છેતરી શકે પણ એ મૃત્યુને છેતરી શકતા નથી. મૃત્યુ આવે અને મુખ ઉપર આભા દેખાય એ સુંદર જીવન જીવ્યાની નિશાની છે. મુખ ઉપર ભય દેખાય એ કલુષિત જિંદગીનુ પ્રતિબિંબ છે. એને તે મૃત્યુને વિચાર પણ
થથરાવી મારે.
આકી મૃત્યુ જેવી કાઇ સારી વાત નથી. ઊંઘ ન આવે અને માણસ ગાળી લે. મૃત્યુ એ ઊંઘની મેટી આવૃત્તિ છે. મરી ગયા પછી કાઈ ગમે તે કહે, શું લાગે વળગે?
મૃત્યુ થયું, આખી સ્લેટ સાફ થઇ ગઈ. આ થીંગડાવાળુ શરીર, એને મૃત્યુ જ સાંધી શકે. એક ઝાટકા લાગે અને નવા જન્મ લે.
દિવ્ય દીપ
અહીં ઘરડાને કાઇ ખેાલાવે નહિ ! ઘરના પણ કહે : “જાત્રાએ જાએ.” લાંખી જાત્રાએ જાય તેા ઘરવાળાને પણ નિરાંત.
નકામા (unwanted)ને મૃત્યુ કામના (wanted) મનાવે. જેને કાઇ સૂંઘતુ નહાતુ અને હવે સહુ રમાડે; ઘરમાં ખામે આવતાં સહુ કૂદાકૂદ કરે.
આ મૃત્યુથી ડરવું શા માટે? માનવીનું જીવન, એનાં મૃત્યા, એની વૃત્તિએ, એને ડરાવે છે.
દુનિયાની સામે પડદો નાખી શકાય, પણ આત્માની સામે નહિ ! આત્માની સામે મનમાં ચાલતા લાવાને કયા વણકર ઢાંકી શકયા છે?
૧૯૪૧ માં સ્વાત’ત્ર્યની ચળવળમાં ભાગ લેતાં અમે પકડાઇ ગયા. જેલમાં લઇ જવા ટ્રકમાં બેસાડ્યા. જેલનું મુખ્ય દ્વાર આવતાં અમને ઉતાર્યા અને અંદર જવા કહ્યું. એ જ વખતે પોલિસ હાથકડી પહેરાવીને એક ચારને ખેંચી લાવતી હતી. અમને અંદર જવા કહ્યુ તે અમે તે શાંતિથી અંદર ગયા, પણ પેલા ચાર જવા. માટે આનાકાની કરતા હતા. એને ઘસડીને અંદર લાવ્યા.
અમને ખબર હતી કે અંદર ગયા પછી A grade (અ વર્ગમાં) મૂકશે, ખાવા રોટલા આપશે, જે દિવસ ાટલા ખૂટશે તે દિવસે કાઢી મૂકશે. જ્યારે પેલા ચારને તે। સખત કેદની સજા થવાની હતી.
જેલમાં દાખલ થતી વખતે અમને આઝાદી માટે ત્યાગ કર્યાનેા, દેશ ખાતર જીવન સમર્પિત કર્યાંના આનંદ હતા. પેલાને ચારી કર્યાંના શરમના શેરડા હતા. અમારા આત્મા નિય હા, તેના ભયભીત હતેા. જેલના દરવાજો નહિં, પણ કરેલું કૃત્ય માનવીને ડરાવે છે.
