________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[૩૫] ધર્મને જ પ્રધાન માને.” અર્થ, કામ અને ધર્મ એ ત્રણેયને ઉપાદેય માનનારા પણ માર્ગાનુસારી આત્માઓ, તે ત્રણમાં ધર્મ પ્રધાન છે એમ માનનારા હોય છે. અર્થકામ માટે ધર્મને ભેગા ન દેવાય, પણ અવસરે ધર્મ માટે અર્થકામનો ભેગ દેવાય, એમ માર્ગનુસારી પણ માને. આને બદલે પોતાને સમ્યગ્દષ્ટિ સુશ્રાવક ગણાવનારાઓ અર્થકામ માટે ધર્મને ભોગ આપવા તૈયાર થાય, ત્યારે એમને શું કહેવું? અર્થકામ મેળવે અને ભગવે, એ વાત જુદી છે. પણ અર્થકામને માટે ધર્મને ભેગ દેવામાં પણ કલ્યાણ માને, તે સમ્યકત્વ રહે જ કયાં? અર્થકામમાં પડેલ પણ અર્થ કામને પરમાર્થથી અનર્થભૂત માનનારે આમા ઉત્તમ કેટિને છે. તેવા આત્માને માટે મોક્ષસાધક ધર્મની આરાધનાને કાળ નિકટ જ આવતો જાય છે. બાકી અર્થકામને પરમાથે કરીને જે અનર્થભૂત ન માને, તે તે મેક્ષસાધક ધર્મને જે રીતે સાધવો જોઈએ, તે રીતે સાધી શકે જ નહિ. જે પરંપરાએ પણ મેક્ષનું કારણ, તે જ સાચે ધર્મ પુરૂષાર્થ :
ધર્મ, અર્થ કામ અને મોક્ષ એ ચાર પ્રકારના આ લોકમાં પુરૂષાર્થો છે, પણ તેમાં અર્થ અને કામ એ બે પુરૂષાર્થે તે માત્ર નામથી જ અર્થભૂત છે પરમાર્થથી તો અનર્થભૂત જ છે. આ વાત તે થઈ ગઈ. હવે બાકીના બે પુરૂષાર્થોનું શું? ધર્મ અને મેક્ષ, એ બે પુરૂષાર્થો અર્થભૂત છે. વસ્તુતઃ તે એક મેક્ષ પુરૂષાર્થ જ અર્થભૂત છે, પણ ધર્મપુરૂષાર્થને ય અપેક્ષાએ અર્થભૂત કહેવાય. કારણ કે
For Private and Personal Use Only
